با توجه به اعلام نتایج نهایی کنکور سراسری ۱۴۰۲ بازار مشاوره تحصیلی برای انتخاب رشته داغ شده است. مشاورانی که به گفته داوطلبان و خانواده‌های آن ها، از دانش و سواد کافی نیز برخوردار نیستند و به صرف فراگیری چند فرمول برای دانش آموزان انتخاب رشته می‌کنند.

تماس با برخی از این به ظاهر موسسات مشاوره آنلاین و حضوری انتخاب رشته کنکور نشان می‌دهد مشاوره غیر حضوری و آنلاین از ۵۰۰ هزار تومان شروع می‌شود. برخی مشاوران نیز بین نرخ انتخاب رشته دانشگاه آزاد و سراسری تمایز قائل شده‌ و برای انتخاب رشته غیر حضوری دانشگاه آزاد ۵۰۰ هزارتومان و دانشگاه سراسری ۷۰۰ هزار تومان دریافت می‌کنند؛ به عبارت دیگر خانواده‌ها برای انتخاب رشته غیرحضوری دانشگاه آزاد و سراسری روی هم رفته حداقل باید یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان پرداخت کنند.

شرایط مشاوره در موسسات اسم و رسم دار اما متفاوت‌تر است. برخی از این موسسات برند شده برای انتخاب رشته چهار «پکیج» میلیونی در نظر گرفته‌اند اما به بهانه استفاده از مشاوران مطرح در این پکیج‌ها، می‌گویند که به نفع داوطلبان است ابتدا ۲۰۰ هزار تومان به عنوان پیش ثبت نام پرداخت کنند تا روانشناس مدنظرشان را رزرو کنند.

خدماتی که در این «پکیج‌ها» ارائه می‌شود شامل انتخاب رشته کامل کنکور سراسری و آزاد به همراه کمک به چیدمان لیست رشته و دانشگاه‌های مورد نظر داوطلب، انتخاب رشته کامل به صورت حضوری برای داوطلبان تهرانی، مشاوره معرفی رشته و دانشگاه ( مشاوره کوتاه )، مشاوره های موضوعی ( شامل: تاثیر معدل در انتخاب رشته، تاثیر سهمیه ۵ درصد و ۲۵ درصد، مقایسه دانشگاه‌های غیرانتفاعی، آزاد، پیام نور و غیره، گزینش بومی، قطبی، ناحیه‌ای،کشوری، دانشگاه فرهنگیان و ... و انتخاب رشته مخصوص علاقه‌مندان به دانشگاه فرهنگیان است و هزینه هر پکیج متناسب با خدمات آن متفاوت است.

برای مثال هزینه سه جلسه ۳۰ دقیقه‌ای مشاوره انتخاب رشته کامل کنکور سراسری و آزاد و چیدمان لیست رشته‌ها به صورت آنلاین و غیر حضوری یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان عنوان شده است. همچنین هزینه انتخاب رشته کامل اما فقط برای کنکور سراسری و چیدمان لیست رشته‌ها به صورت حضوری نیز یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان عنوان شده است.

در این بین بسته‌های ارزان‌تر و جمع و جورتری هم وجود دارد؛ مثلا برای مشاوره کوتاه ۱۵ دقیقه‌ای که شامل معرفی رشته و دانشگاه آن هم به صورت آنلاین است، ۱۵۰ هزار تومان از داوطلب گرفته می شود. شاید همین بسته جمع و جور به نوعی دامی باشد برای ترغیب داوطلب به استفاده از پکیج‌های کامل‌تر و البته پرهزینه‌تر.

اما هزینه‌های گزاف یاد شده به همین جا ختم نمی‌شود. یکی از والدین دانش آموز پایه دوازدهمی می‌گوید که برخی از به اصطلاح مشاوران با دیدن دوره‌های چند ساعته و درحالی که خودشان هنوز دانشجو هستند و فارغ التحصیل نشده‌اند، برای ارائه خدمات مشاوره به دانش آموزان تا هفت میلیون تومان هم هزینه دریافت می‌کند. در نهایت نیز تنها با محاسبه برخی فرمول‌ها و متناسب با رتبه داوطلب تخمین می‌زنند که او در فلان رشته‌ها قبول می‌شود و رشته‌ها را برای داوطلب چیدمان می‌کنند. سوال مهم اینجاست که آیا این مراکز به صورت قانونی فعالیت می‌کنند؟

معاونت پرورشی و فرهنگی وزارت آموزش و پرورش، ۱۴۰۰ پایگاه تخصصی انتخاب رشته کنکور با حضور مشاوران متخصص در حوزه تحصیلی دارد که در فضای مدارس و مراکز مشاوره آموزش و پرورش در زمینه تحصیلی به دانش آموزان مشاوره می‌دهند.

این امکان برای دانش آموزان تمام شهرستان‌ها، مناطق و نواحی کشور وجود دارد که با مراجعه به پایگاه‌های دایر شده در مدارس معین و یا مراکز مشاوره آموزش و پرورش خدمات مشاوره تحصیلی را دریافت کنند و در هر شهرستان، منطقه و ناحیه حداقل ۲ پایگاه انتخاب رشته وجود دارد.

