حربه ایالات متحده آمریکا در باره جنگ غزه و باز گذاشتن دست صهیونیست ها در کشتار فلسطینیان تا آنجا فاجعه بار بوده که حتی صدای بالاترین مقام سازمان ملل را هم درآورده است. حملات اشغالگران طی ۶۳ روز جنگ تاکنون ۱۷۱۰۰ شهید و بیش از ۴۶ هزار زخمی بر جای گذاشته و این در حالی است که تهاجم افسارگسیخته به باریکه غزه همچنان با شدت ادامه دارد. همین مسئله در کنار تداوم محاصره همه جانبه غزه خطر ایجاد یک فاجعه را بسیار جدی کرده است.

وقتی جنایات اشغالگران صدای گوترش را هم در می آورد

نگرانی از ادامه جنگ و تبعات آن سبب شد که آنتونیو گوترش در اقدامی نادر با استفاده از اختیارات قانونی خود، ماده ۹۹ منشور جهانی سازمان ملل متحد را فعال و از شورای امنیت بخواهد برای برقراری آتش‌بس فوری کاری کند. دبیرکل سازمان ملل متحد، روز چهارشنبه گذشته نسبت به «فروپاشی کامل و نزدیک نظم عمومی» در نوار غزه هشدار داده بود. وی در نامه تاریخی اخیر خود برای نخستین بار از آغاز فعالیتش در این سمت به ماده مذکور استناد کرده است. گوترش در حساب خود در شبکه اجتماعی ایکس (توییتر) در توضیح این مسئله نوشت: «با در نظر گرفتن خطر از کار افتادن سیستم‌های امدادرسانی انسان‌دوستانه در غزه، من از شورای امنیت می‌خواهم که مانع از وقوع یک فاجعه انسانی شود و استدعا می‌کنم یک آتش‌بس انسان‌دوستانه فوری اعلام کند».

ماده ۹۹ که در تاریخ سازمان ملل متحد تنها ۹ بار مورد استفاده قرار گرفته، به دبیرکل اجازه می‌دهد در مواردی که احساس ‌کند «امنیت و صلح جهان» در خطر است اعضای شورای امنیت را به جلسه‌ای فوری دعوت کند و از آنها بخواهد اقدامی اضطراری انجام دهند. گام اخیر در حالی صورت می‌گیرد که شورای امنیت هنوز هیچ قطعنامه‌ای مبنی بر آتش‌بس بین حماس و رژیم صهیونیستی را تصویب نکرده است. شورای امنیت با ۱۵ عضوی که دارد، قدرتمندترین نهاد سازمان ملل محسوب می شود که وظیفه حفظ صلح و امنیت بین‌المللی را بر عهده دارد. اگر شورا تصمیم بگیرد که به توصیه گوترش عمل کند، برای اطمینان از اجرای قطعنامه آتش بس اختیارات بیشتری خواهد داشت که قدرت اعمال تحریم‌ها و یا اجازه استقرار یک نیروی بین‌المللی از این موارد است. با این حال چنین طرحی نباید با وتوی ۵ عضو دائم شورای امنیت یعنی چین، آمریکا، روسیه، بریتانیا و فرانسه روبرو شود، مسئله ای که بسیار بعید به نظر می رسد. احتمالا چنین روندی با مخالفت آمریکا همراه خواهد بود همانگونه که این کشور پنج قطع نامه گذشته با محوریت آتش بس در غزه را وتو کرد.

اقدام دبیرکل چه ظرفیت هایی ایجاد می کند؟

لذا اگر چه در مقطع کنونی احتمالا هر گونه قطع نامه ای علیه رژیم اشغالگر توسط ایالات متحده وتو خواهد شد، با این حال اقدام گوترش فی النفسه نشان دهنده واقعیاتی بوده و تبعاتی برای اشغالگران به دنبال خواهد داشت. نخست اینکه چنین حرکتی از سوی گوترش اثبات کننده اوج جنایات صهیونیست ها است. نباید از یاد برد که دبیر کل سازمان ملل مهره ای است که عموتا توسط کشورهای غربی برای این نهاد تحمیل می شود و وقتی که جنایات صهیونیست ها صدای چنین فردی را دراورده یعنی اوضاع انسانی در غزه فراتر از  فاجعه است. ریاض منصور سفیر و نماینده دائم فلسطین در سازمان ملل در همین زمینه گفت: "موضع شجاعانه" آنتونیو گوترش نشان می دهد که اوضاع در غزه چقدر "خطرناک" است. دوم اینکه چنین واکنشی از دبیر کل سازمان ملل از نوعی بیداری جهانی در مقابل جنایات اشغالگران هم حکایت دارد و همچنین نشان دهنده اوج گرفتن مخالفت ها با سیاست آمریکا در باز گذاشتن دست صهیونیست ها برای کشتار است. نکته سوم اینکه همانگونه که گفته شد ماده ۹۹ منشور به درخواست شخص دبیر کل و هنگامی فعال می شود که وی احساس ‌کند امنیت و صلح جهان در خطر است. پس شاید یکی از دلایل رجوع گوترش به این ماده خاص هم نگرانی وی از گسترش جبهه های جنگ تحت تاثیر جنایات اسرائیل در غزه باشد. مقامات کشورمان هم بارها نسبت به تبدیل بحران غزه به جنگ منطقه ای هشدار داده اند، پس بخشی از این اقدام دبیر کل را می توان به این نگرانی مربوط دانست. 

در نهایت به رغم مخالفت آمریکا با هرگونه قطع نامه و یا اقدام عملی ضد صهیونیستی، موضع گیری اخیر ارشدترین مقام سازمان ملل یک پیامد مهم خواهد داشت و آن هم افزایش فشار جهانی بر صهیونیست ها با هدف پایان جنایات آنها خواهد بود. این واقعیت که از سال ۱۹۸۹ از ماده ۹۹ استفاده نشده است، به صورت دیپلماتیک و نمادین در جهان سر و صدا به پا کرده و احتمالا همین نامه بر محاسبات سیاسی کشورها در رابطه با تل اویو اثرگذار خواهد بود.ضمن اینکه این اقدام گوترش می تواند موجب بازیابی اعتبار از دست رفته سازمان ملل شده و این نهاد را به هدف اصلی آن که خانه ملل بودن است، نزدیکتر کند.