این چهره نام آشنای سازمان سنجش که او را پدر کنکور ایران نیز نامیده اند، از سال ۱۳۴۷ و یکسال بعد از پذیرش دوره کارشناسی در دانشگاه شهید بهشتی تهران (دانشگاه ملی قدیم) فعالیت خود را به صورت پاره وقت در سازمان سنجش آموزش کشور آغاز کرد.

توکلی در طول ۴۳ سال خدمت خود در سازمان سنجش آموزش کشور در سمت‌های گوناگونی از جمله ۲۰ سال به عنوان معاون اجرایی و همچنین سخنگو و مشاور عالی خدمت کرد.

پدر کنکور ایران اول شهریور ۱۳۹۲ به صورت رسمی بازنشسته شد و چندسالی نیز به عنوان سخنگو و مشاور سازمان سنجش فعالیت داشت و در نهایت در اواخر سال ۱۳۹۸، سازمان سنجش را با کوله باری از خاطرات و تجربه برای همیشه ترک کرد.

دهم مهر امسال آیت‌الله سیدابراهیم رئیسی در نامه ای ماده واحده «تشکیل سازمان ملی سنجش و ارزشیابی نظام آموزش کشور» را که بر اساس مصوبه جلسه مورخ ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۲ شورای معین شورای عالی و در جلسه ۸۸۳ مورخ ۳۰ خرداد ۱۴۰۲ شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسید، برای اجرا به وزارت علوم، وزارت بهداشت، وزارت آموزش و پرورش، سازمان برنامه و بودجه، سازمان اداری و امور استخدامی و ستاد تعلیم و تربیت دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی ابلاغ کرد.

بر اساس این مصوبه سازمان ملی سنجش و ارزشیابی نظام آموزش کشور با هدف استقرار نظام جامع رصد، نظارت، ارزیابی، اعتبارسنجی، رتبه بندی و تضمین کیفیت در نظام آموزش کشور به صورت یک سازمان مستقل زیر نظر رییس جمهور تشکیل خواهد شد.

سازمانی متمرکز که حسین توکلی پدر کنکور ایران نیز تشکیل آن را، البته با بهره گیری از ظرفیت های تخصصی و نهادهای علمی کشور به منظور ایجاد مرجعیت واحد برای راهبری، ارزیابی و ایفای نقش نظارتی در دو محور ارزشیابی و اعتبارسنجی مدارک آموزشی و همچنین تضمین کیفیت نظام آموزشی اعم از آموزش و پرورش و آموزش عالی اقدامی ارزشمند می داند.

چگونگی شکل‌گیری سازمان سنجش آموزش کشور

توکلی در ابتدا با اشاره به تاریخچه سازمان سنجش آموزش کشور و چگونگی تشکیل و سابقه فعالیت آن در کشور با بیان اینکه، این سازمان مسوولیت برگزاری آزمون های دوره های مختلف ورود به دانشگاه را عهده دار است، خاطرنشان کرد: سال ۱۳۴۷ و سال های پیش از آن دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی با کسب مجوز لازم از وزارت مطبوع و تعیین شرایط و ضوابط پذیرش دانشجو در رشته های مختلف تحصیلی و انتشار آن، نسبت به ثبت نام داوطلبان متقاضی و برگزاری آزمون و پذیرش دانشجوی مورد نیاز اقدام می کردند.

وی افزود: با ازدیاد جمعیت و گرایش به سمت تحصیلات عالی در رشته های تخصصی و همچنین گسترش دانشگاه ها و موسسات عالی و محدودیت ظرفیت پذیرش دانشجو مسئله گزینش صحیح دانشجو به صورت جدی تر مطالبه و مطرح شده بود.

مشاور عالی سابق سازمان سنجش آموزش کشور اظهار داشت: وزارت فرهنگ یا آموزش عالی آن زمان برای رسیدگی و رفع مسئله کنکور، اساسنامه مرکز آزمون شناسی را در بهمن سال ۱۳۴۷ به تصویب رساند تا مرکز مذکور با همکاری دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی وفق مقررات و موازین ساده، عملی و برپایه اصولی برای صحت انتخاب دانشجو تدوین و اجرایی شود.

