«سرزمین شعر» به تهیه کنندگی علی زارعان در ۲۶ قسمت ۷۰ دقیقه‌ای که از روزهای آخر سال گذشته پخش خود را شروع کرده و تا عید سعید فطر هر شب ساعت ۲۲:۳۰ از شبکه چهار سیما پخش می‌شود. این برنامه در شب‌های قدر و شب سال نو قالب مسابقه نخواهد داشت و در قالب محفل گفتگوی ادبی با ادیبان و شاعران ایران و سرزمین های فارسی زبان اجرا خواهد شد. داوران این برنامه را آقایان ناصر فیض، علیرضا قزوه، علی محمد مودب، محمد مهدی سیار و محمد کاظم کاظمی تشکیل می‌دهند. درباره چگونگی ساخت این برنامه با علی زارعان تهیه‌کننده «سرزمین شعر» به گفت‌وگو پرداختیم.
حضور شاعران برجسته در برنامه «سرزمین شعر»
زارعان در ابتدا درباره ساختار و محور کلی برنامه «سرزمین شعر» این چنین گفت: اگرچه برنامه «سرزمین شعر» در شکل شبیه به رقابت است اما استعدادیابی نیست زیرا اصالتا استعدادها در شاعران وجود دارد. برخی از شعرایی که در این برنامه شرکت می‌کنند، بیش از ۲۰ سال است که جزء شاعران موفق کشورمان هستند و افتخار دادند و این افتخار نصیب ما شد که در جمع مسابقه دهندگان شرکت کنند.
در این برنامه ۶۴ شاعر از اقصی نقاط کشور حضور دارند. این شاعران طی چند ماه توسط دوستان سرگروه انتخاب شدند. مصطفی محدثی‌خراسانی، محمود اکرامی‌فر، عبدالجبار کاکایی، نغمه مستشارنظامی، علی داوودی، محمود حبیبی‌کسبی و سعید بیابانکی سرگروهان برنامه سرزمین شعر هستند. شب اول برنامه، شب تعریف کلیات طرح است و در شب دوم از هر گروه ۸ نفره یک نفر شعرش را ارائه می‌دهد و داوران از عدد ۱ الی ۱۰۰ به او امتیاز می‌دهند. بعد از پایان امتیاز دهی، از یک گروه ۸ نفره ۴ نفر از آنان به مرحله بعد راه می‌یابند. این روال تا زمانی که تعداد برگزیده‌ها در طی ۸ شب به ۳۲ نفر برسد ادامه دارد و پس از آن مرحله دوم مسابقه آغاز می‌شود. در مرحله دوم ۴ شاعر شعر خود را می‌خوانند و فقط ۲ نفر از آنان برای مرحله نیمه نهایی انتخاب می‌شوند و بعد از آن به سراغ برگزیدگان نهایی می‌رویم که با یکدیگر رقابت می‌کنند. در این برنامه هرشب یک بیت به عنوان شاه بیت انتخاب و به صورت آواز اجرا خواهد می‌شود. این فضای آوازی، به نوعی مکمل انتخاب شعر برتر هرشب این برنامه است.
وی با اشاره بر این که انتخاب شاعران به عهده سرگروه‌ها و دوستان شهرستان ادب بوده، گفت: در واقع این مسیر انتخاب شاعران و ساخت برنامه از زیرساخت شعر فجر آغاز شد تا به تدریج به یک برنامه تلویزیونی تبدیل شد.
زارعان افزود: برنامه«سرزمین شعر» اولین برنامه جدی رقابت شعر در ۴۰ سال گذشته است. برنامه‌هایی مانند مشاعره در گذشته ساخته و پخش شده که ارزش شعری نداشته و بیشتر بر روی تقویت حافظه تاکید داشته است. این برنامه فرصتی است که همه شاعران در کنار یک دیگر فرآیندی را پیش ببرند که به تکامل عمومی شعر و برگزیده شدن برخی شاعران به عنوان جریان سازهای آینده توجه بیشتری شود.
