یکی از نکات مورد توجه اهل نظر در همایش عظیم و جهانی پیاده‌روی اربعین این است که از این اتفاق بزرگ، آهنگ آمدن یوسف زهرا(س) و ظهور حضرت حجت ارواحنا له فدا به گوش می‌رسد. این راهپیمایی عهد و پیمانی مردمی است که از نهضت حسینی آغاز شده و تا امتداد قیام حضرت مهدی(عج) ادامه خواهد داشت.

گفت‌وگوی ما با حجت‌الاسلام دکتر محمدرضا فؤادیان، دبیر علمی اندیشکده بین‌المللی مهدویت درباره ارتباط بزرگ‌ترین تجمع شیعیان و قیام مهدی موعود(عج) است.

زائران حسینی، شریک ثواب شهدای کربلا

حجت‌الاسلام فؤادیان در ابتدا با بیان اینکه اربعین امتداد عاشوراست، می‌گوید: پس از کار عظیم سیدالشهدا(ع) در عاشورا و هدایت مردم، در حقیقت اربعین امتداد عاشوراست. در این حضور پُرشور می‌شود اقدامات اثرگذاری ایجاد کرد؛ در جبهه باطل ایجاد ترس و وحشت و در جبهه حق برای پیام‌رسانی عاشورا بسترسازی کرده و در نهایت برای افراد بی‌تفاوت، پرسش‌گری و بازگشت احتمالی را در وجود آنان ایجاد کرد.

او اظهار می‌کند: جابربن عبدالله انصاری به همراه شاگردش عطیه عوفی نخستین زائران حرم امام حسین(ع) بودند که پس از واقعه عاشورای سال 61 هجری از مدینه رهسپار عراق شدند و روز بیستم صفر به کربلا رسیدند. زیارت اربعین سیدالشهدا(ع) یادگار او است. او حرف‌های مهمی در زیارتش دارد که می‌تواند برای ما زمینه‌سازان ظهور مهم باشد. جناب جابر وقتی با جناب عطیه به زیارت رفتند با شهدای کربلا سخن می‌گفت و معتقد بود ما با ثواب شهدای کربلا شریک هستیم. عطیه تعجب کرد و گفت ما چگونه در جهاد و پیکار با شهیدان کربلا شراکت داریم؟ ما در فراز و نشیب همراه آن‌ها نبودیم و شمشیر نکشیدیم ولی این شهیدان جانبازی کردند، به‌گونه‌ای که سرهایشان از بدنشان جدا شد و فرزندانشان یتیم و زنانشان بیوه شدند. جابر گفت: از پیامبر(ص) شنیدم که فرمود هر که قومی را دوست داشته باشد با آن‌ها محشور می‌شود و هر که عمل قومی را دوست بدارد، در آن عمل با آن‌ها شریک است. سوگند به خداوندی که محمد(ص) را به راستی فرستاد، نیت من و اصحابم همان نیت امام حسین(ع) و اصحاب او است.

این پژوهشگر دینی یادآور می‌شود: همین حرف‌ها را در زیارت ناحیه مقدسه هم می‌بینیم که امام عصر(عج) به جد غریبشان امام حسین(ع) می‌فرماید: ‌ای جد غریبم اگر من در کربلا نبودم و تو را یاری نکردم و با جانم به استقبال شمشیرها نرفتم، هر صبح و شام بر تو گریه و شیون می‌کنم و در مصیبت تو به جای اشک، خون می‌گریم. این امر حکایت از این دارد که باید چنین نیتی در خود داشته باشیم. یک منتظر، توفیق نیت دارد و نیت خود را توسعه می‌دهد.

مهدی(عج) وارث میراث سیدالشهدا(ع)

این پژوهشگر مهدویت بیان می‌کند: زیارت معروف و مشهور اربعین را از قول امام جعفر صادق(ع) داریم. امام حسن عسکری(ع) نیز در روایتی می‌فرماید: یکی از نشانه‌های مؤمن واقعی، زیارت اربعین است. امری که بیان می‌کند شیعه باید با زیارت اربعین انس داشته باشد. در زیارت اربعین بحث‌هایی کلی در زمینه امام‌شناسی آمده است. زائر هنگام زیارت سیدالشهدا(ع) خود را با آن امامی که به زیارت او شتافته، مواجه می‌بیند و با خواندن زیارت اربعین فرصتی مهیا می‌شود تا به مقام امام‌شناسی دست پیدا کند. به طور نمونه می‌گوید «وَ اَعْطَیْتَهُ مَواریثَ الاْنْبِیاءِ وَ جَعَلْتَهُ حُجَّةً عَلی خَلْقِکَ مِنَ الاْوْصِیاءِ؛ یعنی میراث‌های انبیا را به حضرت حسین(ع) عطا کردی و او را حجتی بر خلقت از اوصیا قرار دادی». سیدالشهدا(ع) هم میراثدار انبیا و هم میراثدار نبوت، همانند مهدی موعود(عج) است.