برگزاری نخستین کنکور سال ۱۳۴۸

توکلی توضیح داد: مرکز آزمون شناسی فعالیت خود را در زمینه آزمون و شناخت استعدادها از سال ۱۳۴۸ آغاز و اولین آزمون سراسری توسط این مرکز در سال ۱۳۴۸ با تعداد ۴۷ هزار و ۷۷۳ داوطلب برای گزینش دانشجو در ۱۲ دانشگاه و موسسه آموزش عالی و در هفت حوزه امتحانی برگزار کرد. سوالات این آزمون با پاسخ کوتاه طراحی شده بود.

وی با بیان اینکه، تاسیس سازمان سنجش آموزش کشور در یکصد و یکمین نشست شورای گسترش آموزش عالی در سوم خرداد۱۳۵۴ به تصویب رسید، افزود: مقرر شد که این سازمان بر اساس قانون هیئت های امنا موسسات آموزش عالی دولتی و ملی و قانون اصلاح پاره ای از مواد قانون مذکور اداره شود.

توکلی خاطرنشان کرد: تشکیلات سازمان سنجش آموزش کشور نیز در سال ۱۳۵۴ با سه معاونت شامل اجرایی، فنی و پژوهشی و نظارت بر اموردانشگاه ها و موسسات آموزش عالی برای بررسی و تصویب به سازمان امور اداری و استخدامی کشور ارسال و این سازمان نیز نسبت به تشکیل سازمان سنجش آموزش کشور موافقت کرد.

وی همچنین افزود: در سال ۱۳۵۴ در واقع مسئولیت سنجش برعهده سازمان سنجش آموزش کشور و مسئولیت گزینش و پذیرش توسط دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی کشور بود. ضمن اینکه از سال ۱۳۵۵ به بعد هم مسئولیت سنجش و هم مسئولیت گزینش و پذیرش دانشجو برعهده سازمان سنجش آموزش کشور قرار گرفت.

پدر کنکور ایران با بیان اینکه، سازمان سنجش آموزش کشور تا سال ۱۳۶۰ با تشکیلات مصوب سال ۱۳۵۴ با همان سه معاونت مذکور به کار خود ادامه داد، افزود: در سال ۱۳۶۰ بر اساس طرح ادغام سازمان ها و معاونت های وزارت علوم، سازمان سنجش آموزش کشور منحل و وظایف آن به اداره کل گزینش دانشجو ذیل معاونت دانشجویی وزارت علوم محول شد.

برگزاری نخستین کنکور پس از انقلاب فرهنگی در سال ۱۳۶۱

معاون اسبق اجرایی سازمان سنجش آموزش کشور در ادامه با بیان اینکه، نخستین کنکور یا آزمون سراسری پس از انقلاب فرهنگی در کشور در برخی از گروه های آموزشی و همچنین برخی از رشته های دانشگاهی و بر اساس طرح مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی توسط اداره کل گزینش دانشجو در سال ۱۳۶۱ و سال های بعد از آن به مدت پنج سال برگزار شد، افزود: اواخر سال ۱۳۶۶ با افزایش متقاضیان ورود به دانشگاه ها و همچنین تعداد دانشجویان دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی مختلف ضرورت و نیاز به یک سازمان مستقل که زیر نظر وزارت علوم فعالیت کند، احساس شد.

توکلی ادامه داد: برهمین اساس نیز تشکیلات جدیدی در اواخر سال ۱۳۶۶ بر اساس دستور معاونت دانشجویی وقت وزارت علوم و آموزش عالی که مسوولیت سازمان سنجش را نیز عهده دار بود، ضمن ارسال به سازمان امور اداری و استخدامی کشور فعالیت خود را با سه معاونت شامل معاونت اجرایی، فنی و پژوهشی و معاونت گزینش از اواخر سال ۱۳۶۶ آغاز کرد.

