اگر نگاهی به تاریخچه رفع بیسوادی در ایران بیاندازیم، می‌بینیم که از سال ۱۳۲۰ تا ۱۳۵۷، پنج سازمان با نام‌های سازمان تعلیمات اکابر، سازمان آموزش سالمندان، سازمان آموزش بزرگسالان، کمیته ملی پیکار جهانی با بیسوادی و سازمان جهاد سوادآموزی با هدف سوادآموزی به بزرگسالان در کشور شروع به‌کار کرده‌اند.
اما این تمام ماجرا نبود و یک سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی، سازمان نهضت سوادآموزی با فرمان امام خمینی(ره) و با هدف ریشه‌کنی بیسوادی در ایران تشکیل شد، سازمانی که نقش به‌سزایی در باسوادکردن جمعیت بزرگسال کشور داشته است و در کنار باقی ارکان آموزش و پرورش توانسته نرخ باسوادی ۴۷ درصد قبل از پیروزی انقلاب را امروز به ۹۷.۱ درصد برساند.
۲۵ مرداد سال جاری بود که احمد نادری، نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به جلسه صبح ۲۵ مرداد کمیسیون تلفیق لایحه برنامه هفتم توسعه گفت: در این جلسه، کمیسیون تصویب کرد که نهضت سوادآموزی به شکل سابق منحل شود و ادامه کار ندهد؛ اعتقاد ما بر این است که نهضت در ابتدای انقلاب کارکرد خاص خود را داشته که با توجه به فراگیر شدن شرایط پست مدرن در کشور، دیگر نهضت کارکردهای سابق را ندارد!
اظهارات این نماینده درخصوص تصمیم کمیسیون تلفیق لایحه هفتم مبنی بر انحلال سازمان نهضت سوادآموزی در صورتی انجام شد که محمد مخبر، معاون اول رئیس‌جمهوری ایران اسلامی ۲۹ دی ماه ۱۴۰۱ در جلسه شورای عالی پشتیبانی سوادآموزی که پس از ۶ سال وقفه برگزار شد، بر تخصیص حداکثری بودجه سازمان نهضت سوادآموزی و عزم دولت سیزدهم برای ریشه‌کنی بیسوادی در کشور تاکید کرده بود و همچنین دستور بر طراحی گام دوم نهضت سوادآموزی داده بود.
مخبر در این جلسه با اشاره به اینکه تلاش‌های نهضت سوادآموزی در طول ۴۰ سال گذشته و رسیدن به آمار بالای ۹۰ درصد سوادآموز در کشور بسیار مثمر ثمر بوده است، گفت: «به دلیل برخی تعارض‌ها در شاخص‌ها، تلاش‌های نهضت سوادآموزی در طول سالیان گذشته به خوبی دیده نشده که باید با بروزرسانی این شاخص‌ها و برنامه‌های سوادآموزی در راستای ارتقای رتبه ایران در سطح کشورهای جهان گام برداریم.»
وی افزود: «باید نهضت سوادآموزی جهت‌دار عمل کند و بین سوادآموزی، اشتغالزایی و یادگیری یک حرفه و مهارت، حتما رابطه‌ای برقرار شود تا افراد پس از اتمام دوران تحصیل با یادگیری یک حرفه فضای کاری جدیدی نیز داشته باشند.»
پس از این اظهارات معاون اول رئیس‌جمهور بود که سازمان نهضت سوادآموزی به‌دنبال طراحی گام دوم رفت و در اولین اقدام نیز اقدام به انتشار فراخوان ملی و فراملی رهیافت‌های نوین سوادآموزی در زیست‌بوم جدید کرد، فراخوانی که علیرضا عبدی، رئیس این سازمان در نشست خبری خود که در ۳۰ بهمن ماه سال گذشته برگزار شد، به تشریح جزییات آن پرداخت و گفت: «دنیای جدید، فناوری‌های نو و مدل‌های حکمرانی جدید را تجربه می‌کند که حکمرانی‌ها در دنیا به سمت مردمی‌سازی حرکت می‌کند و نهضت سوادآموزی هم باید به این سمت در حرکت باشد. در همین راستا و در جهت طراحی گام دوم نهصت سوادآموزی، اولین فراخوان ملی و فراملی رهیافت‌های نوین سوادآموزی در زیست‌بوم جدید و رویکردهای جدید در سوادآموزی را آغاز کردیم و هر فردی بتواند ورود کند استقبال می‌کنیم.»
وی با بیان اینکه با برخی کشورها تبادل تجربه در حوزه دانشی و سوادآموزی داریم، افزود: «یادگیری یا سوادآموزی بزرگسالان در کشورهایی که در مسیر پیشرفت هستند، جایگاه خاص خود را دارد. ایران بعد از انقلاب این حرکت را آغاز کرد و سوادآموزی از ۴۸ درصد اوایل انقلاب تا ۹۷ درصد امروز حاصل این جریان است. حال نیز با توجه به تکثر موضوعات و مسائل حوزه بزرگسالان، باید بازمهندسی در حوزه سوادآموزی داشته باشیم و نیاز است از همه اندیشه‌ها و نظرات در این حوزه استفاده کنیم؛ در مسیر فراخوان علاوه بر اینکه سامانه‌ای را برای دریافت ایده‌ها، نظرات و پیشنهادات در نظر گرفتیم، در نظر داریم ایده‌ها را تبدیل به راهکار کنیم.»
