براساس وعده متولیان سلامت، قرار بود با اجرای طرح دارویار و با وجود آزادسازی قیمت بیش از هزارو۶۰۰ قلم دارو، قیمت هیچ دارویی برای بیمه‌شدگان گران نشود، فهرست داروهای بیمه‌ای افزایش یابد و حتی قرار بود حدود ۳۷۰ قلم داروی پرمصرف بدون نسخه هم به فهرست داروهای بیمه‌ای اضافه شود و مهم‌تر از آن، کمبود دارویی در کشور به کمتر از ۵۰قلم برسد.

حالا اما نه تنها کمبودهای دارویی بیشتر شده که قیمت بسیاری از داروها تا چندین برابر افزایش یافته و برخی از داروهای خاص یا در داروخانه‌ها یافت نمی‌شود یا کیفیت بسیار پایینی دارند و این درحالی است که میزان مطالبات داروخانه‌ها از سازمان‌های بیمه‌گر بیش از چهار تا پنج برابر پیش از اجرای طرح دارویار شده است.

دارویار طرح خوبی بود

سخنگو و عضو هیئت مدیره انجمن داروسازان ایران با اشاره به اینکه طرح دارویار که از سال گذشته شروع شده طرح بسیار خوبی بود و موجب شد صنعت داروسازی نجات پیدا کند، می‌گوید: حذف ارز ترجیحی از ابتدا باید صورت می‌گرفت؛ وقتی ارز چندنرخی می‌شود مفسده‌های بسیاری از دل آن بیرون می‌آید و مشکلات زیادی برای دارو ایجاد می‌شود.

هادی احمدی در گفت‌وگو با قدس با تأکید بر اینکه این طرح باید اجرا و ارز ترجیحی برداشته می‌شد، ادامه می‌دهد: ما هم در ابتدای کار از این طرح استقبال کردیم؛ چراکه به واقع یک جراحی اقتصادی در صنعت دارو بود؛ اما مسئولانی که طرح‌های بزرگ در سر دارند و البته خوب هم است در نحوه اجرا همیشه دچار مشکل می‌شوند.

وی می‌افزاید: ریل‌گذاری، سیاست‌گذاری و بستر لازم برای اجرای این طرح‌ها از ابتدا دیده نشده بود، هرچند شاید برخی از زوایای طرح و موضوعات دیده شده بود، اما برخی دیگر اصلاً دیده نشد و این طرح را با چالش‌های فراوانی مواجه کرد.

با انجام طرح دارویار قیمت دارو افزایش یافت. پس از این طرح، نقدینگی داروخانه‌ها کاهش چشمگیری پیدا کرد؛ بنابراین میزان مطالبات داروخانه‌ها از سازمان‌های بیمه‌گر بیش از چهار تا پنج برابر پیش از اجرای طرح شد و مثلاً اگر داروخانه‌ای پیش از اجرای طرح ۲۰۰میلیون مطالبات داشت حالا یکباره مطالباتش به نزدیک یک میلیارد رسیده است.

در چنین شرایطی و وقتی گردش نقدینگی داروخانه کاهش پیدا کرد، داروخانه‌ها دچار مشکل شدند. طبعاً هرچه طرح جلوتر رفت بدعهدی بیمه‌ها بیشتر شد؛ بیمه‌ها براساس قانون باید یک ماهه پول مراکز درمانی را پرداخت کنند که نکردند، براساس قانون۳۸ الحاقی باید در صورت دیرکرد در پرداخت مطالبات مراکز درمانی، سودی معادل اوراق مشارکت می‌دادند که آن را هم ندادند.

احمدی با تأکید بر اینکه مهم‌ترین عاملی که می‌تواند موجب شود این طرح از خطر شکست نجات پیدا کند، موضوع نقدینگی است، می‌گوید: قرار بود وقتی این طرح اجرا می‌شود مطالبات داروخانه‌ها و مراکز درمانی به‌سرعت پرداخت شود؛ هرچند در چند ماه نخست این مطالبات به‌خوبی پرداخت می‌شد، اما در ادامه دچار مشکلات بسیاری شد.

وی به پولی که قرار بود سازمان برنامه و بودجه برای سازمان‌های بیمه‌گر اختصاص دهد، اشاره می‌کند و می‌افزاید: این پول متأسفانه در جاهای دیگر هزینه می‌شد و پولی بابت طرح دارویار پرداخت نمی‌شد و همین موضوع موجب شد داروخانه‌ها و مراکز درمانی دچار مشکل شوند.

