به گزارش گروه فرهنگی قدس، کمتر از دو هفته تا آغاز چهل‌ودومین جشنواره فیلم فجر باقی مانده و به زودی پرونده این دوره از مهم‌ترین رویداد سینمایی سال گشوده خواهد شد؛ رویدادی که هر ساله ماجراهای متفاوتی چاشنی آن شده و رخدادهای اجتماعی و سیاسی تأثیر مستقیمی بر رونق و شکوفایی آن و یا برعکس کم‌فروغی‌اش داشته است؛ نمونه آن سال گذشته و در جریان التهاب‌های اجتماعی بود که دوره چهل‌ویکم را به کل زیر سایه خود برد و سال بسیار سختی را برای برگزارکنندگان، شرکت‌کنندگان و اهالی سینما رقم زد. حالا باید دید واکنش آن‌هایی که سال گذشته کمتر دیده شدند و به هر بهانه‌ای از حضور در این رویداد سر باز زدند امسال چگونه خواهد بود و آیا به خانه خودشان بازخواهند گشت. در ادامه نگاهی کوتاه خواهیم داشت به آنچه در چهل‌ودومین جشنواره فجر انتظارمان را می‌کشد و همچنین از ویژگی‌های این دوره بیشتر خواهیم گفت.
هیئت انتخاب و جای خالی سینماگران زن
از هیئت انتخاب شروع کنیم که یکی از اتفاق‌های تأمل‌برانگیز آن عدم حضور بانوان در این جمع هفت نفره است. این در حالی است که در فهرست فیلم‌های سودای سیمرغ و نگاه نو هم تنها انسیه شاه‌حسینی به عنوان فیلمساز زن در این دوره جشنواره حاضر است که در قیاس با دوره‌های گذشته کمتر است؛ چنان که در دوره چهل‌ویکم دو فیلمساز زن و دوره سی‌ونهم سه فیلمساز زن حضور داشتند.
دورهمی ارگان‌های دولتی در فجر ۴۲
به گفته امینی دبیر جشنواره، امسال در بخش ملی ۱۰۶ اثر نام‌نویسی کردند که در نتیجه حضور پررنگ بخش دولتی و افزایش متقاضیان نسبت به سال گذشته بوده است. گرچه مسئولان سینمایی کشور از برچسب زدن به فیلم‌ها با عناوینی همچون ارگانی، سازمانی و دولتی دل خوشی ندارند اما این واقعیتی است که با سنگین‌تر شدن کفه ترازو به سمت تولیدات دولتی عرصه برای بخش خصوصی تنگ‌تر خواهد شد. حضور پررنگ نهادهای فرهنگی و ارگان‌های مختلف در تولید فیلم‌های جشنواره چهل‌ودوم یکی از ویژگی‌های این دوره است که با رکوردی تازه دو سوم آثار را به خود اختصاص داده‌اند. بر اساس آمار، بنیاد سینمایی فارابی با ۱۲ فیلم سهم عمده‌ای از جشنواره ۴۲ را از آن خود کرده و پس از آن سازمان سینمایی سوره با هفت اثر، سازمان هنری رسانه‌ای اوج با چهار اثر، بنیاد شهید و امور ایثارگران با سه اثر و مؤسسه سینما شهر و بنیاد فرهنگی روایت فتح هر کدام با یک فیلم در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
فهرستی از فیلم‌های متنوع و توجه به گونه‌ها
یکی از ویژگی‌های خوب این دوره، فارغ از بحث کیفی آثار که هنوز قابل بررسی نیست توجه به گونه‌های متفاوت است. گرچه سینمای ایران از لحاظ ژانر فقیر و محدود به چند گونه شده اما لحاظ کردن تنوع در مضامین داستانی و موضوعی این دوره قابل توجه است. البته این را هم در نظر داشته باشید که با وجود شمار زیاد فیلم‌های ارگانی احتمالاً با آثار انقلابی و استراتژیک بیشتری هم مواجه باشیم اما با این حال در کنار چند فیلم دفاع مقدسی شامل پرتره شهیدان و همچنین اثری با محور مقاومت در منطقه، شاهد فیلم‌های اجتماعی، جنایی، ورزشی، کمدی، تاریخ اسلام، حادثه‌ای و تاریخ معاصر نیز هستیم که می‌توانند در نوع خود جذاب باشند.
