به گزارش قدس خراسان، وارد بخش که می‌شوم کمی جلوتر به دیواری می‌رسم که روی آن پر است از قاب‌های عکس کودکانی که در اوج ناامیدی پدر و مادرهایشان و به وسیله روش‌های نوین درمان ناباروری این بخش متولد شده‌اند، لبخند و درخششی که در نگاهشان موج می‌زند من را به وجد می‌آورد و آن قدر سرشار از حس‌های خوب می‌شوم که انگار همان لحظه پای همین دیوار که حالا دلم می‌خواهد آن را دیوار امید بنامم، دوباره خلق می‌شوم و به دنیا می‌آیم.
اینجا بخش درمان ناباروری بیمارستان رضوی است و من قرار است با رئیس بخش یعنی دکتر متین عطاران که فوق‌تخصص ناباروری و مسئول فنی بخش آی‌وی‌اف بیمارستان رضوی است، به گفت‌وگو بنشینم.
نخستین مرکز تخصصی «آی‌وی‌اف» مشهد در بیمارستان رضوی
این پزشک جوان علت تحصیل در این تخصص را این گونه شرح می‌دهد: تخصص زنان یک تخصص شاد و روحیه‌بخش و مترادف با تولد یک موجود زنده است، من از همان ابتدا به آن علاقه‌مند بودم بنابراین تخصصم را در رشته زنان و زایمان گرفتم و پس از آن فوق تخصصم را در رشته ناباروری گذراندم.
مسئول فنی بخش آی‌وی‌اف بیمارستان رضوی در ادامه می‌گوید: سخت‌ترین قسمت کار ما مواجهه با استرس‌ها و فشارهایی است که بر زوج‌های نابارور وجود دارد و این استرس بر پزشک معالج هم اثر می‌گذارد چون همه برای تولد یک بچه سالم تلاش می‌کنیم اما این مسیر در برخی مواقع با یکسری چالش‌ها و ناهمواری‌ها همراه است؛ در این شرایط مهم است پزشک بتواند با توجه به پیشرفت‌هایی که در درمان ناباروری ایجاد شده زوج نابارور را به انتهای مسیر امیدوار کند.
عطاران توضیح می‌دهد: بخش آی‌وی‌اف بیمارستان رضوی نخستین مرکز تخصصی آی‌وی‌اف در مشهد است که از سال ۸۷ شروع به کار کرده، تیم خیلی خوب و متخصصی اینجا حضور دارند، این همکاری و همدلی بین بخش آی‌وی‌اف و جنین‌شناسی یکی از لازمه‌های موفقیت است، بیماران از لحاظ خدمات و هتلینگ خیلی راضی هستند. همچنین یک کلینیک مشاوره نازایی داریم که روزهای فرد به صورت رایگان در خدمت مراجعان است و پاسخ‌گویی می‌کند.
مراجعانی که برای درمان ناباروری از کانادا آمدند
حضور بیماران و مراجعان عرب‌زبان برایم این پرسش را به وجود می‌آورد که این افراد در چه فرایندی این مرکز را برای درمان ناباروری انتخاب می‌کنند، پرسشی که دکتر عطاران در پاسخ به آن می‌گوید: ما در این سال‌ها بیماران زیادی از کشورهای همسایه مانند افغانستان و ترکمنستان برای درمان نازایی داشته‌ایم، واحد بیماران بین‌الملل بیمارستان در سال‌های اخیر خیلی فعالیتش بیشتر شده است. در کنار همه خدمات، اسکان موقت برای بیماران خارجی در نظر گرفته شده تا مجبور به رفت و آمد یا پرداخت هزینه‌های هتل نشوند حتی برای رفاه حال بیماران خارجی به کمک بخش بیماران بین‌الملل، پرونده‌های پزشکی آن‌ها پیش از سفر به ایران برای ما ارسال می‌شود و بررسی می‌کنیم که آیا شرایط آی‌وی‌اف وجود دارد یا خیر؟
وی عنوان می‌کند: حتی اکنون دو بیمار داریم که در کانادا زندگی می‌کنند با اینکه امکانات و تجهیزات آنجا بیشتر است اما هزینه‌های ما آن قدر پایین‌تر از دیگر کشورهاست که افراد اینجا را انتخاب می‌کنند.