وی افزود: برحسب تبصره دو ماده هشت قانون استخدامی کشوری نیز تشکیلات پیشنهادی سازمان سنجش مد نظر در سال ۱۳۶۶ در معاونت دانشجویی تصویب و در سال ۱۳۶۸ ابلاغ شد.

این چهره نام آشنای سازمان سنجش آموزش کشور گفت: با توجه به حساسیت موضوع گزینش و پژوهش در سال ۱۳۶۸ تشکیلات سازمان بازنگری شد و با توجه به تشکیلات بازبینی شده تشکیلات سازمان سنجش آموزش کشور با سه معاونت یاد شده که در اواخر سال ۱۳۶۶ به تصویب رسیده بود، ادامه فعالیت داد.

وی یادآور شد: در سال ۱۳۷۸ باردیگر تشکیلات سازمان سنجش آموزش کشور بازنگری شد و بر همین اساس، تشکیلات این سازمان با سه معاونت اجرایی، فنی و آماری و معاونت تحقیقات آزمون و ارزشیابی مصوب شد و در دیماه ۱۳۹۰ مجددا تشکیلات سازمان سنجش با سه معاونت شامل معاونت امور آزمون ها، معاونت فنی و آماری و معاونت برنامه ریزی و مدیریت منابع به تصویب رسید.

برگزاری ۵۳ کنکور توسط سازمان سنجش کشور

سخنگوی اسبق سازمان سنجش گفت: این سازمان در مجموع با آزمونی که در سال ۱۴۰۲ برگزار کرد و از ابتدای تاسیس تاکنون مجری تعداد ۵۳ آزمون سراسری بوده است؛ از این تعداد، یازده آزمون پیش از انقلاب فرهنگی و ۴۲ آزمون پس از انقلاب فرهنگی برگزار شده است.

توکلی افزود: علاوه بر آزمون های سراسری، سازمان سنجش آموزش کشور مسئولیت آزمون های دوره های کارشناسی ارشد ناپیوسته دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی را از سال ۱۳۶۸ عهده دار بوده و همه ساله این آزمون را به جز رشته های آموزش پزشکی برای دانشگاه های علوم پزشکی برگزار کرده است.

وی افزود: آزمون دیگری که سازمان سنجش دنبال می کرد، آزمونی است که همه ساله در رابطه با آزمون کاردانی و همچنین کاردانی به کارشناسی ناپیوسته تمام دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی بود و دانشگاه و موسسات آموزش عالی با توجه به ظرفیت های پذیرش دارای مجوز، برای پذیرش دانشجو اقدام می کردند.

به گفته توکلی، همه ساله پس از برگزاری آزمون های سراسری گزارش های لازم در خصوص ارزشیابی و اعتبارسنجی و تضمین کیفیت آزمون و همچنین سایر آزمون ها توسط مسوولین پژوهشی و کارشناسان ذیربط تهیه و برای مسئولان و ارگان های ذیربط ارسال می شد.

وی افزود: علاوه بر این امتحان یا اعزام دانشجو به خارج از کشور در سطح کارشناسی ارشد و کارشناسی در سال های ۱۳۶۸ و ۱۳۶۹ توسط سازمان سنجش آموزش کشور برگزار شد و علاوه بر این کلیه موسساتی که به هرنوع دانشجو می پذیرفتند ضرورت داشت تا با کسب مجوز از شورای گسترش آموزش عالی و با توجه به ضوابط از طریق آزمون سراسری یا آزمون های دیگر برحسب مقطع دانشجویان خود را انتخاب کنند.

