کتاب «رفتار با منافقان بر اساس آموزه‌های قرآن و اهل بیت (ع)» اثر حجت الاسلام والمسلمین حسن شیرزاد کمانگر است که در پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تهیه و به همت نشر این پژوهشگاه در ۷۵ صفحه به چاپ رسید.

پژوهشکده مذکور تلاش کرده است با پژوهشگران فرهیخته و بهره گیری از آموزه‌های نورانی قرآن و اهل بیت (ع) و تدوین فرهنگنامه سبک زندگی، کاربردی‌ترین اطلاعات موضوعات مرتبط با حوزه‌های گوناگون فردی، خانوادگی، اجتماعی و محیط زیست را در اختیار علاقه‌مندان قرار دهد.

در میان مدخل‌های این فرهنگنامه، بعضی از موضوعات از ویژگی‌های خاص فرهنگی برخوردار است و عموم افراد جامعه به صورت گسترده با آن سروکار دارند. از این رو، به منظور ارتقا و تقویت سبک زندگی اسلامی، شایسته است آموزه‌های دینی مربوط به این گونه موضوعات علاوه بر ارائه در فرهنگنامه، به صورت کتابچه‌های مستقل نیز در اختیار علاقه مندان قرار می‌گیرد.

بر همین اساس، در اثر پیش‌رو شاخصه‌های مربوط به رفتار با منافقان در آموزه‌های قرآن و اهل بیت (ع) تهیه می‌شود و در اختیار علاقه مندان قرار می‌گیرد.

‌ساختار اثر

در این کتاب، پس از مفهوم شناسی سبک زندگی اسلامی و مبانی و گستره سبک زندگی، به «ویژگی‌های رفتاری منافقان» (اختلاف افکنی، اذیت، استهزا، اعتراض سفیهانه، اعراض از حق، امر به معروف و نهی از منکر، اهل دعا، بی‌تابی، ترس، تهمت، جاسوسی و…) پرداخته شده است.

سپس، «بایسته های رفتاری با منافقان» تبیین شده که از جمله آنها می‌توان به رفتار سازنده، بی‌اعتنایی، تهدید، سلب آزادی و جهاد است.

در ادامه نیز «نبایسته‌های رفتاری با منافقان» مورد بحث و بررسی قرار گرفته است که خودداری از استغفار، خودداری از اطاعت، خودداری از نماز بر اموات خودداری از نماز در مسجد، نپذیرفتن عذر، تعجب نکردن از امکانات، نپذیرفتن همکاری، نپذیرفتن ایمان، نرفتن بر سر مزار و خودداری از روابط دوستی برخی از این نبایسته‌ها است.

خودی جلوه‌دادن؛ از ویژگی‌های رفتاری منافقان

منافقان گروهی هستند برای نفوذ در جامعه ایمانی حتی در بدنه حکومت اسلامی که با روش‌هایی خود را خودی و عضوی از جامعه نشان می‌دهند و در خوشی‌ها و حوادث ناگوار جامعه به همدلی و همراهی تظاهر می‌کنند از این رو لازم است به چهار نمونه از روش‌های مهم آنان در خود جلوه دادن اشاره شود

الف) آمادگی نظامی: منافقان برای پذیرش ادعای خود، آن را با سوگند می‌آمیزند. گرچه در برخی مواقع پس از شرکت نکردن در جهاد، اظهار آمادگی برای شرکت در جهاد می‌کنند، چنانچه چنانکه در غزوه احزاب اتفاق افتاده است. حتی قرآن ادعای منافقان را در آمادگی نظامی و همکاری با کافران اهل کتاب دروغ شمرده است. از این رو در برخی آیات به پیامبر اکرم سفارش شده ادعای ادعاهای آنان را نپذیرند.

ب) اطاعت: منافقان برای خودی جلوه دادن، اظهار اطاعت از خدا و رهبری جامعه می‌کنند. قرآن اطاعت از خداوند پیامبر اسلام (ص) را از روش‌های رفتاری منافقان معرفی کرده؛ ولی آنان را افراد بی‌ایمان دانسته است. در برخی از آیات آمده که آنان هرگاه به سوی خدا و پیامبرش خوانده شوند تا آن حضرت میان آنان داوری کند، گروهی از آنان رویگردان می‌شوند؛ در حالی که نشانه اطاعت و ایمان واقعی، پذیرفتن داوری پیامبر (ص) است و نشانه نفاق، رویگردانی از آن است.

ج) سوگند خوردن: منافقان برای خود نشان دادن و جلب اعتماد مؤمنان، از سوگند خوردن استفاده می‌کنند. قرآن می‌فرماید: «منافقان سوگندهای خویش را سپر خویش قرار می‌دهند و مردم را از راه خدا باز می‌دارند». قرآن آنان را.... پلید، فاسق، مورد ناخشنودی خداوند و سزاوار دوزخ معرفی کرده است.

د) دروغگویی: منافقان از دروغگویی‌های خود برای خودی جلوه دادن استفاده می‌کردند تا بیشتر مورد اعتماد در جامعه قرار گیرند. آنان با دروغ، اظهار ایمان به پیامبر اسلام (ص) و همکاری با مؤمنان می‌کردند. آنان برای جلب اعتماد مسلمانان از سوگندها، استفاده کردند و در ساخت مسجد نیز که توطئه خطرناکی را در سر داشتند، تظاهر به داشتن انگیزه مقدس نمودند.