بدیهی هم هست؛ گویا برای افرادی که روزانه ممکن است سینه، شکم و حتی جمجمه بیمارانشان را باز و قلب، دل، رودهها و مغز را جابهجا یا دستکاری کنند، وصل کردن چند سیم و الکترود حاوی جریان برق به سر و بدن آدمها حتی به اندازه تزریق یک آمپول ساده هم فکرشان را مشغول نمیکند.
تصویرهای هولناک
چهار یا پنج نفر سفیدپوش، بیمار روانی را (احتمالاً در حالی که بهشدت مقاومت میکند) روی تخت میخوابانند، دست و پایش را میبندند، بیمار با دارو بیحس و حال میشود... سیمها را به سرش وصل میکنند و دکمه جریان برق را میزنند... چشمهای بیمار چپ میشود... سر و بدنش شروع به لرزیدن میکند... نمای نزدیک، دستبند و بعد پابندهای تخت را نشان میدهد که در گوشت بدن بیمار فرو رفته و تقلاهای غیر ارادیاش را تا زمان بیحرکت شدن، کنترل میکنند...
چهار یا پنج نفر سفیدپوش، بیمار روانی را (احتمالاً در حالی که بهشدت مقاومت میکند) روی تخت میخوابانند، دست و پایش را میبندند، بیمار با دارو بیحس و حال میشود... سیمها را به سرش وصل میکنند و دکمه جریان برق را میزنند... چشمهای بیمار چپ میشود... سر و بدنش شروع به لرزیدن میکند... نمای نزدیک، دستبند و بعد پابندهای تخت را نشان میدهد که در گوشت بدن بیمار فرو رفته و تقلاهای غیر ارادیاش را تا زمان بیحرکت شدن، کنترل میکنند...
شاید بخشی از تصور هولناک ما از شوک مغزی، تحریک الکتریکی و همچنین تحریک مغناطیسی مغز همین تصاویر و صحنههایی باشد که در برخی فیلمها و داستانها دیده و خواندهایم. به طور معمول و براساس سناریو و داستان، بیمار روانی پس از این شوک درمانی یا اصلاً بهبود پیدا نمیکند و یا موقتاً آرام میشود تا بعدها به دلیلی، روانیتر شود! درباره استفادههای غیرمعمول از الکتریسیته، یک تجربه هولناک دیگر هم داریم.
بشر دوپا سالهای سال است از جریان برق برای شکنجه جسمی و مغزی و حتی برای اعدام مجرمان و تبهکاران استفاده کرده است. بحث اصلی این مطلب دقیقاً از همین جا شروع میشود. یعنی جایی که برخی دانشمندان امیدوارند، به جای استفاده از جریان الکتریسیته برای اعدام سریع و بدون درد و خونریزی، آن را برای پیشگیری از جرم و جنایت به کار ببرند. این را دو روز پیش «عصر ایران» خبر داد که: «طبق یافتههای دانشمندان، انجام یک جلسه تحریک الکتریکی مغز، تصمیم فرد برای ارتکاب جرم را تغییر و آگاهی اخلاقی او را افزایش میدهد».
نگاه کردن از روی دست ماهیها
نخستین بار شاید رومیان باستان بودند که متوجه شدند، جریان الکتریسیته بدن گربهماهیها را میتوان برای بهبود سردردهای انسان هم استفاده کرد. بعدها در قرن۱۹ پژوهشگران درباره فعالیتهای الکتریکی مغز تحقیق کردند و کمی بعدتر پزشک ایتالیایی «لوئیجی گالوانی» لابد با استفاده از تجربیات رومیان باستان کشف کرد که همه اعصاب و عضلات و... را میشود با الکتریسیته تحریک کرد. سالهای پایانی قرن۱۹ و همه مدت قرن۲۰ دانشمندان و پزشکان مختلف، شوک و تحریک الکتریکی مغز را برای درمان برخی بیماریها به کار گرفتند.
نگاه کردن از روی دست ماهیها
نخستین بار شاید رومیان باستان بودند که متوجه شدند، جریان الکتریسیته بدن گربهماهیها را میتوان برای بهبود سردردهای انسان هم استفاده کرد. بعدها در قرن۱۹ پژوهشگران درباره فعالیتهای الکتریکی مغز تحقیق کردند و کمی بعدتر پزشک ایتالیایی «لوئیجی گالوانی» لابد با استفاده از تجربیات رومیان باستان کشف کرد که همه اعصاب و عضلات و... را میشود با الکتریسیته تحریک کرد. سالهای پایانی قرن۱۹ و همه مدت قرن۲۰ دانشمندان و پزشکان مختلف، شوک و تحریک الکتریکی مغز را برای درمان برخی بیماریها به کار گرفتند.