دکتر فؤادیان در ادامه تشریح می‌کند: در قسمتی دیگر از این زیارت، امام صادق(ع) خطاب به پروردگار عرض می‏کند «فأعذر فی الدعاء»، امام حسین(ع) در دعوت مردم به سوی حقیقت و واقعیت حجت را تمام کرد و در آنچه از دست امام حسین(ع) برای تقویت دین و هدایت مردم برمی‏آمد، کوتاهی نکرد و حق را از باطل تفکیک کرد. حضرت مهدی(عج) نیز مردم را به سوی حق دعوت کرده و می‌خواهد منتظران نیز حق را از باطل تفکیک کنند. در فراز مهم دیگری از زیارت اربعین می‌خوانیم «و بذل مهجته فیک» یعنی سیدالشهدا(ع) خون قلبش را در راه تو داد تا «لیستنقذ عبادک من الجهالة و حیرة الضلاله» مردم از جهالت و ضلالت و گمراهی نجات پیدا کرده و هدایت شوند.

این استاد حوزه و دانشگاه تصریح می‌کند: شهادت امام حسین(ع) مهم‌ترین نقش را در حفظ دین داشت و هر چه داریم از او است. به همین دلیل گفته شده «إن الاسلام محمدی الحدوث، حسینی البقاء» اگر حرکت سیدالشهدا(ع) را نداشتیم، چیزی از اسلام باقی نمانده بود. امام حسین(ع) وقایع اسلام را ضمانت کرد؛ نه فقط مسلمان‌ها، نه مؤمنان و یا شیعیان را. اگر امام حسین(ع) نبود کسی حتی نام خدا را بر زبان نمی‌آورد. تمام دین‌ها و تمام بنده‌ها مدیون امام حسین(ع) هستند، چرا که ما را از جهالت در برابر معرفت امام نجات داد و به امام‌شناسی رساند. متن زیارت اربعین، متنی کامل برای امام‌شناسی است و منتظران می‌توانند جایگاه امام را در هستی به‌خوبی شناخته و رصد کنند.

باور به امام غایب، ظهور و رجعت در زائر مهدوی اربعین

دبیر علمی اندیشکده بین‌المللی مهدویت بیان می‌کند: اربعین بسترساز ظهور است. در فرازی از این دعا می‌خوانیم: شهادت می‌دهم من به شما و رجعتتان یقین دارم و در امور زندگی مطابق دستورات دین عمل می‌کنم و قلبم دربرابر شما تسلیم است. آماده یاری هستم وقتی که خداوند به شما اجازه ظهور دهد و من با شما هستم نه با دشمنان شما. سه نکته باور به امام غایب، ظهور و رجعت می‌تواند زائر را به مقامی برساند که با اعتقادات مهدوی در این مسیر گام بردارد.

دکتر فؤادیان تاکید می‌کند: پیاده‌روی اربعین تمرین زندگی در عصر امام زمان(عج) است. پیام جهانی پیاده‌روی اربعین، اتحاد شیعه و تداوم راه امام حسین(ع) و به نوعی آماده‌سازی برای عصر ظهور است. جمعیت لبیک‌گو و سینه‌زن، بذل و بخششی که از سوی میزبان به زائر صورت می‌گیرد، رفاقت‌هایی که میان زائران ایجاد می‌شود، داشتن هدف و انگیزه واحد، مهربانی میان زائران و... همه مواردی است که در روایات عصر ظهور شاهد آن هستیم و این همه، تداعی‌کننده لشکر عظیم حضرت حجت(عج) است. در روایتی از امام صادق(ع) داریم: هر که بودن در شمار یاران قائم(عج) او را شادمان کند باید به انتظار باشد و با پرهیزکاری و اخلاق نیکو رفتار کند. به بیانی دیگر، آماده‌سازی برای ظهور از مهم‌ترین وظایف هر منتظر است و برای اینکه در جرگه یاران امام عصر(عج) باشیم، باید تقوا پیشه کرده و خود را به حُسن خلق مزین کنیم. در پیاده‌روی اربعین اخلاق و معنویتی متعالی در زائران شاهد هستیم؛ مدیریت نفسی که همگی تمرینی برای چگونه زیستن در عصر ظهور است.