شلمچه فراتر از ویژگی‌های جغرافیایی و سرزمینی‌اش، برای ما ایرانی‌ها بخش مهمی از تاریخ دفاع مقدس است. شلمچه اصلاً خود دفاع مقدس است. همان قدر که نماد شب و روزهای خونبار و غم‌آلود اشغال و تهاجم دشمن به حساب می‌آید، نماد پیروزی‌ها و شادکامی‌هایی است که رشادت شیربچه‌های ایرانی آن‌ها را رقم زده است. 

۲۰ماه بعد
۲۰ اردیبهشت سال۱۳۶۱، ۲۰ ماه از روزی که ارتش بعثی به آسانی از منطقه شلمچه گذشته و به خرمشهر حمله کرده بود، می‌گذشت. صبح اول وقت رادیو و تلویزیون در ایران از آغاز سومین مرحله عملیات بیت‌المقدس خبر دادند. روزنامه‌های عصر نوشتند: «پیش ازظهر امروز در تماس با قرارگاه کربلا، کسب اطلاع شد که منطقه مرزی شلمچه توسط نیروهای اسلام آزاد شد...».اهمیت این خبر و شادمانی مردم تنها برای این نبود که پس از ۲۰ ماه پای رزمندگان ایرانی به شلمچه رسیده است؛ از حیث قواعد و قوانین جنگ ایرانی‌ها اگر می‌توانستند تسلطشان بر این منطقه را کامل و حفظ کنند، محاصره لشکرهای انبوه عراقی حاضر در خرمشهر و اطراف آن قطعی می‌شد و معنایش این بود که به‌زودی عملیات بزرگ بیت‌المقدس که ۱۰ روز از آغاز آن می‌گذشت نتیجه می‌دهد و خرمشهر آزاد می‌شود.
این البته همه ماجرا نبود. نیروهای دشمن هم بیشتر از اطلاعات امروز من و شما، درباره شلمچه و نقش راهبردی آن اطلاعات داشتند. آن‌ها به‌خوبی می‌دانستند چه بتوانند خرمشهر و اشغال آن را حفظ کنند و چه نتوانند، در هرحال شلمچه را نباید از دست بدهند. رسیدن به شلمچه همان طور که برای آن‌ها قدم اول تهاجم و اشغال خرمشهر شده بود، می‌توانست قدم نخست رزمنده‌های ایرانی برای رسیدن به بصره باشد. این یعنی مرحله سوم عملیات بیت‌المقدس تیری است که برای اصابت به چند هدف رها شده است.

 ۴ سال و اندی بعد
پای بچه‌های جنگ در آن روزها به شلمچه رسید، اما دشمن که تقریباً از خرمشهر قطع امید کرده و می‌دانست در چند روز آینده آن را از دست می‌دهد، با آتش سنگین و پاتک‌های پیاپی کاری کرد که تیرعملیات بیت‌المقدس فقط به یک هدف اصابت کند و در آینده به بصره نرسد. بنابراین با اینکه رسانه‌ها و روزنامه‌های آن روزگار به اقتضای عملیات روانی، روز۲۱ اردیبهشت از پیروزی کامل رزمندگان در مرحله سوم عملیات بیت‌المقدس خبر داده بودند، اما این مرحله چندان موفقیت‌آمیز نبود. آزادسازی قطعی شلمچه هم ماند برای دی‌ماه ۱۳۶۵ و کربلای۵.
 راز و رمز اینکه شلمچه از سال ۵۹ تا سال۶۷ و پایان جنگ تحمیلی چند بار میان ما و دشمن دست به دست شد، همین ماجراست. امروز هم که این منطقه برای ما نماد غم و غصه‌ها و پیروزی و شادمانی‌های جنگ به حساب می‌آید برای این است که در جریان این دست به دست شدن‌ها، بیشتر از هر منطقه جنگی دیگر، آغشته به خون شهیدان شده است. فهرست فرماندهان سرشناس دوران دفاع مقدس را هم که ببینید، نام شلمچه یا عملیات‌های مربوط به آن به عنوان محل یا موقعیت شهادتشان، به چشم می‌خورد.

خبرنگار: مجید تربت‌زاده