به گزارش قدس آنلاین، پس از آن، برنامه‌های مناظراتی تلویزیون با افت و خیزهایی همراه بود اما معمولاً در آستانه انتخابات، تنور مناظرات در شبکه‌های مختلف تلویزیونی داغ می‌شود تا علاوه بر کارکرد تهییجی در جامعه برای بالا بردن مشارکت، فضای تبیینی هم گسترده‌تر شود. آنچه انتظار می‌رود اینکه رونق مناظرات تلویزیونی که تلاشی برای تمرین «گفت‌وگو» در لایه‌های مختلف اجتماعی در کسوت مسئولان و مردم است، محدود به مقطع زمانی خاصی نشود و جریانی ادامه‌دار در صدا و سیما باشد، تلویزیونی که به گفته بنیان‌گذار انقلاب اسلامی، یک دانشگاه عمومی است.
از «زاویه» تا «شیوه»
برنامه‌های گفت‌وگومحور که به شکل مناظره اجرا شوند یعنی دو تفکر مختلف یا دو جریان فکری متفاوت و گاه متضاد را پیرامون موضوعی محوری، گرد یک میز بنشانند در تلویزیون اندک و انگشت‌شمار هستند. یکی از برنامه‌های مناظراتی تلویزیون که به مجله علوم انسانی شبکه۴ شهرت یافته برنامه «زاویه» است که تلاش داشت با بررسی موضوعاتی مانند موانع تفکر در ایران، آزاداندیشی در ایران و بومی‌سازی علوم انسانی با حضور صاحبنظران، خلأ برنامه‌های فکری را در سیما پر کند اما این برنامه، چندین بار به مرز تعطیلی موقت کشیده شد و به صورت مقطعی، تولید و پخش می‌شود.
یکی دیگر از برنامه‌های پرسروصدای شبکه۴، برنامه گفت‌وگومحور «شیوه» است که به گفت‌وگو با کارشناسان خبره در حوزه‌های حقوقی، سیاسی، اجتماعی می‌پردازد و همین طور نگاهی به مسائل روز کشور دارد. این برنامه معمولاً با حضور دو کارشناس یا بیشتر با طرح موضوع مورد بحث و با اجرای عطاءالله بیگدلی، جمعه و شنبه شب‌ها روی آنتن شبکه۴ می‌رود. یکی از مناظرات دیدنی این برنامه به مناظره اخیر صادق زیباکلام، استاد علوم سیاسی و ماشاءالله شمس الواعظین، روزنامه‌نگار پیشکسوت و کارشناس ارشد مطالعات راهبردی غرب آسیا و خاورمیانه مربوط می‌شود که موضوع آن درباره مسئله فلسطین و رژیم صهیونیستی بود.
سعید رجبی فروتن، کارشناس رسانه در صفحه اجتماعی خود، این قسمت از برنامه «شیوه» را تابوشکن توصیف کرد و نوشت: دو میهمان برنامه «شیوه» به یادمان آوردند که تلویزیون به رغم انحصاری بودن هنوز می‌تواند رسانه‌ای گرم و دیدنی باشد. این قسمت از منظر رسانه‌ای، اقدامی تحسین‌برانگیز از سوی تلویزیون بود که راه را برای اظهار نظر کارشناسی متفاوت با موضع رسانه‌های جریان اصلی در جمهوری اسلامی باز کرد.
رویه متعادل سیما برای موضوعات چالشی
به باور او، دو کارشناس برنامه بی‌آنکه کارشان به یقه‌گیری بکشد، ضمن محکومیت سبعیت و نسل‌کشی دولت نتانیاهو و تأکید بر ادامه مبارزه فلسطینی‌ها، درباره راه حل‌های دیگری هم صحبت کردند، در واقع این برنامه نشان داد لازم نیست همیشه در دو طرف مناظره، شخصیت‌های سیاسی از دو جناح رقیب روبه‌روی هم بنشینند و با گیس و گیس‌کشی از یکدیگر آتو بگیرند یا مرتباً پته یکدیگر را روی آب بریزند و دست آخر مخاطب هم از بحث‌های تکراری و حق به جانب آن‌ها خسته و ملول شود.
این کارشناس رسانه یادآور شده تلویزیون می‌تواند همین رویه را برای مسائل چالش‌برانگیز داخلی کشور پی بگیرد و موضوعاتی مانند اختاپوس اقتصاد دولتی و شبه‌دولتی، فربهی تشکیلات و بروکراسی دولت، غرب‌ستیزی در سیاست خارجی، ممنوعیت فعالیت رادیو و تلویزیون‌های خصوصی، آزادی‌های سیاسی، تعدد دستگاه‌های فرهنگی و تبلیغی و راه خروج کشور از انزوای سیاسی و اقتصادی را از زبان کارشناسان و صاحبنظران مستقل دانشگاهی دنبال کند تا چشم‌انداز تازه‌ای پیش روی اداره‌کنندگان کشور قرار گیرد.
جذب مخاطب با چندصدایی
به جز شبکه۴، شبکه افق و شبکه یک هم سابقه تولید برنامه‌های گفت‌وگومحور را دارند. برنامه تلویزیونی «جریان» که به بررسی تحولات کشور از منظر راهبردی می‌پردازد، از شبکه یک پخش می‌شود و مناظره پنجشنبه گذشته که با حضور مصطفی مهرآیین، استاد جامعه‌شناسی و مهدی جمشیدی، جامعه‌شناس اصول‌گرا به صورت زنده برگزار شد، انعکاس‌های زیادی در شبکه‌های اجتماعی داشت. مهرآیین در این مناظره ادعاهایی درباره استبداد در کشور، رد صلاحیت‌ها، بازجویی خود توسط نهادهای امنیتی و... مطرح کرد که طرح چنین مباحثی اگرچه در شبکه‌های مجازی، امری عادی به نظر می‌رسد اما دست‌کم در برنامه زنده صدا و سیما کم‌سابقه بوده است.
نکته‌ای که تلویزیون در دعوت از میهمانان برنامه‌هایش باید رعایت کند این است که فقط سراغ افرادی با برچسب‌های حزبی نرود یا میهمانان دو طرف مناظره را به دو گروه اصلاح‌طلب و اصول‌گرا تقلیل ندهد بلکه از متفکران و منتقدان مستقل هم دعوت کند تا تنوع اظهارات و تکثر آرا به توازن قابل قبولی برسد. دعوت از افراد تندرو جز اینکه بر تنور تفرقه در مباحث و به حاشیه بردن مناظرات بدمد، عایدی ندارد. مجری برنامه هم باید جانب ادب، انصاف و صداقت را رعایت کرده و تا حد امکان، تمایلات فکری و عقیدتی خود را از میز مناظره دور کند. جریان رونق گرفتن برنامه‌های گفت‌وگومحور با هر هدفی از سوی مدیران تلویزیون راه افتاده باشد، اتفاق مغتنمی است؛ چرا که مخاطب دلسرد از تک‌صدایی صدا و سیما را به سمت خود جلب می‌کند و اگر همین رویه پس از انتخابات پیش رو هم ادامه یابد، تلویزیون می‌تواند با ایجاد چندصدایی به مرجعیت رسانه‌ای خود نزدیک شود و مناظراتی تماشایی، تفکربرانگیز، مؤثر و به دور از حاشیه‌های کم‌اهمیت برگزار کند.
نظر شما