به گزارش قدس خراسان، شهرداری‌ها نهادهای مهمی در حاکمیت محسوب می‌شوند؛ چرا که عملکردشان به صورت مستقیم بر زندگی مردم تأثیر دارد. اگر شهرداری‌ها ناکارآمد باشند، زندگی روزمره افراد دچار اختلال خواهد شد. به همین دلیل جلوگیری از ناکارآمدی و فساد در شهرداری‌ها بسیار مهم است.

در کشور ما بیش از ۷۰درصد از مردم در مناطق شهری زندگی می‌کنند و تعاملات و ارتباطات میان شهروندان و شهرداری‌ها بسیار گسترده و زیاد است. در کلانشهر مشهد شفافیت طی یک مصوبه شورای شهر از چهار سال پیش در قالب سامانه‌ای به نام «فاش» به ظهور و بروز رسید و البته در مدت حدود ۲۷ ماه که از شروع به کار دوره ششم مدیریت شهری می‌گذرد، در برخی قسمت‌های سامانه اطلاعات به‌روزرسانی نشد؛ موضوعی که پس از چندین بار پیگیری و گزارش‌های مکرر، پای ما را به دفتر معاون برنامه‌ریزی و توسعه سرمایه انسانی شهرداری مشهد به عنوان مسئول اصلی این سامانه باز کرد.

جمال بارانی، ابتدا به ذکر مقدمه‌ای در خصوص این سامانه پرداخت و گفت: پیشینه سامانه فاش به سال ۹۸ و فرمایشات رهبر معظم انقلاب در خصوص شفافیت و برنامه ششم توسعه در خصوص شفافیت برمی‌گردد. به دنبال آن، مباحثی در دبیرخانه اقتصاد مقاومتی شهرداری مطرح و ترجمه‌ای از شفافیت اطلاعات در شهرداری مشهد ایجاد شد. این ترجمه در نهایت در قالب سامانه‌ای به نام فاش (فضای اطلاعاتی شفاف) عنوان شد.

وی ادامه داد: سیاست در این سامانه این بود که ثبت اطلاعات دستی به وب ‌سرویس‌های الکترونیک تبدیل شود و هر آنچه در سامانه‌های داخلی شهرداری اتفاق بیفتد، در این سامانه نمایش داده شود؛ اما متأسفانه هنوز پس از گذشت چند سال، برخی قسمت‌های سامانه هوشمند نشده یا به عبارتی برقراری وب سرویس برایش صورت نگرفته است. برخی قسمت‌های سامانه که شفاف‌سازی اطلاعاتش برای رسانه‌ها یا مردم اهمیت دارد، در سیستم شهرداری مشهد سامانه‌مدار نیست و هنوز سیستم آن، اتوماسیون اداری است و آن‌قدر هوشمند نیست که بتواند اطلاعات را بر اساس آنچه در این سامانه نیاز است، جدا کند و به نمایش بگذارد. 

معاون برنامه‌ریزی و توسعه سرمایه انسانی شهرداری مشهد در خصوص سازوکار سامانه فاش گفت: در شهرداری کمیسیونی به نام کمیسیون شفافیت اطلاعات داریم که بخش‌های مختلف مانند حراست، بازرسی، نماینده شورای شهر، نمایندگانی از معاونت‌های مختلف، روابط عمومی و رئیس حوزه شهردار در آن عضو هستند و معاونت برنامه‌ریزی، ریاست این کمیسیون را برعهده دارد. در این کمیسیون اطلاعاتی که برای سامانه فاش مورد نیاز و ضروری است، بررسی می‌شود.

بارانی افزود: تلاش شد ظاهر سامانه به گونه‌ای طراحی شود که همه مردم حتی افرادی که خیلی تخصص بررسی و رصد اطلاعات را با آن ادبیات سازمانی ما ندارند، بتوانند از اطلاعات آن استفاده کنند؛ اگرچه ممکن است اشکالاتی وجود داشته باشد که برای رفعش تلاش‌هایی صورت گرفته؛ اما بیشتر آن‌ها به شکست منتهی شده است.

