به گزارش قدس خراسان، جولان معتادان متجاهر در گوشه‌گوشه شهر، بلاتکلیفی گذر گلستان، متکدیانی که پشت هر چراغ قرمز می‌بینیم و عابران پیاده‌ای که بدون توجه به رنگ چراغ، گاه و بیگاه جلو خودروها سبز می‌شوند، همه این‌ها را روی کاغذی می‌نویسم و روبه‌روی یک نفر می‌نشینم تا پاسخش را بشنوم. حسین باغگلی، معاون شهردار و رئیس سازمان فرهنگی اجتماعی شهرداری مشهد است که با حوصله به همه این موارد پاسخ می‌دهد. آنچه در ادامه می‌خوانید، حاصل این گفت‌وگوست.
طرح مسجدمحوری به عنوان یکی از طرح‌های مورد تأکید شورای شهر در مبحث فرهنگی، در چه مرحله‌ای است؟
طرح مسجدمحوری در کلان خود یک رویکرد سیاستی است که باید ببینیم ما برای کمک به توسعه و نقش‌آفرینی مطلوب‌تر مساجد چه کارهایی می‌توانیم انجام دهیم. یک بخش از این کار با اقدام‌هایی مانند تخصیص بودجه برای بهسازی مساجد و تخفیف‌های پروانه و تأیید پایانکار برای مجموعه‌های مرتبط با مساجد در حوزه شهرسازی مطرح شد.
امسال در شورای شهر مشهد مصوب شد مراکز جنب مساجد را بسازیم؛ یعنی اگر زمینی کنار مسجد قرار دارد که مالکیت آن متعلق به مسجد است، یک ساختمان برای استفاده‌های فرهنگی، ورزشی و اجتماعی بسازیم. همچنین به بخشی از مساجد کاربری تجاری بدهیم تا ایجاد درآمد کنند.
نکته دیگر این است در بخش اجرایی، مجموعه خدمات فرهنگی که می‌خواهیم به شهروندان ارائه دهیم تا جایی که مقدور است از ظرفیت مساجد استفاده کنیم. بنابراین در مناسبت‌هایی که از یک سال و نیم گذشته تا امروز داشتیم، محوریت مواردی مانند ایستگاه‌های صلواتی را ابتدا به مساجد دادیم. برنامه‌های متنوع دیگری را نیز به مساجد برده‌ایم که از آن جمله می‌توانیم به مشاوره برای بانوان اشاره کنیم.
امسال بودجه ویژه‌ای برای تقویت ۲۰۰ مسجد در حاشیه شهر مشهد در نظر گرفته شده که هدف آن فعال‌سازی اقدام‌های حوزه نوجوانان است و برای آن در حال هماهنگی با ستاد حاشیه شهر و مرکز رسیدگی به امور مساجد هستیم تا این مساجد زودتر شناسایی شوند. امیدواریم با این زنجیره اقدام‌هایی که در حوزه مساجد در حال انجام است، تا پایان امسال نتیجه‌اش برای مردم متبلور شود.
چرا در مورد این اقدام‌ها کمتر صحبت و اطلاع‌رسانی می‌شود؟
یکی از کارهای خوب این شورا این بوده که به جای پروپاگانداسازی در این مقوله خاص، تلاش کرده مسیر را به صورت زیرساختی جلو ببرد تا بتوانیم پس از یک بازه زمانی کاری را که به ثمر رسیده، اطلاع‌رسانی کنیم؛ چراکه بسیاری از این حرف‌ها وعده‌هایی است که در مرحله عمل دچار چالش می‌شود. به عنوان مثال سال گذشته حدود ۶ ماه درگیر این بودیم چگونه پروژه‌های زودبازدهی که قرار است جنب مساجد داشته باشیم، در سیستم شهرداری حل و فصل کنیم. وقتی این خبر رسانه‌ای می‌شود، تقاضا به شکل معناداری بیشتر از توان ما خواهد شد. بنابراین پیدا کردن مسجدی که واجد شرایط بوده و این مجموعه اقدام‌ها روی آن مؤثر باشد، سخت می‌شود؛ چون همه مساجد متقاضی هستند در فهرست قرار بگیرند در حالی که ما دنبال مجموعه و مسجدی هستیم که اقدام‌های مؤثری انجام داده و تنوع و تعدد مخاطب داشته باشد.