از اسامی ناآشنا تا جای خالی فیلمسازان نامدار
دست‌کم تا همین چند سال پیش نام چندین فیلمساز قدیمی و صاحب سبک زینت‌بخش جشنواره فجر بود و همه منتظر بودند تا کارگردان محبوبشان تازه‌ترین فیلمش را به جشنواره فجر برساند. کم‌کم اما جشنواره از نام‌ها خالی شد. امسال در بخش سودای سیمرغ اسم‌هایی دیده می‌شود که با وجود اینکه فیلم اولی نیستند اما چندان هم نام‌آشنا به نظر نمی‌آیند. مسعود جعفری جوزانی، بهروز افخمی و بهروز شعیبی تنها چهره‌های قدیمی این فهرست هستند. حساب بخش «نگاه نو» اما جداست؛ باید دید آیا در این دوره به شیوه مرسوم فیلم‌اولی‌ها، کسی غافلگیرمان خواهد کرد یا نه.
آیا سیمرغ تماشاگران برای همیشه پر کشید؟
جذاب‌ترین و پرحاشیه‌ترین سیمرغ فجر دو سالی است که جایش در میز اهدای جوایز خالی است. علت غیبتش هم همین حاشیه‌های پیرامونش و البته عدم مدیریت برگزارکنندگان و شبهه‌هایی است که در سال‌های اخیر در حفظ صیانت از آرا و با افزوده شدن رأی‌گیری برخط پیش آمد که به جای حل مشکل، صورت مسئله کلاً پاک شد. آخرین باری که سیمرغ بهترین فیلم از نگاه تماشاگران به فیلمی اهدا شد، به جشنواره سی‌ونهم برمی‌گردد که نصیب «ابلق» نرگس آبیار شد که البته آن هم با حرف و حدیث‌هایی همراه بود.
اما یک سال بعد درست زمانی که «ملاقات خصوصی» فاصله کمی تا تصاحب سیمرغ مردمی داشت حاشیه‌های به وجود آمده با یک فیلم دیگر سبب شد تا در اقدامی بی‌سابقه دبیر وقت جشنواره این جایزه را به دلیل صیانت از آرای مردم و حفظ حقوق صاحبان آثار حذف کند. حالا دو سال از غیبت محبوب‌ترین سیمرغ فجر می‌گذرد و سرنوشتش در فجر ۴۲ نیز تا این لحظه نامعلوم است.
اعتبارآفرینی پیشکسوتان برای فجر ۴۲
در این دوره از جشنواره نیز حضور چندین بازیگر مطرح سینما را در کنار معرفی چهره‌های جدید خواهیم داشت. اما گل سرسبد حاضران در این دوره علی نصیریان و سعید پورصمیمی هستند که حضورشان مایه مباهات و اعتبار بیشتر این دوره از جشنواره فجر خواهد بود. هادی حجازی‌فر، مهران مدیری، هوتن شکیبا، جواد عزتی، تورج الوند، بهرام رادان، پژمان جمشیدی، آزیتا حاجیان، حسین پاکدل، مهران احمدی، احترام برومند، الناز شاکردوست، مهدی هاشمی، مهرداد صدیقیان، امیرحسین آرمان، حسن معجونی، پژمان بازغی، سینا مهراد، شهرام حقیقت‌دوست و... نیز از بازیگران حاضر در فیلم‌های این دوره‌اند.
