به گزارش قس خراسان، «ساخت یادمان شهید گمنام در ساختمان هلال‌احمر در میدان ده‌دی مشهد که ثبت میراث فرهنگی است، بدون مجوز میراث فرهنگی همراه با تخریب دیوار»، خبری است که به تازگی شنیده شده است و در فضای مجازی هم به آن اشاره می‌شود، البته مشاهدات خبرنگار ما از محل، آسیب این سازه در حال ساخت به ساختمان ثبت شده هلال‌احمر را تأیید نمی‌کند!

ابتدا موضوع را از رئیس اداره میراث فرهنگی مشهد جویا می‌شویم که در پاسخ گفته می‌شود موضوع مربوط به اداره کل میراث فرهنگی استان است.

تلاش‌های ما برای گفت‌وگو با معاون میراث در اداره کل میراث فرهنگی در راستای روشن شدن این موضوع بی‌نتیجه می‌ماند. پس ماجرا را از مدیر عامل جمعیت هلال‌احمر خراسان رضوی پیگیری می‌کنیم.

محسن ذاکریان در این باره می‌گوید: یکی از امضاهایی که مرداد ماه پای صورتجلسه‌های تدفین شهدای گمنام انجام شده، مربوط به میراث فرهنگی بوده و میراث فرهنگی این اقدام (تدفین شهدای گمنام در هلال‌احمر) را تأیید کرده و هیچ اعتراض رسمی به این موضوع نداشته است.

وی ادامه می‌دهد: در این مدت بازدیدهای دوره‌ای با عنوان گشت‌های شهری از سوی شهرداری هم انجام شده و زمانی که متوجه شدند موضوع ساخت یادمان شهید است، حتی یک برگه کتبی هم برای موضوعاتی مانند پروانه ساخت داده نشد.

مدیر عامل جمعیت هلال‌احمر خراسان رضوی با بیان اینکه پروژه ساخت یادمان برای شهید گمنام پروژه خاصی است، عنوان می‌کند: شهردار مشهد، شهردار منطقه، رئیس و اعضای شورای شهر از مراحل ساخت این یادمان بازدید کرده‌اند و با این پروژه مانند یک ساختمان اداری یا معمولی برخورد نکرده‌اند.

ذاکریان همچنین به بازدید میراث فرهنگی از این پروژه اشاره می‌کند و می‌گوید: حضور یکی از بازرسان میراث فرهنگی یک بار اتفاق افتاد که پس از شنیدن توضیحات در خصوص یادمان شهید و مشاهده طرح‌ها و صورتجلسه‌های میراث فرهنگی با هلال‌احمر موضوع حل و فصل شد.

وی تأکید می‌کند: میراث فرهنگی هیچ‌گونه اعتراض رسمی به این موضوع نداشته و ندارد. آن اعتراضی هم که به پروژه داشته، به خاطر ساختمان هلال‌احمر در میدان ده‌دی نبوده؛ بلکه مربوط به حریم حرم مطهر رضوی بوده است.

 مدیر عامل جمعیت هلال‌احمر خراسان رضوی تصریح می‌کند: ما در این ساختمان هیچ دخل و تصرفی نکرده‌ایم؛ چرا که نه ارتفاع یادمان از ارتفاع ساختمان بیشتر است و نه در داخل ساختمان کاری انجام داده‌ایم. هیچ تعرضی به ساختمان نشده و کار با هماهنگی کامل و ۱۰۰درصدی میراث فرهنگی بوده و امضاهای مسئولان موجود است. دیواری هم که تخریب شده، جزو طرح یادمان است و اگر قرار باشد دیوار تخریب شود، ما خودمان در هلال‌احمر مدعی هستیم چون این دیوار متعلق به ملک هلال‌احمر بوده و در حال بازسازی است. مرحله نخست تخریب و مرحله بعد طبق طرح یادمان شهید، بازسازی است و درب شکیلی برای آن تعبیه خواهد شد.

ذاکریان به وجه تمایز این یادمان با دیگر نمونه‌های موجود اشاره می‌کند و می‌گوید: این یادمان جزو معدود محل‌های تدفین شهید گمنام است که با هماهنگی‌های خوبی که میان دستگاه‌ها وجود دارد، دسترسی عمومی به محل خاکسپاری شهید میسر می‌شود و شهید محصور در یک اداره نیست.

