اخیراً برخی از نمایندگان مجلس از طرح توزیع سهمیه به افراد دفاع کردند. گزارش‌ها حاکی از آن است که مصرف روزانه اکنون از ۱۱۵میلیون لیتر گذشته است و پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال ناترازی بنزین ایران به ۱۵میلیون لیتر در روز برسد. این شرایط لزوم مدیریت مصرف بنزین و هدفمندی یارانه ها را بیش از پیش مطرح کرده است.

مرکز پژوهش‌های مجلس در جریان بررسی لایحه بودجه۱۴۰۳، پیشنهاد توزیع یارانه بنزین به افراد را ارائه کرد. بر اساس این پیشنهاد، دولت باید از خرداد ماه سال آینده به سرپرست خانوارهای فاقد خودرو به ازای هر نفر، ماهانه ۱۵ لیتر سهمیه بنزین اعطا کند که این سهمیه از محل حذف سهمیه خانوارهای دارای سه خودرو و بیشتر تامین می‌شود.

طرح اعطای یارانه ی بنزین به نفر از اواخر دولت دهم و همزمان با مطرح شدن مباحث مربوط به هدفمندی یارانه ها شروع شد. قرار بود در ادامه ی اجرای طرح هدفمندی یارانه ها موضوع اعطای سهمیه بنزین به افراد نیز پیش برود. اما مجلس با این روند موافقت نکرد و کار پیش نرفت. دولت یازدهم و دوازدهم نیز کلاً به این موضوع اعتقادی نداشت و به سمت واردات بنزین رفت و زیرساخت کارت سوخت را حذف کردیم.

به زعم بسیاری، اختصاص سهمیه بنزین علاوه بر اینکه پیوست عدالت اجتماعی دارد، می تواند در مدیریت مصرف بنزین و مقابله با قاچاق موثر باشد. نظرات حسین محمودی اصل، کارشناس اقتصادی را در ادامه می خوانید.

محمودی با اشاره به این موضوع که اختصاص سهمیه بنزین به نفر قطعاً به عدالت نزدیک است و روش درستی است، تصریح کرد: در شرایط فعلی کسانی که خودروی بیشتری دارند، بیشتر از یارانه بنزین بهره می برند و کسانی که خودرو ندارند، هیچ یارانه ای دریافت نمی کنند. بنابراین، عدالتی در تخصیص یارانه ی بنزین شاهد نیستیم.

وی ادامه داد: کسانی که بیشتر از بنزین مصرف می کنند و مصرف شان از حد متعارف بالاتر است، باید هزینه ی اضافه مصرف خود را بپردازند.

این کارشناس اقتصادی توضیح داد: در سازوکار اختصاص سهمیه بنزین به نفر، کسانی که نیاز به بنزین ندارند و یا بنزین اضافه دارند، می توانند آن را در بستری که تدارک دیده می شود، بفروشند.

محمودی گفت: اگر سهمیه بنزین را به نفر اختصاص دهیم، کسی که 5 خودرو دارد و بیشتر از حد متعارف بنزین مصرف می کند، آن را با قیمت یارانه ای 1500 تومانی دریافت نمی کند. این شخص مانند کسی که خودرو ندارد، از سهمیه ی بنزین خودش استفاده می کند و اضافه مصرفش را باید از بازار آزاد تهیه کند. شرایطی که در بالا توضیح داده شد، به عدالت نزدیک است.

وی ادامه داد: اختصاص سهمیه بنزین به نفر در مقابله با قاچاق بنزین نیز موثر است. امروز یکی از بزرگ ترین مشکلات ما در حوزه ی سوخت، قاچاق آن است. الان خودروهایی داریم که فعال نیستند، اما از کارت سوخت آن ها برای قاچاق استفاده می شود. با اجرای صحیح طرح اختصاص سهمیه بنزین به نفر می توانیم با این موضوع نیز مقابله کنیم و علاوه بر تحقق عدالت در زمینه یارانه بنزین، به جلوگیری از قاچاق نیز اقدام کنیم.

این کارشناس اقتصادی توضیح داد: در سازوکار اختصاص سهمیه ی بنزین به نفر، یک کشف قیمت برای بنزین اتفاق می افتد و مصارف غیرضرور با این قیمت خرید و فروش می شوند.

محمودی گفت: اجرای طرح اختصاص سهمیه ی بنزین به نفر نیاز به پیوست های خاصی دارد. باید این شرایط به وجود بیاید و بعد به اجرای این طرح اقدام کنیم. ایده ی درست باید در شرایط درست اجرایی شود.

وی ادامه داد: باید سیستم حمل و نقل کشور به شدت تجهیز و نوسازی شود. به طوری که اگر قرار است افراد با خودروی شخصی خودشان تردد نکنند، گزینه ی دیگری برایشان موجود باشد و بتوانند از ناوگان حمل و نقل عمومی موجود استفاده کنند.

این کارشناس اقتصادی توضیح داد: اختصاص سهمیه بنزین به نفر طرح بسیار درست، منطقی و عادلانه ای است. باید شرایط لازم را برای اجرای این ایده فراهم کنیم. در غیر این صورت، با مشکلات شدیدی مواجه می شویم.