این روش درمانی همان طور ثابت و ساده باقی نماند بلکه طی سالها پیشرفت کرد، تکامل یافت و به روشهای مختلف ازجمله تحریک مغناطیسی مغز، تقسیم شد که روش غیرتهاجمی و ملایمتری است، عوارضی ندارد و اهداف مختلفی چون درمان اختلال افسردگی، دردهای نوروپاتیک و... را دنبال میکند. علاوه بر این، بررسی و ارزیابی میزان آسیب در بیماریهایی نظیر سکته مغزی، اختلالات حرکتی و اختلالاتی که عصب چهرهای و سایر اعصاب مغزی و طناب نخاعی را درگیر میکنند، به کمک این روش امکانپذیر شده است؛ هرچند هنوز شواهد محکمی در زمینه درمان کامل اسکیزوفرنی (جنون جوانی) به وسیله این روش وجود ندارد.
سوزن و عروسک
البته استفاده از تحریک الکتریکی مغز برای کور کردن میل و اشتها به انجام جرم و جنایت در خلافکاران هنوز در مرحله خیلی خیلی مقدماتی است. محققانی از دانشگاه پنسیلوانیا و دانشگاه نانیانگ در سنگاپور پس از اینکه مشاهده کردند میان یک اختلال خاص در ناحیه پیش پیشانی مغز با میل به جرم و جنایت رابطه وجود دارد به این فکر افتادند شاید با تحریک الکتریکی مغز بشود این میل را کاهش داد. برای آزمایش، از ۸۶ نفر که دو سناریو انجام جرم و جنایت را خوانده و بعد هم ۲۰ دقیقه مغزشان را به تحریک الکتریکی مغز سپرده بودند، خواستند میزان میل و علاقهشان را به انجام کاری مثل آنچه در سناریو خوانده بودند، بیان کنند.
سوزن و عروسک
البته استفاده از تحریک الکتریکی مغز برای کور کردن میل و اشتها به انجام جرم و جنایت در خلافکاران هنوز در مرحله خیلی خیلی مقدماتی است. محققانی از دانشگاه پنسیلوانیا و دانشگاه نانیانگ در سنگاپور پس از اینکه مشاهده کردند میان یک اختلال خاص در ناحیه پیش پیشانی مغز با میل به جرم و جنایت رابطه وجود دارد به این فکر افتادند شاید با تحریک الکتریکی مغز بشود این میل را کاهش داد. برای آزمایش، از ۸۶ نفر که دو سناریو انجام جرم و جنایت را خوانده و بعد هم ۲۰ دقیقه مغزشان را به تحریک الکتریکی مغز سپرده بودند، خواستند میزان میل و علاقهشان را به انجام کاری مثل آنچه در سناریو خوانده بودند، بیان کنند.
نتایج نشان داد علاقه آنها به انجام جرم، بین ۴۷ تا۷۰درصد کمتر از افرادی است که سناریوها را خواندهاند اما تحریک الکتریکی روی مغزشان انجام نشده است. این بخشی از نتیجه این مطالعه است و محققان میگویند این آزمایش ثابت کرد تحریک مغزی سبب میشود انگیزه و میل افراد به جرم و کارهای غیراخلاقی فقط روی کاغذ کاهش یابد چون در بخش دیگر آزمایش عملی وقتی به آنها عروسکهایی دادند و گفتند خشم خود را با فرو کردن سوزن به بدن عروسکها خالی کنید، متأسفانه بدن همه عروسکها پر از سوزن شد!
خلاصه اینکه هنوز نمیشود و نباید هم، تحریک الکتریکی مغز جنایتکاران و خلافکاران را راه قطعی کاهش جرم دانست. تجربه سوزن و عروسکها نشان میدهد چه بسا گاهی این تحریکها در عمل اثر منفی داشته و موجب جرم و جنایت بیشتر ی شود.
خبرنگار: مجید تربتزاده
خلاصه اینکه هنوز نمیشود و نباید هم، تحریک الکتریکی مغز جنایتکاران و خلافکاران را راه قطعی کاهش جرم دانست. تجربه سوزن و عروسکها نشان میدهد چه بسا گاهی این تحریکها در عمل اثر منفی داشته و موجب جرم و جنایت بیشتر ی شود.
خبرنگار: مجید تربتزاده
نظر شما