وی یادآور می‌شود: تدفین پیکر شهید در این محل ۱۰ دی ماه انجام می‌شود و در چند روز آینده دیوار و سازه جدید  اجرا خواهد شد.

شهدا بالاترین میراث فرهنگی ما هستند

ذاکریان بیان می‌کند: تدبیر طوری بوده که ساختمان هلال‌احمر حفظ و دسترسی عمومی به این محل تأمین شود چون ما معتقدیم شهدا بالاترین میراث فرهنگی ما هستند.

وی ساخت یادمان شهید پیش از تدفین به این شکل فاخر را کار ارزشمندی می‌داند و می‌گوید: رسانه‌های غیر رسمی بیشتر از اینکه دنبال پاسخ باشند، به دنبال تخریب هستند و حتی برای این هدف، موضوع شهید را هم به حاشیه می‌برند.

قدمت ساختمان هلال احمر چقدر است؟

ساخت ساختمان هلال‌احمر مشهد از سال ۱۳۰۲ خورشیدی یعنی همان اوایل ایجاد سازمان در مشهد کلید می‌خورد. نام معمار بنای آن را که آن دوران در خیابان ارگ مشهد قرار داشت، «کریم طاهرزاده» نوشته‌اند. گویا این معمار نامدار، سفارش طراحی و ساخت این بنا را از محمود جم که در آن زمان سِمت والی‌گری خراسان را بر عهده داشته، می‌گیرد.

در میانه کار به دلیل برخی مشکلات، مدتی معماری بنا به «اسماعیل‌اُف» نامی واگذار می‌شود؛ اما در نهایت این دست هنرمند طاهرزاده است که کار را به پایان می‌برد.

پرونده این ساختمان با عنوان «اداره هلال‌احمر» به تاریخ ۲۵مرداد سال ۱۳۸۴  و به شماره ۱۳۳۷۴ ثبت ملی شده است. درباره ویژگی‌های کالبدی این بنا هم آمده «پلان این بنا تقارن محوری ندارد و پیرامون محور شمال غربی-جنوب شرقی شکل گرفته و حجم کلی این بنا از تداخل پنج استوانه و دو مستطیل به وجود آمده است. تیغه‌ها به صورت شعاعی در نمای ورودی مشاهده می‌شود.

کاربرد این تیغه‌ها افزون بر زیباتر کردن نمای ساختمان، هدایت جریان هوا به داخل بازشوها (فضای داخلی بنا) را بر عهده دارد. همچنین این تیغه‌ها روی ساختمان ایجاد سایه می‌کنند».

فضای سالن انتظار هلال‌احمر، سالن طویلی است که اضلاع عرضی آن فرم نیم‌دایره دارد. در هر ضلع نیم‌دایره‌ای شکل این سالن‌ها نیز هشت پنجره مشاهده می‌شود. در طرفین ضلع شمال غربی فضای انتظار، اتاق‌های انبار و سرویس‌های بهداشتی قرار گرفته‌اند. در وسط این ضلع نیز پله‌های ورودی به سالن تئاتر خودنمایی می‌کنند. تعداد این پله‌ها ۱۳ عدد بوده و گوشه‌های سه پله اول گرد شده و در وسط پاگرد پله‌ها نیز در ورود به سالن قرار گرفته است. افزون بر این، در انتهای سالن کنفرانس و در ضلع شمال غربی بنا فضای مستطیل‌شکل دیگری قرار دارد که نمازخانه محسوب می‌شود.

به نظر می‌رسد در چنین شرایطی پاسخ صریح، شفاف و کارشناسی اداره کل میراث فرهنگی خراسان رضوی از ایجاد حواشی پیشگیری خواهد کرد؛ پاسخی که انگار میراث فرهنگی برای بیان آن هیچ عجله‌ای ندارد و این پاسخگو نبودن در نهایت منجر به شایعات و حواشی بیشتر برای تدفین یک شهید خواهد شد.

خبرنگار: معصومه مؤمنیان