در همین راستا امیر تجلی‌نیا، مدیرکل امور تربیتی، مشاوره و مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی آموزش و پرورش، در گفت‌وگو در پاسخ به اینکه با توجه به اعلام نتایج کنکور، آیا مدارس در حال حاضر مشاوری برای ارائه مشاوره در زمینه انتخاب رشته دارد؟ اظهار کرد: معاونت پرورشی و فرهنگی وزارت آموزش و پرورش در راستای عملیاتی کردن راهکار ۳-۲۱ سند تحول بنیادین آموزش و پرورش و تکالیف محوله در سند نظام جامع راهنمایی و مشاوره مصوب نهصدو نود و چهارمین جلسه شورای عالی آموزش و پرورش مبنی بر "کمک دانش آموزان در کسب و ارتقای شایستگی‌های پایه روانی - اجتماعی ، تحصیلی و انتخاب آگاهانه و آزادانه مسیر زندگی تحصیلی و شغلی" و نیز به منظور ایجاد وحدت رویه در روند ارائه خدمات مشاوره تحصیلی انتخاب رشته کنکور به دانش‌آموزان و خانواده‌های آنان از طریق پایگاه‌های انتخاب رشته کنکور، شیوه‌نامه "مدیریت پایگاه‌های انتخاب رشته کنکور سراسری و موسسات آموزش عالی در سال تحصیلی ۱۴۰۳-۱۴۰۲ " به استان‌ها ابلاغ کرده است.

وی ادامه داد: بر همین اساس با عنایت به شرح وظایف مندرج در شیوه‌نامه مذکور، مشاوران مدارس با شرط دارا بودن شایستگی‌های عمومی و  حرفه‌ای و تخصصی اعم از دارابودن تخصص و تجربه در حوزه مشاوره تحصیلی و انتخاب رشته کنکور، تسلط به روش‌ها و فنون مشاوره تحصیلی و فرآیند انتخاب رشته کنکور، آشنایی با قوانین و مقررات، آیین نامه‌ها، شیوه نامه‌ها و دستورالعمل‌های مربوطه و آخرین تغییرات کنکور و شرکت در دوره ارتقای مهارت‌های تحصیلی، مشاوران انتخاب شده‌اند و به ارائه خدمات مطلوب مشاوره انتخاب رشته به دانش آموزان و خانواده‌های آنان اقدام می‌کنند.

تجلی‌نیا همچنین در پاسخ به اینکه اساسا آیا آموزش و پرورش لیستی از مشاوران تحصیلی مورد اعتماد دارد که به والدین اطلاع رسانی کند و والدین به جای پرداخت هزینه‌های گزاف به این مشاورین مراجعه کنند؟ توضیح داد: بر اساس بخشنامه ابلاغی معاونت پرورشی و فرهنگی، مشاوران متخصص حوزه تحصیلی در مناطق انتخاب می‌شوند. کمیته استانی و شهرستان - منطقه و ناحیه بر اساس شرح وظایف تعیین شده، به برنامه ریزی به منظور اطلاع رسانی مناسب به دانش آموزان، والدین، فرهنگیان و عموم مردم در خصوص معرفی پایگاه‌های انتخاب رشته، معرفی مشاوران، آدرس و شماره تلفن پایگاه‌ها از طریق حضور در رسانه و شبکه‌های استانی، فضای مجازی و شبکه شاد، تهیه پوستر، تراکت، نصب بنر بر روی در ورودی هر پایگاه و سطح شهر و ... اقدام می‌کنند.

مدیرکل امور تربیتی، مشاوره و مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی آموزش و پرورش، تاکید کرد: ارائه خدمات مشاوره انتخاب رشته کنکور به دانش آموزان صرفاً در پایگاه‌های معرفی شده و دارای تأییدیه از سوی اداره امور تربیتی، مشاوره و مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی که دارای تأییدیه فضای پایگاه و صلاحیت اخلاقی تمامی عوامل اجرایی است و نیز مرکز مشاوره و خدمات روانشناختی استان که دارای صلاحیت حرفه‌ای و تخصصی مشاوران است، انجام می‌شود و ارائه خدمات در مراکز خصوصی و سایر مراکز بدون مجوز اکیدا ممنوع است.

وی در پایان سخنان خود خاطر نشان کرد: همچنین در هر شهرستان، منطقه و ناحیه دو پایگاه انتخاب رشته راه‌اندازی می‌شود. یکی از پایگاه‌ها در مرکز مشاوره شهرستان، منطقه و ناحیه و پایگاه دوم در یکی از مدارس معین تشکیل می‌شود. مدارس معین در واقع یکی از بهترین مدارس شهرستان، منطقه و ناحیه هستند که دید و ذهنیت عموم مردم و بخصوص دانش آموزان و خانواده‌های آنان به این مدرسه مطلوب است و از نظر سطح علمی دانش آموزان، امکانات و تجهیزات و سطح دسترسی شرایط مناسب دارد و در محله امن شهرستان، منطقه و ناحیه قرار دارد.