وی با اشاره به ترک فعل سازمان‌های بیمه‌گر و اینکه هیچ کس نیست بررسی کند چرا سازمان‌های بیمه‌گر ترک فعل کرده و کارشان را به‌درستی انجام نمی‌دهند، می‌افزاید: وقتی طرحی شکست خورده و درست اجرا نمی‌شود، باید به دنبال علت بگردیم؛ علت آن نقدینگی بود و هست که در اختیار سازمان‌های بیمه‌گر قرار می‌گرفت، اما سازمان‌های بیمه‌گر در جای دیگر هزینه می‌کردند.

پولی برای این طرح نشان‌دار نشد

عضو هیئت مدیره انجمن داروسازان ایران با تأکید بر اینکه این پول باید از ابتدا نشان‌دار می‌شد، ادامه می‌دهد: هیچ کدام از این موارد اتفاق نیفتاد و این تا جایی پیش رفت که سازمان برنامه و بودجه گفت پول طرح دارویار را به‌طور مستقیم به حساب داروخانه واریز می‌کنم که این هم یک راهکار اشتباه بود، یعنی آن‌قدر بیمه‌ها در پرداخت‌ها تأخیر داشتند که سازمان هدفمندی یارانه‌ها گفت سهم یارانه را از شهریور امسال مستقیماً به حساب داروخانه‌های واریز می‌کند.

احمدی با بیان اینکه حتی پرداخت‌ها به این روش هم با تأخیر انجام می‌شود، می‌افزاید: این امر هم اتفاق خوبی نیست، چراکه ما با سازمان هدفمندی یارانه‌ها قراردادی نداریم، ما یک قرارداد ترکمنچای با سازمان‌های بیمه‌گر داریم، اما با برنامه و بودجه و سازمان هدفمندی یارانه‌ها اصلاً قراردادی نداریم.

وی به بودجه ۱۰۵همتی سازمان غذا و دارو برای اجرای این طرح در سال ۱۴۰۱ اشاره می‌کند و می‌گوید: بودجه‌ای که مجلس شورای اسلامی تصویب کرد ۶۹همت بود که البته از این ۶۹همت تاکنون تنها ۳۱همت به طرح دارویار پرداخت شده و بیش از نیمی از آن هنوز پرداخت نشده است.

وی با اشاره به اینکه برای سال آینده بودجه درخواست شده سازمان غذا و دارو برای طرح دارویار ۱۲۵همت بوده، می‌افزاید: متأسفانه مجلس شورای اسلامی با تنها ۸۶همت از این مبلغ موافقت کرده است، یعنی ۴۰درصد کمتر از چیزی که سازمان درخواست داده است.

احمدی با اعلام اینکه از ابتدای سال۱۴۰۲ با کسری بودجه برای طرح دارویار مواجه بودیم، ادامه می‌دهد: در عین حال بودجه در نظر گرفته‌ شده برای دارویار در سال۱۴۰۳ نیز کافی نیست و صنعت داروسازی را دچار مشکل نقدینگی خواهد کرد.

بالا رفتن مطالبات داروخانه‌ها

سخنگو و عضو هیئت مدیره انجمن داروسازان ایران با بیان اینکه تمامی این کمبودها سرانجام باید یک جایی خودش را نشان می‌داد، ادامه می‌دهد: وقتی بودجه لازم برای طرح بزرگی مثل دارویار در نظر گرفته نشود، مطالبات داروخانه‌ها بالا می‌رود و این موضوعات به شکست طرح‌های اینچنینی خواهد انجامید.

وی با تأکید بر اینکه نظام سلامت به داروسازان بدهکار است، می‌گوید: این داروسازان بودند که توانستند تاکنون بار مالی طرح را به دوش بکشند، اما به نظر می‌رسد بیش از این نمی‌توانند این بار را تحمل کنند. وقتی کار به جایی می‌رسد که پول برای خرید مواد اولیه دارو نداشته باشند، مشکل کمبود دارو ایجاد می‌شود که دلیل آن، تصمیم‌گیرندگان و کسانی هستند که نتوانستند مطالبات داروخانه‌ها و داروسازان را به‌موقع پرداخت کنند.

احمدی ادامه می‌دهد: این طرح درحال حاضر دارد نفس‌های آخرش را می‌کشد و اگر به داد صنعت دارو و نقدینگی نرسند به‌طور قطع مانند طرح‌های دیگر با شکست مواجه خواهد شد.