این فوق تخصص ناباروری در ادامه گریزی هم به آمار و ارقام می‌زند و بیان می‌کند: تعداد مراجعان برای عمل آی‌وی‌اف هر ماه به طور میانگین ۲۰۰ تا ۲۵۰ زوج است البته این عدد در برخی مواقع مانند نزدیک عید یا مناسبت‌های مذهبی کم و زیاد می‌شود. همان طور که اشاره شد این‌ها فقط آمار افرادی است که روش درمانی آی‌وی‌اف برایشان انجام می‌شود، خیلی از مراجعان شامل این روش نمی‌شوند و ممکن است با روش‌های دارویی و روش آی‌یوآی درمان و صاحب فرزند شوند.
آی‌وی‌اف خط نهایی درمان ناباروری است
وی ادامه می‌دهد: روش آی‌یوآی تزریق اسپرم به داخل رحم است و بیشتر برای افرادی که مشکلات ناباروری به خصوص از سمت مرد دارند، انجام می‌شود، به این ترتیب که اول تقویت تخمک به وسیله یکسری از داروها انجام و پس از دو هفته در یک فرایند بدون نیاز به بیهوشی، تزریق اسپرم‌های قوی به داخل رحم انجام می‌شود. این روش هزینه‌های کمتری دارد بنابراین خیلی از زوج‌های نابارور را می‌توان پیش از روش آی‌وی‌اف، توسط این روش به باروری رساند اما آی‌وی‌اف خط انتهایی درمان است و به معنای لقاح تخمک و اسپرم در محیط خارج از رحم و سپس انتقال جنین ایجاد شده به داخل رحم است.
عطاران در توضیحاتی بیشتر عنوان می‌کند: یکی از مسیرهای جانبی آی‌وی‌اف مسیر اهداست، بر اساس قوانین کشور ما اهدای تخمک و جنین قابل انجام است و روش اسپرم اهدایی را انجام نمی‌دهیم. در مواردی که خانم در سنین یائسگی است یا دچار یائسگی زودرس شده یا سابقه جراحی تخمدان داشته باشد اما از سمت همسرش برای اسپرم مشکلی وجود نداشته باشد، وارد مسیر گرفتن تخمک اهدایی می‌شود، ما از طریق ارتباط با واحد حقوقی، افرادی را که اهداکننده تخمک هستند معرفی می‌کنیم و خانم‌های اهداکننده تخمک باید به اینجا بیایند و توسط پزشک معالج بررسی‌های لازم انجام شود تا مطمئن شویم انسان سالمی قرار است اهدای تخمک را انجام دهد.
مسئول فنی بخش آی‌وی‌اف بیمارستان رضوی ادامه می‌دهد: اهدای جنین یک روش دیگر برای زوج‌هایی است که مشکل اسپرم دارند و روش آی‌وی‌آی هم برایشان انجام شده و ناموفق بوده است. برای این کار یک زوج اهداکننده معرفی می‌شوند و پس از اینکه تخمک و اسپرم را از آن‌ها گرفتیم به روش آی‌وی‌اف جنین ایجاد می‌شود و بعد به رحم خانم گیرنده منتقل می‌شود.
وی اما خاطره‌های تلخی هم دارد، اتفاق‌هایی که خودش این طور روایت می‌کند: تلخ‌ترین اتفاق این است که درمان‌های انجام شده منجر به باروری نشود؛ دو هفته پس از انتقال جنین فرصت داده می‌شود که تست بارداری را انجام دهند، شاید تلخ‌ترین قسمت، منفی شدن تست بارداری باشد اما همیشه به بیماران می‌گویم آی‌وی‌اف پله‌های زیادی دارد تا به تولد یک فرزند زنده برسد، در این مسیر خیلی اتفاق‌ها ممکن است پیش بیاید، یعنی ممکن است تست مثبت شود ولی جنین تشکیل نشود یا صدای قلب نداشته باشد. یکی از بیماران نسبتاً جوان که سابقه چند بار آی‌وی‌اف ناموفق داشت و برایش مجدد آی‌وی‌اف انجام دادیم باردار شد، دوره حاملگی پرخطری را با مشکلات زیادی طی کرد و در نهایت توانست فرزندش را به دنیا بیاورد اما متأسفانه به فاصله یک تا دو روز به دلایل ناشناخته نوزاد فوت کرد. این اتفاق هم برای مادر و هم ما خیلی ناخوشایند بود اما اتفاق خوبی که افتاد ۶ ماه بعد به صورت طبیعی و بدون ادامه دادن درمان باردار شد!