حال با توجه به اظهارات معاون اول رئیس‌جمهور و رئیس سازمان نهضت سوادآموزی، مصوبه‌ای که کمیسیون تلفیق لایحه هفتم مبنی بر انحلال سازمان نهضت سوادآموزی تصویب کرده بود را می‌توان ناشی از عدم آگاهی و اشراف اعضای این کمیسیون بر عزم جدی دولت برای ریشه‌کنی بیسوادی و همچنین طراحی گام دوم نهضت سوادآموزی دانست. این مصوبه در صحن علنی مجلس رأی نیاورد و با تغییراتی همراه شد که براساس آن اساسنامه و مأموریت‌های سازمان نهضت سوادآموزی دستخوش تغییراتی خواهد شد.
در مصوبه ۲۹ آبان ۱۴۰۲ مجلس در رابطه با سازمان نهضت سوادآموزی تأکید شده است که وزارت آموزش و پرورش مکلف است اساسنامه نهضت سوادآموزی مصوب سال ۱۳۶۳ را با هدف ریشه‌کنی کامل بیسوادی مطلق و توسعه و تعمیق سواد و در جهت ارتقای سواد عمومی جامعه مبتنی بر مفاهیم جدید و آموزش مستمر همگانی مورد بازنگری قرار داده و ظرف مدت ۶ ماه پس از لازم‌الاجراشدن این قانون اقدام قانونی لازم را انجام دهد. بر اساس این مصوبه جدید مجلس، وزارت آموزش و پرورش از آغاز سال ۱۴۰۳ به مدت ۶ ماه برای تنظیم اساسنامه جدید سازمان نهضت سوادآموزی فرصت دارد.
در رابطه با بحث ماموریت‌های جدید سازمان نهضت سوادآموزی و همچنین بازنگری در اساسنامه این سازمان به سراغ علیرضا عبدی، رئیس این سازمان رفتیم و گفت‌وگویی را با وی داشتیم که در زیر می‌خوانید.
علیرضا عبدی با بیان اینکه تعریف سواد در گذشته صرفا در حد خواندن و نوشتن بود، گفت: «امروز اما تعریف سواد بسیار متفاوت از گذشته است و براساس اقتضائات جدید دنیا، تعاریف جدیدی نیز از سواد داده می‌شود. در حال حاضر مسائل جدیدی به عنوان نیازهای جدید در جامعه وجود دارد که با درک و فهم آن نیاز به فراگیری سوادی از جنس همان نیازها است، در نتیجه نیاز به بازتعریف سواد داریم.»
رئیس سازمان نهضت سوادآموزی با بیان اینکه بازتعریفی که از سواد می‌شود را باید تبدیل به یک امر همگانی و مستمر کرد، گفت: «البته ورود سازمان نهضت سوادآموزی به دوره تحولی و برنامه‌ریزی برای بازتعریف سواد به منزله بی‌توجهی به امر بیسوادی خواندنی و نوشتنی نیست، بلکه در کنار ریشه‌کنی بیسوادی مطلق به‌دنبال ورود به دنیای جدید و خواهان انجام تحولات بزرگ نیز هستیم.»
معاون وزیر آموزش و پرورش با تاکید بر اینکه رویکرد جدید سازمان نهضت سوادآموزی منوط بر تصویب اساسنامه جدید این سازمان است، اظهار کرد: «هنگامی که این اساسنامه تصویب شود می‌توان به صورت مطلق درباره رویکردهای جدید نهضت صحبت کرد، اما کلیت رویکردهای مدنظر درخصوص تعاریف جدید سواد، استفاده از ظرفیت‌های مردمی و بهره‌مندی از روش‌های نو و فناورانه در آموزش و دائمی‌کردن نظام آموزشی کشور خواهد بود.»
عبدی در پاسخ به این سوال که تصمیم مجلس درخصوص انحلال و ادغام سازمان نهضت سوادآموزی در معاونت آموزش ابتدایی بر چه مبنایی بوده است، عنوان کرد: «ادغام و انحلال سازمان نهضت سوادآموزی یک موضوع غیر علمی و غیر حرفه‌ای بود چرا که اصلا نمی‌توان یک نظام آموزش غیر رسمی را در آموزش رسمی ادغام کرد. نهضت برای خودش ماموریت دارد، چطور می‌توان این ماموریت را به معاونت آموزش ابتدایی انتقال داد؟.»
وی افزود: «معاونت آموزش ابتدایی آموزش و پرورش نیز ماموریت‌های خاص خود را دارد، به جای ادغام باید به کمک این مجموعه برویم، نه اینکه باری دیگر را روی دوش آن بگذاریم.»
عبدی در پایان در پاسخ به این که بازنگری اساسنامه سازمان نهضت سوادآموزی از چه زمانی شروع خواهد شد، تصریح کرد: «کارگروه بازنگری اساسنامه هنوز تشکیل نشده اما مطالعات فراوانی و کار کارشناسی در خصوص آن در حال انجام است. همچنین گفت‌وگوهای زیادی نیز با کارشناسان، متخصصان، صاحب‌نظران، نمایندگان مجلس و ... در رابطه با تالیف اساسنامه جدید صورت گرفته است و ان‌شالله در آینده‌ای نزدیک شاهد تشکیل و فعالیت این کارگروه خواهیم بود. امیدوارم از این فرصت مغتنم که در اختیار وزارت آموزش و پرورش قرار گرفته نهایت استفاده را ببریم و بتوانیم اسناد بالادستی و در نهایت اساسنامه جدید را طراحی کنیم.»
نظر شما