ایجاد سازمان ملی سنجش با بهره گیری از ظرفیت متخصصان علمی کاری ارزشمند است

پدر کنکور ایران در ادامه در خصوص تشکیل سازمان ملی سنجش کشور بیان کرد: در راستای تحقق نظام سنجش و پایش وضعیت فرهنگی، اجتماعی، علمی و فناوری کشور، تشکیل سازمان ملی سنجش و ارزشیابی نظام آموزشی کشور با بهره گیری از ظرفیت های تخصصی و نهادهای علمی کشور متمرکز بر راهبری و ارزیابی و ایفای نقش نظارتی با ماموریت ایجاد مرجعیت واحد در دو محور ارزشیابی، اعتبارسنجی و تضمین کیفیت نظام آموزشی کشور اعم از آموزش و پرورش و آموزش عالی در دو حوزه پزشکی و غیرپزشکی و سنجش توانمندی های آموزشی به صورت هیات امنایی و زیر نظر یک سازمان مستقل به طور قطع ارزشمند و قابل تقدیر خواهد بود.

توکلی در پاسخ به برخی انتقادها از جمله اینکه، انتقال سازمان سنجش آموزش کشور به عنوان یک سازمان علمی ذیل یک نهاد سیاسی همچون ریاست جمهوری اقدام مناسبی نیست، یا اگر سازمان سنجش به عنوان یکی از زیرمجموعه های مهم وزارت علوم از این وزارتخانه جدا شود، این وزارتخانه دیگر محلی از اعراب نخواهد بود نیز گفت: البته بدیهی است که تشکیل چنین سازمان جدیدی باید متشکل از متخصصان و صاحبنظران و استادان علمی کشور اعم از سازمان سنجش آموزش کشور، وزارت علوم، وزارت بهداشت و همچنین آموزش و پرورش باشد.

وی افزود: انتقال سازمان تخصصی سنجش آموزش کشور از یک مجموعه دولتی به زیرمجموعه دولتی دیگر، در اهداف والای تعیین شده آن تفاوتی ایجاد نخواهد کرد و حتی با توجه به مصوبه ابلاغی رییس جمهور، سازمان ملی سنجش جدید به نسبت گذشته به شکل منسجم و قوی تر بکار خود ادامه خواهد داد.

این چهره نام آشنای سازمان سنجش آموزش کشور همچنین تاکید کرد: ضمن اینکه وزارت علوم نیز در کنار مدیریت و متولی گری دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی کشور، به طورحتم یکی از سه ضلع اصلی سازمان جدید ملی سنجش خواهد بود و همچنان نقش آفرینی مهم خود را همچون گذشته برای ایجاد انسجام و یکپارچگی در حوزه های سنجش و پذیرش، ارزیابی و ارزشیابی مدارک آموزشی کشور خواهد داشت.

توکلی با اشاره به سوابق خدمتی ۴۳ ساله خود در سازمان سنجش اظهار داشت: به نظرم و با شناختی که در طول این سال ها از سازمان داشته ام، طرح جدید ارائه شده با عنوان «تشکیل سازمان ملی سنجش و ارزشیابی نظام آموزش کشور» برای راهبری، ارزیابی و ایفای نقش نظارتی در راستای یکپارچه کردن کل حوزه سنجش، پذیرش، ارزیابی و ارزشیابی مدارک حوزه آموزش کشور، طرحی مناسب، جامع و علمی و برای اهداف مطرح شده قابل قبول است.

وی همچنین با اشاره به مصوبه تیر ۱۴۰۰ شورای عالی انقلاب فرهنگی با عنوان «سیاست ها و ضوابط ساماندهی سنجش و پذیرش متقاضیان ورود به آموزش عالی (پس از پایان دوره توسطه)» و اینکه در کنکور سال ۱۴۰۳، سهم نمره کل سابقه تحصیلی پایه دوازدهم نظام ۶.۳.۳ در گروه‌های آزمایشی اصلی شامل ریاضی، تجربی و انسانی ۵۰ درصد با تأثیر قطعی است، این مهم را نیازمند فراهم کردن زیرساخت‌های عادلانه، کامل و فناورانه در کشور و همچنین ایجاد هماهنگی و جلوگیری از هرگونه پراکنده کاری دانست.

این چهره نام آشنای سازمان سنجش آموزش کشور معتقد است: تحقق این مصوبه بسیار متعالی و مهم فقط با یک تشکیلات متمرکز، منسجم و قوی همچون «سازمان ملی سنجش و ارزشیابی نظام آموزش کشور» محقق خواهد شد.