آنها در ایران نفت را جستجو می‌کردند اما به جای آن یک معبد باستانی کهن پیدا کردند. کاوشگران طلای سیاه در 1935 در یک پرواز شناسایی بر فراز منطقه خوزستان در جنوب غربی ایران، متوجه تپه‌ای عجیب و غریب در این چشم‌انداز شدند.
آنها به انجمن باستان‌شناسی ایران خبر دادند. انجمن باستان‌شناسی هم با هیأت باستان‌شناسی فرانسوی که در نزدیکی شوش، پایتخت باستانی پادشاهی ایلام، در حال حفاری بودند، تماس گرفتند. باستان‌شناسان فرانسوی که تپه را بررسی کردند، متوجه شدند که ویرانه های یک شهر در آن وجود دارد. مطالعات بعدی نشان داد که یک زیگورات هم در قلب آن وجود دارد، آن هم بزرگترین خارج از محدوده میان‌رودان(بین النهرین). مدتی بعد، پس از حفاری کامل، این زیگورات از دل خاک بیرون آمد.
مردم محلی این تپه را «چغازنبیل» می‌نامیدند که به معنی «تپه زنبیل» است؛ این نام رسمی سایتی است که حفاری آن در سال 1936 آغاز شد و گوشه‌ای از تمدن ایلامی را آشکار کرد.
محدوده تمدن ایلام در شمال خلیج فارس امتداد دارد؛ در مرز ایران امروزی و عراق. از آن تمدن باستانی، حالا محدوده‌ای به جا مانده که «استان ایلام» نام دارد.
ویرانه‌های یک معبد پنج طبقه
در سال 1939، سه سال پس از آغاز کاوش‌ها، شروع جنگ جهانی دوم کار باستان‌شناسان فرانسوی را در چغازنبیل و محوطه مادر در شوش، به حالت تعلیق درآورد. بیش از یک دهه گذشت تا سرانجام کار از سر گرفته شود و «رومن گیرشمن» رئیس تازه منصوب شده هیئت باستان‌شناسی فرانسوی در ایران، به کاوش در این محوطه ادامه بدهد.
گیرشمن که در «خارکف» اوکراین به دنیا آمده بود، پس از انقلاب روسیه در سال 1917 به فرانسه مهاجرت کرد و در آن‌جا به دانش باستان‌شناسی پرداخت. او مجموعه‌ای از پروژه‌های موفق از جمله حفاری در شهر ساسانی «بیشاپور» و شهر باستانی کوشانی «بگرام» در افغانستان را به انجام رساند. او در سال 1946 به ریاست هیئت باستان‌شناسی فرانسه منصوب شد که در ایران در حال کاوش در شوش بود. گیرشمان از این پایگاه، کاوش در چغازنبیل را در سال 1951 از نو آغاز کرد.
تیم او که توجه خود را به تپه معطوف کرده بودند، لایه‌های خاک را جدا کردند تا هرم پلکانی زیگورات را نمایان کنند. گیرشمن ثابت کرد که این سازه سه طبقه، زمانی دارای پنج طبقه(شامل معبد بالای آن) بوده است و در ابتدا دو برابر ارتفاع ویرانه‌های موجود، ارتفاع داشته است.
سازه‌ای آیینی با خشت‌های پخته
زیگورات بزرگترین نمایش‌دهنده معماری در میان‌رودان است؛ سازه‌ای آیینی که با خشت‌های پخته، ساخته شده است. بیشتر زیگورات‌ها در مین‌رودان در شرایط بدی حفظ شده‌اند اما چغازنبیل استثناست. این بنا، بزرگترین سازه در خارج از محدوده میان‌رودان است که در نوع خودش به بهترین شکل حفظ شده است.
زیگورات چغازنبیل به «اینشوشی‌ناک» خدای نگهدارنده شهر شوش و «ناپیریشا» پادشاه بزرگ ایلامی اختصاص دارد. این مکان تا حدود 600 سال قبل از میلاد، معبدی بزرگ بوده است تا آن موقع که به دست «آشوربانی‌پال» پادشاه آشور، ویران شد و گنج‌های آن تا زمان کشف دوباره، یعنی تا عصر استعمار نفت فراموش شد.
منبع: وب‌سایت نشنال جئوگرافیک
ترجمه: هستیا احمدی‌فرد
نظر شما