تاریخ تولد لاکچری از اساس اشتباه است
تاریخ تولدهای لاکچری موضوعی است که سال‌های اخیر بازارش داغ است و برخی خانواده‌ها روی آن تأکید زیادی دارند. مسئول فنی بخش آی‌وی‌اف بیمارستان رضوی در این باره می‌گوید: من چنین تجربه‌ای در بخش ناباروری نداشته‌ام، چون زوج‌هایی که در حال درمان ناباروری هستند آن قدر فرزنددار شدن برایشان مهم است که درگیر مسائل حاشیه‌ای مثل تاریخ تولد نمی‌شوند، اما از همکارانم این موضوع را زیاد می‌شنوم که برخی خانواده‌ها در مراجعه به زایشگاه‌ها روی این موضوع که از اساس اشتباه است، تأکید می‌کنند.
اهدای جنین نیازمند رأی دادگاه است
شاید برای شما هم پرسش باشد که افراد اهداکننده تخمک یا جنین چطور شناسایی و معرفی می‌شوند، دکتر عطاران پاسخ این پرسش را این طور تشریح می‌کند: ما افرادی را که داوطلب اهدای تخمک، جنین یا حتی رحم جایگزین هستند از طریق نامه به واحد حقوقی ارجاع می‌دهیم تا مسائل حقوقی این موضوع بررسی شود، اهدای جنین نیازمند رأی دادگاه است اما رحم جایگزین و تخمک اهدایی نیاز به رأی دادگاه ندارد، کارهای حقوقی که انجام بشود از طریق رابطان به گیرنده‌ها معرفی می‌شوند و ما فرایند درمانی را انجام می‌دهیم. یکی از بحث‌های مورد تأکید به ویژه در خصوص اهدای جنین بحث‌های محرمانگی است که باید حل و فصل شود. معمولاً توصیه می‌کنیم بین زوج اهداکننده و زوج پذیرنده جنین ارتباط مستقیمی به وجود نیاید و همه این ارتباط از طریق رابط انجام گیرد تا در آینده برای فرزند مشکلی پیش نیاید.
چالش هزینه و دارو بر سر راه زوج‌های نابارور
مسئول فنی بخش آی‌وی‌اف بیمارستان رضوی در پاسخ به پرسشم در خصوص چالش‌های درمان ناباروری می‌گوید: حدود یکی دو سال است برخی بیمه‌ها بخشی از هزینه‌های آی‌وی‌اف را به عهده گرفته‌اند اما برای خیلی از بیماران این میزان کفاف نمی‌دهد و نیازمند توجه بیشتری است. در خصوص داروها هم پوشش‌های بیمه‌ای مناسب است اما متأسفانه در برخی برهه‌های زمانی مختلف کیفیت دارو مختل می‌شود؛ دارو برای ما خیلی بحث مهمی است بیشتر داروها داخلی هستند و آن بخشی هم که وارداتی است یا وارد نمی‌شود یا چند ماه در گمرک می‌ماند.
باردار شدن بانوی ۴۷ ساله با درمان ناباروری
«از سال ۹۵ اختصاصاً در بحث ناباروری کار می‌کنم، خانمی سابقه پنج یا شش بار انتقال‌های ناموفق در چرخه عمل‌های آی‌وی‌اف داشت و پس از چندین سال درمان، خیلی خسته و ناامید بود، وقتی به اینجا مراجعه کرد برایش سونوگرافی انجام دادیم و متوجه شدیم ذخیره تخمدانی خوبی دارد و بقیه شرایط هم مناسب است و تقریباً می‌توان گفت یک ناباروری با علت ناشناخته بود، با سایر بررسی‌ها مشخص شد خانم مشکلاتی در سیستم ایمنی دارد، بنابراین با چرخه درمان دارویی تخمدان را آماده کردیم و با تزریقات لازم برای رفع مشکلات ایمونولوژی، این خانم باردار شد و اکنون فرزندش حدود یک سال و نیم سن دارد و کاملاً سالم است، این برای ما تجربه خیلی ارزشمندی بود». شیرین‌ترین اتفاقی که دکتر عطاران در این بخش از بیمارستان رضوی با آن مواجه شده هنوز برایش آن قدر شیرین است که هنگام تعریف کردن چشم‌هایش می‌درخشد!
