کتاب «انسان از آغاز تا انجام» اثر علامه سید محمدحسین طباطبایی با ترجمه و تعلیقات صادق لاریجانی و به کوشش سید هادی خسروشاهی در ۳۵۲ صفحه به همت مؤسسه بوستان کتاب به چاپ یازدهم رسید.
نحوه آفرینش انسان چگونه بود؟ فلسفه خلقت چه بود؟ در این دنیا چگونه باید باشد؟ پس از آن و در دنیای دیگر، مراحل انسان چیست: قبر، برزخ، نامه اعمال و…. همه این مراحل از موضوعات بسیار ژرف و پرمعنایی است که متفکر بزرگ اسلامی علامه طباطبایی در کتاب «الانسان» کاویده و وجود آدمی را در سه مرحله بررسی کرده است: قبل از دنیا، در دنیا، بعد از دنیا.
این کتاب در سه رساله تألیف شده است؛ اولین رساله با عنوان «رساله انسان قبل از دنیا» به عنوان اولین رساله از کتاب انسان مشتمل بر دو فصل است: فصل اول «انسان در عوالم سه گانه وجود: مادّه، مثال و عقل» را بررسی می‌کند. فصل دوم با عنوان «اثبات عالم امر» تدریجی بودن عالم خلق و دفعی بودن عالم امر، معنای تدبیر در عالم امر و طهارت و قدس موجودات عالم امر را تشریح کرده و در مورد روح از عالم امر است، در اتحاد روح با بدن و در بیان تعداد ارواح و مراتب آن مطالبی را آورده است.
«رساله انسان در دنیا» عنوان دومین رساله از کتاب حاضر مشتمل بر دو فصل است: فصل اول به عنوان «معانی حقیقی و معانی اعتباری» به تعریف نظام جزئی و نظام کلی و اعتبار باید و وجوب می‌پردازد. فصل دوم با عنوان اشاره اجمالی به هدایت عمومی رجوع انسان به اسفل سافلین: دنیا، لهو و لعب بودن حیات دنیوی و زینت بودن امور دنیا را مورد تاکید قرار داده است.
سومین رساله از این کتاب با عنوان «رساله انسان بعد از دنیا» به عنوان سومین رساله از کتاب انسان مشتمل بر ۱۶ فصل است. فصل اول «موت» و «اجل» نام دارد که به بیان مطالبی همچون مرگ انعدام نیست، بلکه انتقالی است از دنیایی به دنیای دیگر، توفی کننده، خدا یا ملک الموت و یا دستیاران او هستند و بشارت سعادت و شقاوت بعد از موت پرداخته است. نویسنده در فصل دوم با عنوان «برزخ تجسم عمل»، تجسم ارواح در برزخ و مصاحبت شیطان با دوستانش در قبر را تشریح کرده است. فصل سوم با عنوان «نفخ صور» به بیان کسانی که از حکم نفخ صور، استثنا شده‌اند، معنای اینکه قیامت بعد از دنیاست و آیاتی که بر احوال قیامت دلالت می‌کند اختصاص دارد.
«صفات روز قیامت» عنوان فصل چهارم است که بطلان اسباب در روز قیامت، «قیامت» محیط است بر دنیا و برزخ و برطرف شدن ظلمت در روز قیامت را مورد تأکید قرار داده است. فصل پنجم تا هشتم به ترتیب «برانگیخته شدن انسان برای قضاوت قاطعانه»، «صراط»، «میزان» و «نامه اعمال» نام دارند.
نویسنده در فصل نهم با عنوان «شهدا در روز رستاخیز» به بررسی حقیقت شهادت، عرضه اعمال بر پیامبر و اولیای خاص و شهادت زمان‌ها و مکان‌ها پرداخته است.
فصل دهم با عنوان «در حساب» معنای حساب در عالم واقع و رابطه سوال و حساب را به نگارش درآورده است. «در جزا» عنوان فصل یازدهم و «در شفاعت» عنوان فصل دوازدهم است که در آن شفاعت و طهارت ذاتی شافع، بیان حقیقت شفاعت و شفاعت ملائکه تشریح شده است.
فصل سیزدهم با عنوان «در اعراف» به بیان مطالبی همچون در معنای حجاب، اختلاف سعادتمندان و شقاوتمندان در دید است و اصحاب اعراف بر بهشت و دوزخ مسلط اند اختصاص دارد.
فصل چهاردهم با عنوان «در بهشت» رابطه بین زمین و بهشت، مقامی بالاتر برای بهشتیان و نکاتی ارزشمند پیرامون رحمت الهی را به رشته تحریر درآورده است.
«در دوزخ» عنوان فصل پانزدهم و «در عمومیت معاد» عنوان شانزدهمین و آخرین فصل از این کتاب است که در آن حشر حیوانات و موجودات زنده، آیات مشعر به رستاخیز موجودات غیر ذی روح و ملازمه بین رستاخیز و حیات و علم تبیین شده است.
نظر شما