همانطور که «لوبانوفسکی» مدیر و مربی تاریخ‌ساز اوکراینی، روزی توانست پای مدل‌های ریاضی و تحلیل‌های آماری را به بازی فوتبال بگشاید و ورزش را تبدیل به دانش کند؛ این‌روزها مدیران شرکت‌های استارت‌آپی توانسته‌اند با بهره‌گیری از دانش هوش‌مصنوعی بسیاری از چالش‌های ورزش را چاره سازند و کار را تا جایی پیش برند که صحبت از جانشینی ربات‌ها به‌جای مربیان پر افتخاری همچون «گواردیولا» و «کلوپ» به میان آید!

دستیار داوران

پیشرفت فناوری، فیفا را مجاب کرد تا دنده تصمیم‌گیری را عوض کند و پس از سال‌ها کش‌مکش، امکان بازنگری در تصمیمات قاضی میدان به کمک دستیار ویدیویی را برای داوران فراهم آورد. فناوری تشخیص عبور توپ از خط دروازه، تشخیص دقیق آفساید، شبیه‌سازی سه‌بعدی اتفاقات بازی و ... از مواردی است که فناوری را به یاری قاضی میدان آورده است. نصب دوربین روی لباس بازیکنان و عینک‌های داوری از مواردی است که پیش‌بینی می‌شود در آینده نزدیک برای کمک به قضاوت دقیق‌تر مسابقات فوتبال استفاده شوند. چه بسا با پیشرفت‌ بیشتر هوش‌مصنوعی داوری مسابقات به ربات‌ها سپرده شود و به جای خط نگه‌دار و داور وسط چند ربات نقش قاضی میدان را بر عهده گیرند؛ آنگاه دیگر فریب داوران کار هر بازیکنی نخواهد بود چرا که ربات‌ها با استفاده از مفاهیم هوش‌مصنوعی عملکرد بازیکنان را تجزیه و تحلیل می‌کنند و دقیقاً می‌دانند وقتی کسی مثل مهدی طارمی در محوطه جریمه حریف روی زمین می‌افتد، شبیه‌سازی کرده است یا نه واقعاً او را سرنگون کرده‌اند!

عضوی از کادر پزشکی

آسیب‌دیدگی بازیکنان چالش جدی اکثر باشگاه‌های دنیاست. لیورپول، منچسترسیتی، بارسلونا و رئال‌مادرید باشگاه‌های نامداری هستند که افتخارات زیادی را به خاطر مصدومیت همزمان چند بازیکن کلیدی خود از دست داده‌اند. همه این باشگاه‌ها از بهترین کادر پزشکی استفاده می‌کنند اما باز هم هر فصل ستارگان این تیم‌ها به دلیل آسیب‌دیدگی‌های جدی چندماه خانه‌نشین می‌شوند و برای باشگاه هزینه‌های پیش‌بینی نشده بسیاری را بوجود می‌آورند.

اخیراً الگوریتم‌های پیش‌بینی آسیب‌دیدگی عصای دست کادر پزشکی باشگاه‌ها شده‌اند. حسگرهایی که روی بدن بازیکنان نصب می‌شود تا شاخص‌های سلامت جسمی آنان را در زمان تمرین و مسابقه ثبت و گزارش کند، کمک بزرگی برای تشخیص احتمال مصدومیت بازیکنان شده است. توماس توخل در ۲۰۲۰ زمانی که هدایت پاری‌سن‌ژرمن را بر عهده داشت؛ امباپه، ستاره تیمش را برای بازی با المپیک لیون از ترکیب کنار گداشت و زمانی که خبرنگاران او را به خاطر این تصمیم به چالش کشیدند او «منطقه قرمز» را دلیل این تصمیم اعلام کرد. توخل آلمانی سال بعد در حالی‌که هدایت چلسی را بر عهده داشت، ستاره مراکشی تیمش را با همین استدلال از ترکیب خارج کرد. «منطقه قرمز» هشداری است که پزشکان تیم با توجه به وضعیتی که یک بازیکن از نظر جسمی دارد برای او اعلام می‌کنند؛ زمانی که بازیکنی در این شرایط قرار می‌گیرد کادر فنی برای پیشگیری از آسیب‌دیدگی بازیکن ناچار خواهند بود به او استراحت بدهند. البته یک هفته استراحت دادن به بازیکن خیلی بهتر از آن است که او را برای چندماه در اختیار نداشته باشید.

الگوریتم‌های هوش‌مصنوعی می‌توانند با استفاده از سابقه پزشکی، شاخصه‌های جسمی، حجم عضلات و دیگر داده‌های مربوط به وضعیت سلامت بدنی بازیکنان، احتمال آسیب‌دیدگی آن‌ها را در شرایط مختلف پیش‌بینی کنند. تعیین چگونگی تمرینات بدنسازی برای هر بازیکن با توجه به داده‌های مختص به او از کاربردهای فناوری‌ جدید است. به‌زودی این هوش‌مصنوعی خواهد بود که حداکثر زمان حضور یک بازیکن در مسابقه و بهترین شیوه ریکاوری پس از بازی برای او را به سرمربی اعلام می‌کند.

