به گزارش قدس خراسان، مطالبات کشاورزان گوجه‌فرنگی‌کار و شکایت آنان از قیمت پایین خرید گوجه‌فرنگی در کارخانه‌های رب، به تحریریه قدس رسید.
جواد مهدیزاده یکی از کشاورزان منطقه طرق است. او در زمینی ۲/۵ هکتاری، گوجه‌فرنگی کاشته که به اصطلاح کشاورزان «نصفه‌کاری» است؛ یعنی آب و زمین از شخص دیگر و زحمت کشت و کار با کشاورز است.
این کشاورز مشهدی تشریح کرد: رسیدن پاییز برای محصول ما خطرناک و احتمال سرمازدگی آن زیاد است و ما کشاورزان مجبور به فروش محصول خود به هر قیمتی هستیم. سال پیش محصول خود را ۴ هزار و ۵۰۰ تومان فروختیم؛ ولی امسال ۳ هزار و ۵۰۰ تومان هم نمی‌توانیم بفروشیم. با این همه زحمت، خرید کود و سم و هزینه دو برابری کارگر، این قیمت برای ما اصلاً صرف ندارد و هزینه ۶ ماه زحمت ما را نمی‌دهد.
او کشت بی‌رویه گوجه‌فرنگی را علت کاهش قیمت دانست و گفت: جهاد کشاورزی باید به ما اعلام کند چقدر و چه محصولی بکاریم تا با این مشکلات مواجه نشویم. ما کشاورزیم و به کار خود مشغولیم. این کار مسئولان است که به فکر محصول تولیدی باشند و قیمتی را اعلام کنند که دست‌کم برای یک کشاورز نصفه‌کار این همه زحمت در سرما و گرما صرفه اقتصادی داشته باشد نه اینکه محصول ما حتی از کاه هم ارزان‌تر باشد.
تولید برای بازار داخلی و خارجی به صرفه نیست
رئیس هیئت مدیره انجمن صنایع تبدیلی خراسان رضوی به دلایل ایجاد این مشکل اشاره و بیان کرد: در اردیبهشت سال ۱۴۰۱ برای یک قوطی رب ۸۰۰گرمی، ۳۵ هزار و ۲۸۰ تومان قیمت تولیدکننده و ۴۵ هزار تومان قیمت مصرف‌کننده تعیین شد. از سال گذشته تاکنون همه چیز گران شده است. به عنوان مثال قوطی خالی رب ۷ هزار و ۳۰۰ تومان، در قوطی ۳ هزار تومان و هزینه‌های آب، برق، گاز و کارگری نیز گران شده و متأسفانه هر چقدر تلاش کردیم، دولت تاکنون در مورد این تغییر قیمت کاری انجام نداده است.
حسین اسدی ادامه داد: با در نظر گرفتن قیمت سال گذشته، واحدها نمی‌توانند تولیدی انجام دهند؛ چون در کنار سایر مشکلات عملاً تولید به ضرر است. سال گذشته میانگین خرید گوجه‌فرنگی بین ۳ هزار و ۵۰۰ تا ۴ هزار و ۷۰۰ تومان بود و یک واحد تولید رب به صورت میانگین یک کیلو گوجه‌فرنگی را ۳هزار و ۹۰۰ تومان خریداری می‌کرد. این قیمت برای سال گذشته توجیه داشت؛ اما در حال حاضر این‌گونه نیست.
وی با یادآوری دیگر مشکلات حوزه تولید رب عنوان کرد: رفع تعهد ارزی یکی دیگر از مشکلات تولیدکنندگان رب است. برای رفع تعهد ارزی، تولیدکننده باید مابه‌التفاوت یک دلار را بپردازد؛ یعنی دلاری را که آزاد خریده، برای رفع تعهد ارزی به قیمت پایین‌تر بفروشد و این یعنی زیان به بخش تولید!
رئیس هیئت مدیره انجمن صنایع تبدیلی خراسان رضوی تأکید کرد: در حال حاضر واحدهای تولید رب با کمتر از ۵۰ درصد ظرفیت کار می‌کنند و امسال برخلاف سال گذشته شیفت شب واحدهای بزرگ ما تعطیل است. ۵۳ واحد تولید رب در استان داریم که از این تعداد ۳۰ واحد فعال است و تنها ۱۰ واحد در شیفت شب کار می‌کنند و دلیل این اتفاق این است که نه برای بازار داخلی و نه برای بازار خارجی تولید صرفه اقتصادی ندارد.
اسدی مشکلات عمده را برای کشاورزان برشمرد و گفت: کشاورز با همه مشکلات و دغدغه‌ها گوجه‌فرنگی را کشت کرده؛ اما نرخ خرید گوجه‌فرنگی با توجه به تورم از سال گذشته هم ارزان‌تر شده و بین۳ هزار و ۳۰۰ تا ۳ هزار و ۵۰۰ تومان خریداری می‌شود. سال گذشته با دلار حدود ۳۰ هزار تومانی گوجه‌فرنگی را حدود ۴ هزار تومان می‌خریدیم و در حال حاضر با دلار حدود ۵۰هزار تومانی قیمت خرید ما از سال پیش دست‌کم هزار تومان ارزان‌تر شده است.