در میان این بازیگران عباس جمشیدی‌فر و روح‌الله زمانی با سه فیلم، الناز حبیبی، شبنم قربانی و نسیم ادبی هر کدام با دو فیلم و پژمان جمشیدی، شهرام حقیقت‌دوست، پژمان بازغی، امیرحسین آرمان، هومن برق‌نورد، تورج الوند، آرمین رحیمیان، حسام منظور و بهنام تشکر نیز با دو فیلم از پرکارترین بازیگران این دوره هستند.
رونمایی از پرتره سه شهید دفاع مقدس
یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های موجود در گونه دفاع مقدس، پرداختن به سرداران جنگ در سینماست. شخصیت‌هایی که در سال‌های اخیر کم و بیش به آن‌ها پرداخته شده و مجموعه‌ای از آثار ضعیف تا قابل قبول را گرد هم آورده است. چهل‌ودومین جشنواره فجر امسال میزبان پرتره سه شهید در فیلم‌های «آسمان غرب» با نگاهی به زندگی شهید شیرودی، «مجنون» روایتی از شهید زین‌الدین و شهید کاظمی در فیلم «احمد» است.
وقتی انیمیشن جدی گرفته می‌شود
یکی دیگر از اتفاق‌های خوب این دوره بها دادن به انیمیشن‌ها و امکان رقابت میان آن‌هاست. در یکی دو سال گذشته با اکران و فروش قابل توجه انیمیشن‌ها در گیشه و استقبال خوب مخاطبان از آن‌ها، حالا دیگر این تولیدات به رقیبی مهم برای سایر فیلم‌ها تبدیل شده‌اند و نادیده گرفتنشان کم‌لطفی به آن‌هاست. در فجر۴۲ نیز چهار انیمیشن «ببعی» محصول اوج، «رؤیاشهر» و «ساعت جادویی» محصول سازمان سینمایی سوره و «شمشیر و اندوه» اکران خواهند شد.
خانه یا کاخ جشنواره؛ مسئله این است
سر اینکه کاخ صدایش کنیم یا خانه درگیریم اما هنوز این جشنواره جای ثابتی برای خودش ندارد. خیلی عجیب است که مهم‌ترین رویداد سینمایی سال که تقریباً قدمتی به بلندای عمر انقلاب دارد همچنان خانه به دوش است و مکان ثابتی برایش در نظر گرفته نشده است. در این دهه‌های اخیر هم چندین و چند جشنواره سینمایی به رویدادهای سالانه فرهنگی اضافه شده و به نظر می‌رسد اندیشیدن تدبیری برای ایجاد یک مکان ثابت و مستقل ویژه جشنواره‌ها یک ضرورت مهم است.
جشنواره فیلم فجر از نخستین دوره‌های برگزاری برخی از سینماهای شهر را به عنوان مقر اصلی‌اش تجربه کرده، تا اینکه در سال ۸۸ به برج میلاد کوچ کرد و هشت سالی هم آنجا اسکان یافت؛ عنوان کاخ جشنواره هم از همان جا متولد شد. پس از چند سال دوباره مجبور به تغییر مکان شد و به پردیس ملت رفت و حالا یکی دو سالی است که کاخ به خانه تبدیل شده و برخی المان‌ها همچون فرش قرمز هم از ساحت جشنواره حذف شده است.
امسال هم در حالی که برج میلاد به عنوان خانه جشنواره در نظر گرفته شده بود، شرط واگذاری برج در مقابل اعطای امتیازات به یک فیلم حاضر در فجر ۴۲، سرنوشت خانه جشنواره را تا این لحظه مسکوت نگه داشته و اینجاست که برخوردهای سلیقه‌ای از سوی برخی نهادها یا سازمان‌ها، ضرورت ایجاد یک مکان مستقل برای برپایی جشنواره‌ها را بیش از پیش گوشزد می‌کند. حالا باید منتظر ماند و دید در این فرصت کوتاه چه تصمیمی برای محل برپایی مهم‌ترین جشنواره سینمایی سال گرفته می‌شود، یا اینکه این اتفاق سرآغازی برای حاشیه‌های فجر ۴۲ خواهد بود.
نظر شما