برنامه‌هایی که برای گذر گلستان پس از جابه‌جایی کافه‌کتاب داشتید، در چه مرحله‌ای است؟
تصمیم این بود این مکان باید موقعیتی باشد که دقیقاً همان رسالتی که برای مجموعه کافه‌کتاب انجام داده، برای موقعیت‌ها و افراد جدید هم فراهم شود. این محل در ابتدا تحویل ما نبود و در اختیار حوزه اقتصادی شهرداری قرار داشت؛ اما پس از اینکه تحویل ما شد، در فرایندی برای گروه‌هایی که می‌توانند در حوزه فرهنگی نوجوان و خانواده برنامه داشته باشند، فراخوان دادیم. حدود ۳۰ تا ۴۰ گروه درخواست دادند و در نهایت پس از بررسی حدود ۶ یا ۷ ایده تأیید و امتیازبندی شدند و مبتنی بر امتیازشان آن موقعیت کاری برایشان در نظر گرفته شد و در حال حاضر در مرحله پایانی عقد قرارداد هستیم.
در خصوص آسیب‌های اجتماعی مانند معتادان متجاهر و متکدیان چه تدبیری دارید؟
بحث معتادان متجاهر و متکدیان یک مسئله میان‌بخشی است و شهرداری یکی از این بخش‌هاست. در مورد معتادان متجاهر، مأموریت شهرداری طبق قانون این است که وقتی نیروی انتظامی آن‌ها را جمع‌آوری کرد، تحویل بهزیستی داد و عملیات ترک اعتیاد برایشان انجام شد، شهرداری به فرایند بازگشتشان به زندگی طبیعی کمک کند؛ اما نخستین چالشی که وجود دارد این است که مطالعات در سطح ملی و بین‌المللی نشان می‌دهد تنها بین ۳ تا ۵ درصد و در خوشبینانه‌ترین حالت ۷ درصد از این افراد به زندگی طبیعی و سالم برمی‌گردند. کشورهای مختلف هم راهکارهای متفاوتی دارند به طور مثال برخی کشورها به این نتیجه رسیده‌اند این افراد باید زندگی اردوگاهی داشته باشند. حتی در برخی جاها، بخشی از شهر را فنس‌کشی کرده‌اند و این افراد را آنجا نگهداری می‌کنند؛ ولی ما در کشورمان هنوز به یک برنامه منسجم و جرئت‌مندانه در خصوص معتادان متجاهر نرسیده‌ایم و هر موقع هم که می‌خواهیم کاری انجام دهیم، بیشتر در همین موضوع جمع‌آوری و نگهداری‌های کوتاه‌مدت با هم به تفاهم می‌رسیم.
شهرداری مشهد بسیار بیشتر از وظایف قانونی خود وارد شده به طوری که سال گذشته بیش از ۴۰ میلیارد تومان به این بحث کمک کردیم و در واقع هزینه‌های نگهداری آن‌ها را در کمپ‌های ماده ۱۶ می‌دهیم که اصلاً جزو وظایف شهرداری نیست. افزون بر این در تجهیز مراکز ماده ۱۶ و در اختیار قرار دادن موقعیت ورود پیدا کردیم و به نیروی انتظامی در جمع‌آوری این افراد هم کمک می‌کنیم.
تا به یک مدل جرئت‌مندانه نرسیم، این معضل حل نمی‌شود. یک موقعیت اختصاصی در سمت چناران قرار دارد و بخشی از زیرساخت‌ها مانند سوله‌های بزرگ هم فراهم شده و امکان آموزش کاری و زندگی اردوگاهی وجود دارد. ما پیشنهاد دادیم و اعلام آمادگی کردیم معتادان متجاهر به آنجا منتقل و نگهداری شوند. همچنین یک کمک جدی برای اردوگاهی که در برزش‌آباد در حال ساخت است، انجام دادیم.
بالای ۹۵ درصد متکدیان، معتاد هستند. بنابراین اگر در حوزه معتادان متجاهر ساماندهی درستی انجام شود، عملاً ۹۵ درصد از متکدیان نیز حذف خواهند شد.