وی با بیان اینکه مطالبه‌گری مردمی در حوزه سامانه‌های شفافیت خیلی ضعیف است، اظهار کرد: حتی در این خصوص با انجمن‌های دانشجویی و دانشجویان دانشگاه‌های مشهد جلسه‌ای برگزار کردیم تا با عقد قرارداد ناظر مردمی این سامانه شوند؛ اما به نتیجه نرسید. بخش‌های سازمانی و ناظران رسمی مانند سازمان بازرسی نیز اطلاعات و داده‌های مورد نیازشان را از مسیرهای دیگری دنبال می‌کنند. از این رو خیلی پیگیر به‌روزرسانی این سامانه نیستند. 

معاون برنامه‌ریزی و توسعه سرمایه انسانی شهرداری مشهد یکی از مصادیق نبود شفافیت را به‌روزرسانی نشدن سامانه فاش برشمرد و اذعان کرد: در موضوع سامانه فاش اشکالات سامانه و اینکه آیا محتویات شفاف است یا خیر، قابل بررسی است.

بارانی در پاسخ به این پرسش که چرا با وجود همه نقص‌ها و کم و کاستی‌های سامانه، اطلاعات مختلفی مانند مأموریت‌های خارجی مدیران و کارکنان شهرداری در دوره پیشین مدیریت شهری به‌روزرسانی می‌شد؛ اما حالا این کار انجام نمی‌شود، عنوان کرد: در حال حاضر تغییراتی در ساختار اداره دیپلماسی شهری خواهیم داشت و در همین راستا دبیرخانه سفرهای خارجی از حوزه روابط عمومی به اداره دیپلماسی شهری منتقل می‌شود و زمانی که این اتفاق بیفتد، سروسامان پیدا می‌کند. برای مأموریت‌های خارجی در سامانه همتا برگه مأموریت صادر می‌شود. در مذاکراتی که داشتیم، قرار شد سامانه مبدأ ما برای مأموریت‌های خارجی به جای ثبت دستی اطلاعات، همین برگه مأموریت‌های سامانه همتا باشد. اگر این اتصال برقرار شود، برای هر کس در شهرداری برگه مأموریت صادر و به صورت سیستماتیک در سامانه فاش نمایش داده خواهد شد. حتی اگر مطالبه مردمی شکل بگیرد، این شفاف‌سازی درباره مأموریت‌های داخل کشور هم می‌تواند صورت بگیرد. ایجاد این وب سرویس در مدت یک تا سه ماه می‌تواند انجام شود که سامانه فاش با اتصال به وب‌سرویس‌های هوشمند به صورت خودکار به‌روزرسانی خواهد شد. 

وی افزود: ضرورت سفرهای شهرداری در شورایی به ریاست شهردار بررسی و تصمیم‌گیری می‌شود. یکی از قسمت‌هایی که در سامانه فاش به‌روزرسانی نشده، بخش گزارش‌های فساد است؛ جایی که اطلاعات مربوط به سوت‌زنی‌ها یا افشاگری‌های فساد توسط مردم باید بارگذاری شود.

معاون برنامه‌ریزی و توسعه سرمایه انسانی شهرداری مشهد گفت: در خصوص گزارش‌های فساد طی سال ۱۴۰۱ عملکرد داشته‌ایم و پاداش هم داده شده؛ اما اطلاعات آن بارگذاری نشده است. گزارش‌های فساد را باید سالانه  بر اساس گزارش اداره کل حراست شهرداری با حفظ محرمانگی بارگذاری کنیم.

بارانی متذکر شد: برای قراردادها و تفاهم‌نامه‌ها قبلاً تنها مواردی ثبت سیستم شهرداری می‌شد که بار مالی داشت؛ اما شورای شهر مشهد مصوب کرد حتی مواردی هم که بار مالی ندارد، باید ثبت شود؛ ولی متأسفانه همه تفاهم‌نامه‌ها به صورت سیستماتیک بارگذاری و ثبت نمی‌شوند.

وی اظهار امیدواری کرد با افزایش مطالبه‌گری مردمی و برطرف شدن نقص‌های موجود، اطلاعات سامانه فاش به‌روزرسانی و شفاف شود. 

خبرنگار: معصومه مؤمنیان