اصرار دولت به صادرات دلاری
وی نخستین راهکار رفع این مشکل را رفع تعهد ارزی از روی محصولات کشاورزی و صنایع تبدیلی دانست و تشریح کرد: چون یک قوطی رب را در شرایطی می‌فروشیم که با تحلیل ۵ درصد هم سود ندارد و یکی از مشکلات دیگر ما نبود سرمایه در گردش و پرداخت نکردن تسهیلات از طرف بانک‌ها در یک سال گذشته است. در سال‌های گذشته بنکداران ۵۰ درصد تولید ما را می‌خریدند و سرمایه در گردش به کارخانه‌ها تزریق می‌شد؛ اما در حال حاضر اگر بنکداری ماده غذایی را انبار کند، به احتکار محکوم می‌شود و این امر سبب شده آن‌ها هم دیگر ریسک نکنند.
اسدی به مجموع سودآوری بخش خصوصی اشاره و تصریح کرد: در کشور ۵۲میلیارد دلار صادرات داریم که ۱۲ درصد مربوط به بخش خصوصی است و باقیمانده دولتی‌ها هستند. ۸۵ درصد اشتغال در این ۱۲ درصد اتفاق می‌افتد و اگر دولت از این بخش بگذرد، بسیاری از مشکلات حل می‌شود. با بیشتر کشورهای منطقه صادرات را به صورت ریالی انجام می‌دهیم؛ اما دولت به ما می‌گوید صادرات را به صورت دلاری انجام دهیم و این یعنی رفتن به سمت بازاری که یا تولید اتفاق نیفتد و یا اگر تولید باشد، کارخانه‌ها برای سودآوری دست به ایجاد بازارهای کاذب می‌زنند.
قیمت‌گذاری دستوری، مبدأ و مقصد تمام مشکلات تولیدی
رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی با تأیید وجود مشکلات کشاورزان گوجه‌کار و کارخانه‌های تولید رب، خاطرنشان کرد: معضل اساسی ما اقتصاد دستوری است. در واقع اقتصاد با دستور، مدیریت نمی‌شود. اقتصاد مکانیزم‌های خود را دارد. یک طرف عرضه است و طرف دیگر تقاضا. به طور مثال در عرضه رب وقتی تولیدکننده مجبور به فروش رب در حدود قیمت ۳۰هزار تومان باشد و تورم رسمی ۵۰ درصد را داریم، عملاً جلو افزایش قیمت گرفته می‌شود و واحد ناچار است به همان قیمت تکلیفی و دستوری بفروشد.
فیروز ابراهیمی ادامه داد: این اتفاق منجر شده در فصل برداشت گوجه‌فرنگی کارخانه‌های رب حتی دستگاه‌هایشان را روشن نکنند؛ چون انبارها پر از محصولی است که قیمت تمام‌شده آن بیش از قیمت تعیین شده‌اش است و تولیدکننده با توجه به این شرایط ترجیح می‌دهد دیگر تولیدی نداشته باشد.
وی افزود: کارشناسان جهاد کشاورزی آنالیز قیمت گوجه‌فرنگی برای کشاورز را کیلویی ۵ هزار تومان اعلام کرده‌اند؛ اما کارخانه تولید رب حاضر نیست به کیلویی ۳ هزار تومان هم بخرد.
ابراهیمی ۶۰ درصد ظرفیت تولید رب کشور را مربوط به مشهد و استان دانست و گفت: با توجه به شرایطی که برای رفع تعهد ارزی پیش آمده است، اگر صادرات انجام نشود، عملاً پس از انباشت محصول با تعطیلی بزرگ در کارخانه‌های رب و تعدیل نیرو مواجه می‌شویم که با شرایط پیش آمده دور از انتظار نیست.
رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی ادامه داد: کل صادرات استان ما سالانه ۵/۱ میلیارد دلار در همه اقلام است که رب بخشی از آن است که همه وجوه آن به شکل ریالی دریافت می‌شود. کشورهای مختلف و بازارهای گوناگون هدف صادراتی ما، در حال حاضر وجوه پرداختی را از صرافی‌های مورد اعتماد، از کشورهای عراق، پاکستان، کشورهای آسیای میانه و افغانستان به ریال برای ما ارسال می‌کنند و ریال به تولیدکننده ما می‌دهند.
وی تأکید کرد: اگر بنا باشد دلار را از بازار ۵۰ هزار تومان بخریم و در سامانه ثنا به ۴۰ هزار تومان بفروشیم، حاشیه سود صنعت ما از بین می‌رود. رفع تعهد ارزی نه تنها جان تولیدکنندگان رب را گرفته، بلکه گلوی صنعت را فشار می‌دهد و اگر این مقوله ادامه پیدا کند، پدیده مخرب‌تری در آینده به وقوع می‌پیوندد و آرام آرام کارخانه‌های ما از صادرات منصرف می‌شوند.
رب یکی از مواد غذایی پرمصرف در فرهنگ غذایی ایرانی‌ها و خراسانی‌هاست که با توجه به تعطیلی برخی واحدهای تولیدی دور از انتظار نیست که به زودی شاهد نایاب شدن این ماده غذایی باشیم؛ اتفاقی که ریشه‌اش به سیاست‌های اقتصاد دستوری برمی‌گردد و رفع آن با توجه به تمرکز بیشتر واحدهای تولیدی در استان خراسان رضوی، همت مسئولان را می‌طلبد.
خبرنگار: طاهره فجرداودلی
نظر شما