آیا در خصوص انجام این وظایف با دیگر دستگاه‌های متولی با چالشی مواجه شده‌اید؟
بله. در خصوص همین متکدیان معتاد، صاحبان کمپ به دلیل اینکه پرداختی به ازای هر معتاد یک مبلغ ثابتی از سمت دولت است، تلاش می‌کنند افراد جوان‌تر را که مریض نباشند، پذیرش کنند تا هزینه اضافی برایشان نداشته باشد. بنابراین برخی معتادان متجاهری را که تکدی‌گری هم می‌کنند و دارای نقص عضو یا بیماری هستند یا سن بالایی دارند، کمپ‌ها پذیرش نمی‌کنند. پیشنهاد ما به استانداری این بود شرایط پیری و بیماری هم در پرداختی به کمپ‌ها مدنظر قرار گیرد.
همچنین در حوزه متکدیان، یکی از چالش‌های جدی ما با خود شهروندان است که مبتنی بر یک نگاه ترحم‌آمیز به این افراد کمک می‌کنند؛ اما همان طور که اشاره شد بیش از ۹۵درصد این افراد معتادان متجاهر و کارتن‌خواب‌ها هستند.
چرا مدتی است معتادان متجاهر در همه جای شهر دیده می‌شوند؟
در گذشته، این افراد در چند نقطه مانند جلو بازار ملل زیاد بودند. طرح جمع‌آوری گذاشته شد و پاتوق‌های جدیدی در نقاط دیگر شهر شکل گرفت. باید بپذیریم از اقدامات شکلی و موقتی بیرون بیاییم و همه با هم به سمت این برویم که یک تصمیم جدی مانند همان زندگی اردوگاهی را برای این افراد در نظر بگیریم.
از طرفی فراوانی مواد مخدر و سرعت بالای رسیدن به مواد به ویژه مواد مخدر صنعتی سبب افزایش این پدیده شده است. در پدیده اعتیاد از یک موضوع مهم نباید غافل شد و آن کمبود جدی مهارت‌های زندگی به ویژه در نسل جوان است که جرئت‌مندی مقابله با مشکلات را ندارند و به سمت مواد مخدر کشیده می‌شوند.
در خصوص آموزش فرهنگ شهروندی چه مواردی را در دست اقدام دارید؟
ما یک بودجه اختصاصی برای گسترش فرهنگ شهروندی مبتنی بر مأموریت‌های سازمان‌های مختلف در شهرداری داریم. در گذشته این بودجه در اختیار هر سازمانی قرار می‌گرفت؛ اما الان این بودجه در حوزه فرهنگی متمرکز شده است. در حوزه فرهنگ شهروندی، ما سه ضلع شامل قوانین، زیرساخت و آموزش داریم و اگر این سه مورد در کنار هم نباشند، به نتیجه مطلوب نخواهیم رسید. اینکه فکر می‌کنیم همه موضوع‌ها با آموزش حل خواهد شد، یک چالش جدی است و نباید ابعاد دیگر را از نظر دور داشت. این در حالی است که آموزش، موضوعی فرّار است.
ما از هر سازمان شهرداری سه مسئله مهم را که لازم است شهروندان در خصوص آن آموزش ببینند، احصا کردیم و برای آن تولید محتوا و برنامه‌ریزی انجام دادیم. در دوره گذشته آموزش‌های فرهنگ شهروندی فقط در حوزه مأموریت‌های شهرداری بود که در دوره جدید افزون بر این آموزش‌ها، اخلاق اجتماعی عمومی و حرفه‌ای را نیز به موضوع‌ها اضافه کردیم. در حوزه اخلاق اجتماعی، موضوع توسعه شکرگزاری را در نظر گرفتیم و معتقدیم اگر شهروندان این موضوع را فراگیرند، شروع خوبی برای دیگر فضائل اخلاقی مانند صبر است.
در حوزه زیارت چه اقدام‌هایی داشته‌اید؟
یک اقدام جدی انجام دادیم و با دیگر شهرهای زیارتی ایران یعنی قم، شیراز و تهران(شهرری) یک تفاهم‌نامه ایده‌پردازی برای زیارت منعقد کردیم. بخش اول را در نشست سقاخانه انجام دادیم. نشست دوم را هم با کمک دانشگاه فردوسی در مراحل پایانی طراحی هستیم. این کار برای هم‌افزایی شهرهای زیارتی و الگوگیری از ظرفیت‌های یکدیگر است.
خبرنگار: معصومه مؤمنیان
نظر شما