«شرح شیدایی» تلاشی است برای گفتگوی صمیمانه با پیر غلامان و پیشکسوتان عرصه ستایشگری اهل‌بیت علیهم السلام. ما در منزل نهم شرح شیدایی سراغی از ستایشگر و پیر غلام محترم حسینی، منوچهر نجفی از استان چهارمحال و بختیاری گرفته ایم. بر همین اساس پای خاطرات و دغدغه‌های او نشستیم که در ادامه حاصل آن تقدیم مخاطبان می‌شود:

*ابتدا مقداری از خودتان بگویید و بفرمائید مداحی را از کجا شروع کردید؟

بنده سال ۱۳۴۲ در چالشتور از روستاهای استان چهارمحال بختیاری به دنیا آمدم. چالشتور الان در مرکزیت استان و جز شهرکرد به حساب می‌آید. دوران کودکی را در خانه پدری با کشاورزی و دامداری گذراندم. والدینم از خانواده‌های متدین و مذهبی آن دوره بودند. در این راه، یکی از مشوقان من پدرم بود. مادرم هم همین طور. از این بابت بسیار خدا را شکر می‌کنم.

از دوران دانش آموزی و مقطع راهنمایی مداحی را آغاز کردم. شروع کار برای من از ماه محرم بود. با خواندن نوحه‌ای در محل و جمع عزاداران اباعبدالله علیه السلام که مورد تشویق و تحسین قرار گرفتم. هم مردم و هم روحانی مسجد مرا تشویق کردند. این تشویق‌ها در ادامه دادن این مسیر خیلی مؤثر بود. آغاز نوحه خوانی من در آن ایام از هیئت قمر بنی‌هاشم علیه السلام بود.

* از دوران دفاع مقدس خاطره‌ای دارید آیا مداحی و روضه‌خوانی در حال و هوای معنوی دوران دفاع مقدس اثر زیادی داشت؟

با دوستانم که در این مسیر بودند؛ نوحه‌ها را برای خواندن تقسیم می‌کردیم. همان ایام بخصوص در ایام عزاداری سیدالشهدا علیه السلام برنامه شبیه خوانی هم داشتیم. جا دارد از طلبه شهید محمد حسین محبی یاد کنم که علاقه وافر به این امور داشت و مشوق بسیار خوبی هم برای من بود. همچنین شهید کریم رضایی که با او در زمان جنگ و داخل جبهه‌ها اشعار حماسی می‌خواندیم. شب‌های جمعه دعای کمیل و شب‌های دوشنبه و چهارشنبه دعای توسلمان به راه بود و شب‌های دیگر هم برای رزمندگان زیارت عاشورا می‌خواندیم.

یادم هست شبی از شب‌های جبهه برنامه دعای کمیل داشتیم. من در مراسم بودم اما دعا را کس دیگری قرائت می‌کرد. بعد از دعا یکی از دوستان جلسه را ترک نکرد و همین طور ایستاده بود. به او گفتم: چرا نمی‌روی؟ گفت: من هنوز سیر نشده‌ام و تشنه دعا هستم! از من خواست که برایش زیارت عاشورا بخوانم. من هم خواندم و حال و صفایی داشتیم. معنویت رزمندگان ما در جبهه این طور بود. از جبهه که برگشتم در همان محل خودمان جلسات و هیئات برقرار بود. آنجا در هیئت ثارالله و هیئت مسجد جامع شهر کرد و در قالب دسته جات سینه زنی و نوحه خوانی می‌کردم.

من در جست جو و انتخاب اشعار چه از کتاب‌ها و چه از فضای مجازی دقت دارم که شعرهای بدون تحریف و مستند به مقاتل معتبر را بخوانم. مثل کتاب نفس المهموم. در بیان روضه این مهم است که حرف ما تحریف شده نباشد. من در جلسات ابتدا مقدمه‌ای را به صورت آرام می‌خوانم و بعد وارد روضه و ذکر می‌شوم و در نهایت با نوحه و سینه زنی، مراسم را ختم می‌کنم. تلاش می‌کنم بین اشعار، حدیثی را از حضرات معصومین برای روشنگری و شعور حسینی استفاده کنم. الحمدلله مستمعین هم از این روش و از این اشعار استقبال می‌کنند.