این پزشک فوق تخصص ناباروری ادامه می‌دهد: برخی از مراجعان، تخمدان‌های خیلی ضعیفی دارند و ما به آن‌ها مسیرهای اهدا را پیشنهاد می‌کنیم که به دلایل مختلف از این روش‌ها استقبال نمی‌کنند اما پس از مدتی با بارداری برمی‌گردند؛ در علم ناباروری و پزشکی هیچ صفر و صدی وجود ندارد و تا زمانی که تخمدان وجود داشته باشد احتمال بارداری هم هست، بنابراین امکان بارداری به روش طبیعی وجود دارد اما روش‌های درمانی این مسیر را کوتاه‌تر می‌کند ولی خاطرات خوب زیادی در این مورد داریم حتی افرادی که پیش از انتقال جنین در عمل آی‌وی‌اف خودشان باردار شده‌اند.
مسئول فنی بخش آی‌وی‌اف بیمارستان رضوی با بیان اینکه خیلی وقت‌ها ناباروری‌ها دلیل علمی ندارد، می‌گوید: در کل ایران شاید بین ۶ تا ۷ میلیون زوج نابارور داریم و درصد خیلی زیادی نیست، ما هم به لحاظ بروز ناباروری در جمعیت و هم موفقیت روش‌های درمانی به میانگین جهانی خیلی نزدیک هستیم.
مسن‌ترین خانمی که طعم مادر بودن را چشیده، زنی ۴۷ ساله بوده که تخمدان‌های ضعیفی داشته است. دکتر عطاران بیان می‌کند: روشی که برای این بیمار استفاده کردیم اهدای تخمدان بود و از طریق آی‌وی‌اف برایش دو جنین با کیفیت پنج روزه گذاشتیم و او اکنون یک دوقلوی ۴-۳ ساله دارد. بر اساس قوانین وزارت بهداشت محدودیت درمان‌های ناباروری وجود دارد و از یک سنی بیشتر نمی‌توان این کار را برای بیمار انجام داد؛ بارداری بالای ۴۰ سال بارداری‌های ریسک است و بالای ۴۵ سال بارداری خیلی پرخطر است به همین خاطر حداکثر سنی که اجازه داریم با رحم خود فرد، آی‌وی‌اف انجام دهیم ۴۷-۴۶ سال است.
زوج‌های جوان، فرزنددار شدن را خیلی به تأخیر نیندازند
وی با بیان اینکه برای خانم‌های نابارور در سنین بالاتر، روش‌های اهدا یا رحم اجاره‌ای پیشنهاد می‌شود، بهترین سن بارداری را بین ۲۵ تا ۳۵ سال می‌داند و توصیه می‌کند: اگر زوج‌های جوان زندگیشان به ثبات رسیده طولانی‌مدت از روش‌های پیشگیری از بارداری استفاده نکنند چون اگر در سنین بالاتر متوجه ناباروری شوند شانسشان برای درمان کمتر می‌شود.
عمل آی‌وی‌اف برای تعیین جنسیت!
اما درمان آی‌وی‌اف فقط برای زوج‌های نابارور نیست، مسئول فنی بخش آی‌وی‌اف بیمارستان رضوی بیان می‌کند: یکی از موضوعات ما، آی‌وی‌اف تعیین جنسیت است یعنی زوج‌هایی که فرزند یا فرزندانی دارند اما می‌خواهند فرزندی از جنس مخالف داشته باشند به ما مراجعه می‌کنند وارد چرخه آی‌وی‌اف می‌شوند تا جنین در خارج از رحم تشکیل و جنسیتش تعیین شود، اگر جنس مورد نظرشان تشکیل شده بود در رحم مادر می‌گذاریم. به خاطر بحث‌های فرهنگی بعضی زوج‌های ما خیلی تحت فشار هستند مواردی داشتیم که با این روش و تولد فرزندی از جنس دلخواه زندگیشان نجات پیدا کرده است.
خبرنگار: معصومه مؤمنیان
نظر شما