آنالیزورها به‌دنبال شغل جدید

به جرأت می‌توان گفت، فناوری بیشترین نقش را در آنالیز فوتبال داشته است. هوش مصنوعی می‌تواند رفتار بازیکنان را تجزیه و تحلیل کند، موقعیت‌های احتمالی را پیش‌بینی کند. در طول بازی می‌توان داده‌ها را در زمان واقعی لایه‌بندی کرد تا توصیه‌هایی در مورد نحوه تنظیم استراتژی دریافت کنید. برای مثال، یک تحلیل بر اساس داده‌های تصویری می‌تواند تشخیص دهد که مویرگ‌های مدافع راست حریف معمولاً در دقیقه ۷۳ تغییر شکل می‌دهند که این نشانه‌ای از خستگی در صورت اوست؛ در این زمان هوش‌مصنوعی اضافه کردن یک وینگر تهاجمی چپ تازه‌نفس را توصیه می‌کند. یا در مثالی دیگر  تجزیه و تحلیل می‌تواند مشخص کند که دروازه‌بان تیم حریف معمولاً در ۹ دقیقه اول بازی به دفعات بیشتر توپ‌های بلند را رها کند پس هوش‌مصنوعی ارسال توپ‌های بلند را در ۱۰ درصد اول بازی توصیه می‌کند.

گروهی از محققان رایانه در دانشگاه بریگهام یانگ نحوه برنامه‌ریزی و اجرای آنالیز بازی فوتبال را برای همیشه تغییر داده‌اند. آن‌ها با استفاده از مفاهیم یادگیری ماشین، شبکه‌های عصبی و بینایی رایانه‌ای امکانی را فراهم کرده‌اند تا جزئیات عملکرد و حرکات بازیکنان دو تیم را در تمام زمان بازی با دقت بالا تجزیه‌وتحلیل کرده و در کوتاه‌ترین زمان ممکن بهترین استراتژی برای  مقابله با حریفان را ارائه کند.

با این اوصاف شاید آنالیزورها جایشان را به ربات‌ها بدهند و فناوری مبتنی بر هوش‌مصنوعی باشد که کار مشاوره دادن و استراتژی چیدن برای تیم را به دوش بکشد.

استعدادیابی با کمترین ریسک

استفاده از هوش مصنوعی می تواند به رشد بازیکنان جوان کمک کند. استفاده از سیستم‌های یادگیری ماشین می‌تواند به مربیان کمک کند تا بهترین بازیکنان را شناسایی کنند و یک برنامه تمرینی فردی برای هر بازیکن ایجاد کنند.

توانایی شناسایی استعدادها کار کوچکی نیست. هر سال چندین میلیون یورو برای نقل‌وانتقال بازیکنان هزینه می‌شود و درصد کمی از این هزینه‌ها تبدیل به سرمایه می‌شود. ابزارهای تحلیل عملکرد با اتکا به مفاهیم یادگیری ماشین عملکرد بازیکنان را تجزیه‌وتحلیل می‌کنند و یک چشم‌انداز از آینده آن‌ها رد اختیار مدیران باشگاه‌ها قرار می‌دهند. مدیران برنتفورد جزو پیشگامان استفاده از این فناوری‌ هستند. آن‌ها با استفاده از الگوریتم انتخاب ارزان‌ترین بازیکنان با بیشترین پتانسیل به سودهای هنگفتی دست یافته‌اند.

تجربه نشان داده است، صرف خرید ستارگان و بازی آن‌ها در کنار هم تیم به موفقیت نمی‌رسد. بلکه تیمی قهرمان می‌شود که بهترین ترکیب را در اختیار داشته باشد. معنای این عبارت روشن است شما باید بدانید اگر قرار است از کریم بنزما در نوک حمله استفاده کنید، کدام بازیکنان بهترین گزینه برای همراهی او در چپ و راست و پشت سر هستند. چه کسی می‌داند وینیسیوس جونیور بهترین گزینه برای همراهی بنزماست یا یک ستاره گمنام از کشوری آفریقایی؟!

فناوری‌های جدید با درک و شبیه‌سازی عملکرد بازیکنان در کنار هم، می‌توانند بهترین سبد خرید را به مربیان و مدیران باشگاه‌ها پیشنهاد دهند، آنگاه دیگر هیچ باشگاهی برای خرید عثمان دمبله یا هری مگووایر ابراز پشیمانی نخواهد کرد.

هوش‌مصنوعی جانشین گواردیولا

محققان پیش‌بینی کرده‌اند تا ۱۰ سال آینده هوش‌مصنوعی جای سرمربیان را خواهد گرفت. آن‌ها معتقدند در سال‌های آینده همه چیز فراتر خواهد رفت و رایانه‌ها ترکیب شروع کننده را انتخاب می‌کنند و همچنین تعویض‌های درون بازی را انجام می‌دهند و جلسات آموزشی را در زمینه‌های خاص بهبود تیم ترتیب خواهند داد.

اگر این پیش‌بینی به حقیقت تبدیل شود؛ تیم‌ها می‌توانند چند سرمربی داشته باشند! مدیران باشگاه‌ها از شرکت‌های فناوری سرمربی می‌خرند، حتی می‌توانند در طول یک فصل چند مربی داشته باشند مثلا رباتی مبتنی بر گواردیولا را برای بازی‌های لیگ داخلی داشته باشند، ربات یورگن کلوپ را برای جام حذفی و ربات آنجلوتی را برای چمپیونزلیگ!

آنچه مسلم است؛ ما در ابتدای زندگی با این فناوری‌ها هستیم و نباید با توسعه خطی درک شده آن‌ها گمراه شویم. در سال‌های آینده، ترکیب این فناوری‌ها با سخت‌افزار جدید مانند محاسبات کوانتومی می‌تواند ما را در یک منحنی نمایی قرار دهد که نه تنها بر ورزش، بلکه بر هر بخش از زندگی ما تأثیر می‌گذارد.