تأخیر چهار تا پنج ماهه پرداختی به داروخانه‌ها

نایب رئیس انجمن داروسازان تهران هم با بیان اینکه مهم‌ترین چالش این طرح این بود که از همان ابتدا منابع پایدار برای آن درنظر گرفته نشد، می‌گوید: اگر مطالبات داروخانه‌ها و مراکز دارویی به‌طور مرتب پرداخت می‌شد هیچ‌وقت کار به جایی نمی‌رسید که الان بخواهیم در مورد شکست طرح دارویار گفت‌وگو کنیم.

بهمن صبور با تأکید بر اینکه اگر همین حالا هم پرداخت‌های بیمه‌ها در طرح دارویار به‌موقع انجام شود، وضعیت، مطلوب و این طرح از چالش خارج خواهد شد، ادامه می‌دهد: دارویار طرح مطلوبی است ولی باید جریان ورودی منابع مالی آن به شکل مناسب پرداخت شود تا بر کیفیت و گسترش صنعت داروسازی تأثیر بگذارد.

وی با بیان اینکه آنچه می‌تواند طرح دارویار را زمین بزند، عمل‌نکردن بیمه‌ها به تعهداتشان است، می‌افزاید: در سال ۱۴۰۲ کارشناسان گفتند ما بیش از ۱۶۰همت برای ادامه طرح نیاز داریم، اما این پول هم اختصاص نیافت و همان را هم که مصوب کردند با تأخیر همراه بوده و نصف آن را هم پرداخت نکرده‌اند.

صبور افزود: وقتی بودجه طرح دارویار کمتر از میزان موردنیاز تعیین می‌شود و به‌طور کامل تخصیص نمی‌یابد مردم و زنجیره تأمین دارو از صنعتگران و داروخانه‌داران تا داروخانه‌ها و مراکز درمانی متضرر می‌شوند.

وی بیان می‌کند: الان در حوزه دارو، تولیدکننده و فعال زنجیره تأمین التماس می‌کند برای تأمین داروی موردنیاز کشور، تسهیلات و وام دریافت کند و داروخانه‌ها درخواست می‌کنند سازمان‌های بیمه‌گر به تعهدات خود عمل کنند تا داروی مردم را تأمین کنند، اما نهادهای متولی تنها متوقع و نظاره‌گر هستند.

نایب‌ رئیس انجمن داروسازان تهران با تأکید بر اینکه باید ماهانه ۶.۵هزار میلیارد تومان بابت اجرای طرح دارویار از سوی بیمه‌ها و دولت به داروخانه‌ها پرداخت می‌شد، ادامه می‌دهد: در سه تا چهار ماه ابتدایی اجرای طرح دارویار، پرداختی‌ها به‌روز بود، اما با گذشت چند ماه از اجرا، فاصله میان پرداخت مطالبات از بیمه‌ها به داروخانه‌ها افزایش یافت و اکنون به چهار تا پنج ماه رسیده که همان هم منظم نیست؛ این موضوع سبب می‌شود داروخانه‌ها توانایی خرید داروهای موردنیاز مردم را از شرکت‌های پخش نداشته باشند.

صبور ادامه داد: یک‌سری از کسری‌هایی که داریم به‌ دلیل کمبود دارو نیست، بلکه به این دلیل است که داروخانه به‌خاطر دریافت نکردن مطالبات خود از بیمه‌ها،‌ توان خرید دارو را ندارد.

وی با بیان اینکه اگر تصمیم سریعی برای حل بحران کمبود نقدینگی زنجیره دارو گرفته نشود، شکست طرح دارویار و بحران بیشتر کمبود دارو قطعی خواهد بود، گفت: وقتی کمبود دارو ایجاد می‌شود حل آن زمان‌بر است؛ اگر می‌خواهیم این کمبودها ایجاد نشود، امروز باید به فکر آن باشیم زیرا در زمان کمبودهای دارویی، تقاضا برای آن افزایش می‌یابد و برطرف شدن احساس کمبود، زمان زیادی می‌برد.

وی با تأکید بر اینکه از این طرح متأسفانه فقط حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی انجام و قسمت اصلاح قیمت دارو هم با مشکلاتی و ناقص انجام شد و خیلی متناسب با افزایش هزینه‌های تولیدکنندگان نبود، ادامه می‌دهد: برای تأمین نقدینگی موردنیاز صنایع دارویی هیچ اقدامی نشد؛ نهادهایی که قرار بود به تأمین نقدینگی کمک کنند مانند بانک مرکزی، سازمان برنامه‌ و بودجه و بیمه‌ها به تعهداتشان عمل نکردند، به همین دلیل مشکلات همچنان پابرجاست و در این میان، مشکل کمبود برخی داروها مانند آنتی‌بیوتیک‌ها حادتر از بقیه است.