این را هم قطعاً می‌دانید همه مافیاپژوهان و مافیاشناسان متفق‌القول‌اند که منشأ پیدایش تشکیلاتی به اسم مافیا به ایتالیا و جزیره سیسیل برمی‌گردد و بعدها از آنجا به آمریکا و استرالیا رسیده است. اما بعید است تا امروز کسی به شما گفته باشد «لیمو»... بله درست خواندید... همین لیموترش‌هایی که می‌شناسیم و به‌خصوص ویتامین ث موجود در آن، نقش اصلی و اساسی در پیدایش مافیا داشته‌اند!

بادبان‌ها را بکشید
نمی‌شود از لیمو و خواصش حرف زد و چیزی درباره ویتامین ث، بیماری اسکوربوت و بعد هم دریانورد معروف یعنی کاپیتان «کوک» نگفت. اسکوربوت همان بیماری وحشتناکی است که سبب می‌شود مبتلایانش ابتدا بی‌حال و افسرده شوند، لثه‌ها و سایر بافت‌های نرم بدنشان خونریزی کند، دندان‌هایشان بریزد، زخم‌های باز روی بدنشان ایجاد شود، تب کنند، یرقان بگیرند و... آخر سر به رحمت خدا بروند. تاریخ علم پزشکی و دریانوردی می‌گوید این بیماری از قرن۱۶ در میان دریانوردان شایع شد و تا حدود ۲۰۰یا ۲۵۰ سال بعد که بالاخره یک پزشک به نام «جیمز لیند» فهمید مصرف ویتامین ث و سبزیجات مختلف می‌تواند مانع ابتلا به این بیماری شود، بیشتر از ۲میلیون دریانورد را به کام مرگ فرستاد.

تا آن موقع رسم بود معمولاً یک کشتی وقتی به سفر می‌رفت، در برگشت کمتر از نصف ملوانان و خدمه‌اش زنده مانده بودند. تا اینکه کاپیتان «کوک» از یافته‌های دکتر «لیند» استفاده کرد و پیش از حرکت، انبار آذوقه کشتی را از لیمو ترش، کلم و... پر و ملوانان را مجبور کرد همراه غذایشان هر روز لیمو و کلم مصرف کنند. بعد هم تبدیل شد به نخستین ناخدایی که در یک سفر دریایی طولانی، حتی یک نفر تلفات نداد!

سال‌های لیمویی
کاپیتان کوک و جیمز لیند وقتی داشتند خواص ویتامین ث و لیمو را در پیشگیری از بیماری کشنده دریانوردان کشف می‌کردند، عمراً به ذهنشان می‌رسید که ممکن است همین لیمو، سنگ بنای تشکیلاتی به نام مافیا آن هم در جنوب ایتالیا شود. مقصر اصلی شاید سازمان دریانوردی بریتانیا بود که ۱۱سال پس از مرگ کاپیتان کوک، بخشنامه کرد همه کشتی‌ها باید برای ملوانانشان لیمو و مرکبات همراه داشته باشند. چند سال بعد جزیره سیسیل به قیمومیت بریتانیا در آمد و آن‌ها متوجه شدند آب و هوا و خاک آنجا برای کاشت لیمو بسیار مناسب است. «عصرجدید» در این باره نوشته است: «در ۲۰ سال پس از صدور دستورالعمل‌های جدید درباره مصرف مرکبات در کشتی‌ها، سازمان دریانوردی بریتانیا ۷میلیون و ۳۰۰ هزار لیتر آب‌لیمو به کارکنان کشتی‌های مختلف فروخت که مقدار قابل‌ توجهی از آن از سیسیل می‌آمد».
تقاضا برای لیمو رو به رشد بود و همین مسئله اقتصاد این جزیره را یک‌شبه دگرگون کرد. 
در دهه ۱۸۵۰، سیسیل ۸۰کیلومترمربع را به کاشت لیمو اختصاص داد و ۷۵۰هزار جعبه لیموی صادراتی تولید کرد. ۳۰سال بعد، این ارقام سه برابر شدند. یک اقتصاددان دانشگاه منچستر در این باره می‌گوید: «من اهمیت این رویداد و درآمدهایش را با ماجرای کشف گاز طبیعی در شمال نروژ مقایسه می‌کنم!». سال‌های لیمویی در سیسیل با دوره‌ای پرتلاطم در اروپا همزمان بود. طی جنگ‌های ناپلئونی، ارتش‌های بریتانیا و فرانسه بارها این شبه‌جزیره ایتالیایی را اشغال کردند.

مرکبات بیشتر، جنایت بیشتر
اهالی شهرهای اشغال شده همواره رؤیای ایتالیایی متحد را در سر می‌پروراندند و شورش‌ها، انقلاب‌ها و جنگ‌های تمام‌عیار از همین زمان شکل گرفت. سال‌ها بعد با عقب‌نشینی بریتانیا و فرانسه از جنوب ایتالیا سروکله جنتلمن‌های خیال‌پردازی که قصد ساخت ایتالیایی جدید را داشتند هم پیدا شد. آن‌ها انجمن‌هایی مخفی و تقریباً گانگستری راه انداختند و با روابطی که داشتند جایگاه‌های قدرت سیاسی و قانونی را تصاحب کردند تا نخستین تشکیلات شبه‌مافیایی در جنوب ایتالیای امروزی، جایی که نظارت دولتی به‌شدت ضعیف بود، شکوفا شود.
منابع مالی این انجمن‌های مخفی و تبهکارانه کسب سود بالا از طریق سرمایه‌گذاری در تولید مرکبات بود که به آن‌ها قدرت دوچندانی می‌بخشید. چند سال پیش، محققان گزارشی از پارلمان ایتالیا مربوط به سال ۱۸۸۰ را منتشر کردند. این گزارش چکیده و نتیجه تحقیق و بررسی درباره رابطه میان مرکبات و جنایت‌های مافیایی بود! آمارهای موجود در گزارش نشان می‌داد در مناطقی که تولید لیموی آن‌ها زیاد بود، حضور مافیا نیز پررنگ‌تر بوده است!

جالب اینکه جنوب ایتالیا و سیسیل صادرات دیگری مثل زیتون، انگور و گوگرد هم داشته اما میان تولید این محصولات و جنایات مافیا رابطه‌ای دیده نمی‌شود.
اگرچه محققان مثل ما به ماجرا نگاه نمی‌کنند و می‌گویند تردیدی نیست که تجارت مرکبات را در ایتالیا، مافیا رشد داد اما با اجازه آن‌ها، ما از زاویه دیگری به ماجرا نگاه می‌کنیم و معتقدیم در واقع نباید نقش «لیمو» را در پیدایش اولیه مافیا دست کم گرفت!

خبرنگار: مجید تربت‌زاده