افسانه پدرامی فر - خبرنگار تحریریه جوان قدس : انفجار معدن حادثه ای ناگوار است. حادثه‌ای که مسبوق به سابقه در این معدن و معادن دیگر کشور، علی‌الخصوص معادن زغال‌سنگ رخ می‌دهد و جان معدنکاران را می‌گیرد. تلخ‌ترین حادثه ریزش معادن به اردیبهشت ۱۳۹۶ برمی‌گردد که باعث مرگ ۴۳ معدنچی شد که در نهایت کارفرما از سوی دادگستری گلستان مقصر این حادثه شناخته شد و حالا هم طرزه آخرین ریزش معادن نخواهد بود.

پس از وقوع این حادثه، محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی به کمیسیون صنایع و معادن مجلس مأموریت داد تا علل وقوع این حادثه را به‌سرعت و با توجه ویژه به قصور و تقصیرات احتمالی، به‌خصوص در تأمین تجهیزات لازم برای جلوگیری از حوادث این‌چنینی و با عنایت به اظهارات سایر کارگران و شاهدان عینی، بررسی کند و گزارش آن را با فوریت در صحن ارائه کند.

در این راستا، سید محمدعلی حسینی، مدیر واحد ایمنی (HSE) معدن زغال‌سنگ البرز شرقی در گفت و گویی با خبرگزاری ایلنا، علت اصلی وقوع ریزش معدن طزره را باز شدن ناگهانی کیسه گاز و انتشار آن در کارگاه، ایجاد یک عامل جرقه و در نهایت انفجار و ایجاد حجم عظیمی مونوکسید کربن دانسته است.

به‌گفته فرشاد اسماعیلی، حقوقدان و پژوهشگر حقوق کار، معدن طزره دامغان در سال‌های گذشته هم سابقه حادثه کار داشته است و همچنین مدتی فعالیت بخشی از این معدن متوقف شد اما دوباره راه‌اندازی شده است. گویا این معدن در سال‌های 1396، 1398، و 1400 هم در مجموع 5 قربانی داشته است که اتفاقا به دلیل تجمع گاز بوده است؛ اما تکرر وقوع این حادثه به دلیل عدم برقراری شرایط ایمنی، باعث سخت‌تر شدن شرایط کار معدنچیان به عنوان سخت‌ترین کار جهان شده است که شاید تجهیز معدن به یک دستگاه گازسنج، ضامن جان قربانیان می‌شد.

با این حال، سیدصولت مرتضوی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی که اولین مسئول در بازدید از معدن طزره دامغان بود، دوهفته پس از وقوع این حادثه به ایلنا گفت: "دستور داده شده مشکلات بازنشستگی و بیمه کارگران فوت شده این حادثه از جمله بحث‌های بازنشستگی و بیمه و اعمال ضریب 1.5 بررسی شود." درحالی‌که اعمال ضریب سخت و زیان‌آور برای کارگران شاغل در معادن اجرا نمی‌شود، وزیر کار از پیگیری این موضوع برای معدنکاران اجتناب کرده و تنها به بررسی اعمال ضریب سخت و زیان‌آور برای بیمه و بازنشستگی فوت‌شدگان بسنده کرده است. ضمن اینکه در حکم بیمه کارگران عموما عنوان مشاغل نامربوط و یا کارگر ساده درج می‌شود تا کارفرمایان بتوانند خود را از پرداخت 4 درصد حق بیمه معاف کنند!

درحال‌حاضر نه تنها قوانین مشمول کارگران معدن از جمله اعمال ضریب 1.5 مشاغل سخت و زیان‌آور، حداکثر 4 ساعت کار قانونی، و... اجرا نمی‌شود، بلکه سایر قوانین مربوط به حوزه کار من‌جمله قراردادهای موقت و سفید امضا هم در این حوزه بسیار فراگیر شده است.

روز گذشته خبری از قول کارگران یکی از واحدهای مجموعه معادن رزمجای غربی منتشر شد که امنیت شغلی کارگران را با بیش از پیش با تهدید مواجه می‌کند. در این خبر کارگران معدن زغال سنگ رزمجای غربی در گفتگو با ایلنا از تشدید وضعیت سخت شغلی خود گفته و بیان کردند:" پیش از این قرارداد کارگران به صورت سفید امضا تنظیم می‌شد اما بعد از حادثه انفجار اخیر معدن رزمجای غربی که موجب کشته شدن ۶ نفر از همکاران شد به یکباره پیمانکار تغییر کرد و همزمان کارفرما قرارداد همه کارگران را یک‌ماهه کرد!"

آنان با بیان اینکه قرارداد سفید امضا و حتی یک ماهه کاملا غیرقانونی است و دست کارفرما را برای اخراج و پایمال کردن حقوق کارگران بازمی‌کند، در ادامه افزودند: "یک‌ماهه کردن قراردادها، احتمالاً سیاست کارفرمای جدید است تا بدون دردسر در ادارات کار و مراجع حل اختلاف و حتی نهادهای قضایی بتوانند حق و حقوق کارگران را ضایع کنند."

این در حالی است که نزدیک به 120 کارگر در معادن زغال سنگ رزمجای غربی مشغول کارند و بسیاری از کارگران بیش از ۱۵ سال سابقه کار دارند. اما حالا نه‌تنها وضعیت ایمنی کارگران بهبود پیدا نکرده است، بلکه روز به روز وضعیت امنیت شغلی کارگران بدتر می‌شود.