وصیت نامه یا وصیت کردن، یکی از مباحثی است که همه افراد جامعه با آن سر وکار دارند. اگر چه موضوع اکثر وصیت نامه ها مربوط به اموال بوده؛ اما وصیت کردن تنها محدود به مورد مذکور نیست و شخص می تواند انجام امر یا اموری را برای بعد از فوت خود، وصیت کند. در یک تعریف ساده، وصیت نامه یا وصیت کردن یعنی یک فرد برای اموال خود تعیین تکلیف کرده یا سفارش کند که بعد از مرگ او کاری انجام شود. تاکید بر این موضوع به این دلیل است که بخش زیادی از اختلافات دادگاه ها مربوط به بحث وصیت و ارث بوده که آگاهی از احکام و شرایط و مقررات وصیت، آن را بیش از پیش ضروری می کند. مطابق با ماده ۸۲۵ قانون مدنی، وصیت به دو صورت عهدی و تملیکی انجام می شود که در ادامه بیشتر توضیح داده می شود.

چند نوع وصیت داریم؟

وصیت به دو صورت تملیکی و عهدی انجام می شود که هر کدام دارای شرایط خاصی می باشد.

-وصیت تملیکی : طبق ماده ۸۲۶ قانون مدنی، وصیت تملیکی عبارت است از این که کسی عین یا منفعتی را از مال خود برای زمان بعد از فوتش به دیگری مجانا تملیک کند. یعنی شخص بخشی از اموال خود را پس از مرگ به فرد یا افرادی تملیک می کند که می تواند اعضا خانواده یا هر فرد دیگری باشد.

-وصیت عهدی: وصیت عهدی نیز عبارت است از این که شخصی یک یا چند نفر را برای انجام امر یا اموری یا تصرقات دیگری مامور می نماید. در واقع در وصیت عهدی، وصیت کننده فرد یا افرادی را برای اداره بخشی از اموال خود و نیز سرپرستی فرزندانش پس از مرگ تعیین می کند و این مسئولیت را به آن می سپارد.

ارکان وصیت

عقد وصیت مانند سایر اعمال حقوقی، بسته به عهدی یا تملیکی بودن دارای ارکان زیر است:

موصی: به کسی گفته می شود که عمل وصیت را انجام می دهد و در وصیت عهدی و تملیکی رکن مشترک و اساسی است.

موصی له: کسی که به نفع او، وصیت تملیکی انجام می شود. بنابراین یکی از ارکان وصیت تملیکی است.

وصی: شخصی که به موجب وصیت نامه عهدی، موظف به انجام کار یا عملی شده است. در نتیجه از ارکان وصیت عهدی محسوب می شود.

موصی به: و در آخر به مال مورد وصیت یا امر و کار مورد وصیت، موصی به گفته می شود که مشترک در وصیت عهدی و تملیکی است.

آیا شخص می تواند تمام اموال خود را وصیت کند؟

طبق فقه و قانون، هر شخصی می تواند نسبت به تمام یا بخشی از اموال خود وصیت کند؛ اما بعد از فوت، وصیت وی، تنها تا میزان یک سوم یا ثلث آن، بدون نیاز به اجازه وراث قابل اجرا است و چنانچه وصیت بیش تر از یک سوم اموال باشد، ورثه متوفی حق دارند نسبت به پذیرش یا رد آن تصمیم بگیرند. به طور مثال اگر دارایی شخصی یک واحد آپارتمان به مبلغ ۹۰ میلیون تومان باشد، موصی تنها نسبت به ۳۰ میلیون آن می تواند وصیت کند و اگر میزان وصیت بیش تر از ۳۰ میلیون تومان باشد، ورثه تصمیم می گیرند که به آن عمل کنند یا خیر.

 آیا موصی می تواند از وصیت خود رجوع کند؟

طبق قانون وصیت قابل رجوع است و هیچ وسیله ای در حقوق نمی تواند مانع از رجوع موصی از وصیت شود؛ چرا که مالکیت یا عهود ناشی از وصیت برای پس از مرگ موصی است و موصی تا لحظه مرگ، این حق را دارد که از وصیت خود بازگردد؛ اما اگر وصیتی که می کند در آن اقرار به دین شده باشد، دیگر نمی تواند از آن رجوع کند.

فائزه مجردیان-خبرنگار تحریریه جوان