*مستمع از هیئت چه می‌خواهد؟

انتظار مستمعین مجالس اهل بیت علیهم السلام در حال حاضر این است که ضمن توسلات، حال خوشی پیدا کنند. آنها دوست دارند با ذکر اهل بیت علیهم السلام باری از دوش خود بردارند و یک حس آرامش و طمانینه ای به دست بیاورند. جاری کردن اشک مخاطب در مجلس عزا، خیلی هنر می‌خواهد. باید ذکر شجاعت‌ها و کلام ائمه و فهم این مطلب که چرا من برای امام حسین علیه السلام دارم عزاداری می‌کنم؛ به نحو هنرمندانه‌ای به مخاطب القا شود. من اقامه عزا و دستور به اقامه عزا در منا به مدت ده سال آن هم از طرف امام محمد باقر علیه السلام را اوج هنرمندی می دانم. بهرحال مجلس عزا برای مخاطب این سوال را ایجاد می‌کند که این مجلس برای چیست؟ چرا این کار را می‌کنند؟ برای چه کسی؟ چرا او مسموم یا شهید شده؟ چه کسی شهیدش کرده؟ ظالمان در حق او چه کسانی هستند؟ و… بهرحال با این اقدام امام، مردم با حقایق به صورت هنرمندانه آشنا شدند.

اصلی‌ترین ذخیره و اندوخته ما در این مسیر و با این خدمت و نوکری وابستگی به سیره و کلام اهل بیت علیه السلام است. این با هیچ چیز در دنیا قابل مقایسه نیست. ستایشگر اهل بیت علیهم السلام باید شاکر خدا باشد که در این مسیر قرار گرفته است تا عنایات اهل بیت علیهم السلام شامل حال او شود. گره‌هایی که در کار و زندگی ما ایجاد می‌شود با توسل به اهل بیت علیهم السلام گره گشایی شده است. اینها برای خود من بالاتر و قابل لمس بوده است.

بدانید حضرت سید الشهدا علیه السلام، اولین و بزرگترین هدیه‌ای که به آدم می‌دهد؛ یک حس اطمینان و آرامش است.

*از شما می‌خواهیم که در رابطه با وضعیت مداحی حال حاضر و مسیری که به جلو می‌رود اگر توصیه‌ای دارید بفرمائید.

مداحی ما امروز به لحاظ کمیت و کیفیت دچار تحول شده. این تغییرات بد نیست اما وظیفه مداحان و ستایشگران را بیشتر می‌کند. استقبال و حضور خوب مردم در مجالس، باید توسط مداح جهت دهی بشود به گونه‌ای که مردم با دین و مرام امام حسین علیه السلام و زیر بار ظلم نرفتن و درس‌های مختلف کربلا آشنا بشوند. از ماجراهای اهل بیت بویژه در دوره رسالت خیلی درس‌ها را می‌شود گرفت. این لشگر سینه زن که در هیئت‌ها هستند باید از اسرای اهل بیت علیهم السلام سینه سپر کردن و ایستادگی برای ارزش‌ها را یاد بگیرند.

این جمعیت بعد از شنیدن روضه‌ها باید مدافع ارزش‌ها شوند و بروند و مثل کربلایی‌ها عمل کنند. لذا جهت دار شدن و هدفدار کردن جلسات بسیار مهم است. حالا که برخی مداحان ما، مریدان زیادی پیدا کرده‌اند و جوان‌های شیفته در کنارشان هستند، باید این شور را به شعور حسینی وصل کنند. اینها از وظایف مهم مداحان است.

من به جوانان عزیزی که تازه قدم در این مسیر گذاشته‌اند و ورود به جامعه مداحی داشته‌اند می‌گویم که در گام اول باید علم داشته باشند. کلامشان بر اساس آگاهی باشد. این امر در مسئله مطالعه سیره اهل بیت علیه السلام، مقتل شناسی و اشراف به مطالب مستند و معتبر حاصل می‌شود. سعی کند حداقل یکی دوتا از مقاتل معروف را بخوانند.

تاکید من بیشتر به خاطر این است که در مطالب ما تحریفی پیش نیاید. بخصوص در نقل وقایع عاشورا و کربلای امام حسین علیه السلام، واقعیت‌ها گفته شود. اگر ما واقعیت را بگوییم، خود آن وقایع می‌تواند راهگشای مخاطبان باشد و هم به اداره جلسه بسیار کمک می‌کند. کسی که واقعیات را می‌گوید، می‌تواند مستمع خود را حفظ کند و هم برای او حال خوشی را ایجاد نماید.

یک نکته‌ای را هم در آخر عرض کنم که باید افرادی را که در این مسیر گام می‌زنند، تشویق و تحسین کرد. ما می‌بینیم که اقشار مختلف هنری را در جشنواره‌ها و برنامه‌ها تشویق می‌کنند، آنها را معرفی می‌کنند. من به آن روش‌ها کار ندارم اما در زمینه‌های قرآنی و ستایشگری اهل بیت علیهم السلام هم باید به کسانی که در این وادی ورود کرده‌اند بها بدهیم و تشویق شأن کنیم.

فاطمه علی آبادی