پژوهشگران در جمع روایات در این خصوص، آنچه از امام صادق(ع) مبنی بر اقتدای حضرت علی(ع) و برادر بزرگتر ایشان یعنی جعفر بن ابی طالب به حضرت رسول(ص) را اولین نماز جماعت در تاریخ اسلام تلقی می کنند و نمازهای قبل از آن را نمازهای فرادا می دانند، هر چند افراد در کنار هم نماز می خوانده اند.

در روایتی از امام صادق(ع) آمده است: «اوّلین نماز جماعتی که برگزار شد چنین بود که پیامبر خدا (صلی الله علیه وآله) به همراه امیر مؤمنان علی بن ابی طالب نماز می گزارد، ابو طالب بر او گذشت و جعفر همراه وی بود. به او گفت: پسرم! کنار پسر عمویت، نماز بخوان. هنگامی که پیامبر (صلی الله علیه وآله) احساس کرد جعفر را در کنار او است، [برای امامتِ نماز]، جلوتر رفت و ابو طالب شادمانه بازگشت در حالی که [این ابیات را می سرود و] می گفت:

انّ علیّا و جعفرا ثقتی * عند ملمّ الزمان و الکرب‏

بی گمان، در سختی و گرفتاری زمانه، علی و جعفر نقطه اتّکای من اند

و اللّه لا أخذل النبیّ و لا * یخذله من بنیّ ذو حسب‏

به خدا سوگند که نه من پیامبر را وا نمی نهم و نه هیچ یک از پسران شرافت مندم او را وامی نهد

لا تخذ لا و انصرا ابن عمّکما * أخی لامّی من بینهم و أبی

وامگذارید و پسرعمویتان را یاری دهید، [عمویی] که وی(ظاهراً مقصود از وی، عبدالله، پدر پیامبر خدا -صلی الله علیه وآله-است) از میان آنان، برادرِ تنی من است.

پس نخستین نمازی که به جماعت خوانده شد، در آن روز بود.»( الأمالی، صدوق: ص ۵۹۷ ح۸۲۵)

منابع:

محمدی ری شهری، محمدرضا، «فرهنگ نامه نماز جماعت»، ص۲۸-۲۷

پایگاه اینترنتی islamquest.net