بی‌لطفی به حوزه شعر و شاعری
این تهیه کننده تلویزیون در پاسخ به این سوال که برای کشوری چون ایران که قدمت تاریخی در حوزه ادبیات و شاعری دارد چرا تعداد برنامه‌های شعر محور در رسانه ملی محدود است، بیان کرد: بیشتر مردم تصور می‌کنند که شعر بر پایه صدا است و باید در رادیو پخش شود و شاعران نیز به عنوان مکمل برنامه‌های روتین قلمداد می‌شوند. این مبتنی بودن شعر بر خوانش و کم بودن معادل تصویر شعر از عوامل بی‌لطفی به حوزه شعر است. همچنین اسپانسرهایی که حامی مالی بسیاری از برنامه‌ها هستند، تمرکزشان را بر فضاهای سرگرم کننده می‌گذارند و به فضاهای محتوایی توجهی ندارند. ما یادگیری را به عنوان شاخصه در بسیاری از فضاهای سرگرمی از دست دادیم در حالی که در گذشته حتی یادگیری هم جنسی از آموزش داشت و همچنین شعر را یک سرگرمی دانایی محور تلقی می کردند. به نظر من رقبت عمومی پلتفرم‌ها و سرگرمی موجب شده که معرفت، بخش مفقوده این نوع برنامه‌های تلویزیونی باشد.
وی در ادامه یادآور شد: حمایت از فرآیندهای موجود چه در حوزه هنری و چه در شهرستان ادب و خانه شاعران امر مهم و جدی است. همه حوزه‌هایی که تولید محتوای شاعرانه دارند، نیازمند بازوی رسانه‌ای هستند. این بازوی رسانه‌ای کمک می‌کند که محتوا به گوش و چشم مخاطب برسد. متاسفانه در عصر جدید رسانه‌ای، ایجاد ارتباط بین رسانه‌ها کمی سخت شده و به دلیل تسلط سرگرمی بر محتوا، غربت شعر و شاعران نیز بیشتر شده است.
زمینه جریان‌سازی شعر را فراهم کنیم
زارعان به مهمترین رسالت خود در حوزه‌ای که فعالیت می‌کند اشاره کرد و افزود: ما باید فرصت شنیده و دیده شدن را به همه شاعران بدهیم و این برنامه نیز رسالت دیده شدن و جریان سازی در حوزه شعر را دنبال می‌کند. در این برنامه شاعران معاصری که می‌توانند اثری عرضه کنند، شرکت کردند. همچنین از انواع ادبی شعر از قبیل شعر معاصر، شعر سپید، شعر کلاسیک و... در جریان برنامه استفاده شده است.
وضعیت رو به رشد شعر معاصر
وی درباره وضعیت کنونی شعر معاصر اینگونه گفت: دوران معاصر را می‌توان از ابتدای قرن یعنی از سال ۱۳۰۰ هجری شمسی تا امروز در نظر گرفت. شعر معاصر با وجود نسلی از شاعران جوان و باانگیزه در حال رشد است و به تدریج جایگاه واقعی خود را پیدا می‌کند. تا چند سال پیش شعر معاصر در تلویزیون، صرفا یک جایگاه مکمل داشت و به این عنوان که ساحت مستقل و ارزشمندی داشته باشد، کمتر مورد توجه بود. تلویزیون هم در حال حاضر کم کم به سمت پذیرندگی منزلت و ساحت شعر می‌رود.
شعر معاصر هم قابل تعریف تقویمی و هم سبکی است. کتاب «ازصبا تا نیما» این تتور و تحول را مشخص می‌کند که ما به کدام دوره می‌توانیم دوره شعر معاصر بگوییم. شعری که امروزه از آن سخن می‌گوییم باید شعر پسانیما قلمداد شود. یعنی هم شعرهایی که در جریان‌های جدید ایجاد شدند و هم شعرهایی که از هویت تاریخی بهره‌مند و بازآفرینی شدند. غزل نیز یک قالب شعر فارسی است و تاریخ بسیار بلندی دارد و رسیدن به غزل امروز که از پیچیدگی‌های خاصی برخوردار است، دشوار است. شاخصه‌هایی از قیصر امین پور، حسن حسینی، علی معلم دامغانی وجود دارد که در طیف عمومی جامعه کمتر شناخته شدند. این برنامه فرصتی برای آشنایی بیشتر با ساحت‌های مختلف شعر ایجاد می‌کند.
نظر شما