به گزارش قدس خراسان، به مناسبت بزرگداشت روز جهانی بناها و محوطه‌های تاریخی، نشست تخصصی باستان شناسی پیش از تاریخ کشف رود روز چهارشنبه ۲۹ فروردین در موزه بزرگ خراسان برگزار و در ادامه از دست افزارهای سنگی نویافته کشف رود رونمایی شد.

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی در نشست تخصصی باستان شناسی بیان کرد: کشف رود، رودخانه‌ای تاریخی، اساطیری و باستان‌شناسی است که نویافته‌های عصر «پلئیستوسن» در امتداد این رودخانه کشف رود بخشی از تاریخ این سرزمین کهن را نمایان می‌کند.

احسان زهره وندی به چالش‌های زیست محیطی پیرامون کشف رود اشاره و تاکید کرد: با رونمایی از مطالعات باستان‌شناسی و نویافته‌های محدوده کشف رود اهمیت این رودخانه دوچندان شده و وظیفه همه دستگاه‌هایی اجرایی است که این میراث ارزشمند طبیعی و تاریخی را حفظ کنند.

هم‌چنین با رونمایی از نخستین دست‌افزارهای سنگی آشولی در شمال شرف فلات ایران دستاوردی مهم از تاریخ این استان و ایران در معرض دید عموم قرار گرفته است.

وی تصریح کرد: ارائه دستاوردهای پژوهشی جدید محوطه قادرآباد توس نیز اهمیت منطقه تاریخی توس در کنار کشف رود را نشان می‌دهد و امیدواریم با روشن شدن بخشی از تاریخی کهن این سرزمین توجه مسئولان و مردم به این منطقه تاریخی جلب شود.

طبق گفته معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی در این استان، ۲۱۰۰ اثر ثبتی و ۸ اثر جهانی داریم شامل قنات قصبه و ۷ کاروانسرا وجود دارد.

زهره وندی با تاکید بر اهمیت تاریخی این رودخانه، افزود: جایگاه کشف رود به لحاظ تاریخی و اساطیری جایگاه والایی است و علاوه بر میراث فرهنگی، دستگاه‌های دیگر مانند محیط زیست، شهرداری و دهیاری‌ها مسئولیت خیلی مهمی در حفظ این میراث تاریخی دارند.

در ادامه علی صدارئی پژوهشگر پژوهشگاه رونین و مدرس مدعو گروه باستان شناسی دانشگاه تربت حیدریه دستاوردهای پژوهشی خود درباره نویافته‌های عصر «پلئیستوسن» در امتداد رودخانه کشف رود را ارائه کرد.

او در بخشی از صحبت‌های خود گفت: انسان اولیه پس از خروج از آفریقا یکی از اولین مناطقی که به آن مهاجرت کرد، شمال شرق ایران بود.

صدارئی متذکر شد: کشف رود منابع ابی و سنگی خیلی قوی داشته است، در دوره پارینه سنگی منابع آب، شکار و سنگ برای سکونت خیلی مهم بوده است. تاریخ سکونت بشر در کل فلات ایران بالاتر از ۱۲۰ هزار سال نیست اما در خراسان و کشف رود آثاری به دست آمده است که ثابت می‌کند قدمت این پدیده در اینجا حدود یک میلیون سال است.

محمدصادق داوری، دانشجوی دکتری باستان شناسی دانشگاه محقق اردبیلی نیز در ادامه برنامه، دستاوردهای پژوهشی جدیدش درباره محوطه قادرآباد توس در مجاورت کشف رود را ارائه کرد.

وی گفت: حوزه کشف رود در ادبیات باستان شناسی جهان شناخته شده و قدیمی ترین آثار بشر در این مکان به دست آمده است.

این پژوهشگر تصریح کرد: اصلی‌ترین و بنیادی‌ترین عامل سکونت در مشهد کشف رود بوده است.

این نشست با حضور باستان‌شناسان، دانشجویان و علاقه مندان حوزه میراث فرهنگی برگزار و پیرامون فرضیه‌های تاریخ سکونت در کشف رود بحث و تبادل نظر شد.

«فاضلاب رود» اساطیری!

کشف رود یکی از رودهای تاریخی و اساطیری مشهد است و با توجه به آثار مکشوفه، تمدن توس باستان در اطراف این رودخانه شکل گرفته است. همچنین از این رودخانه باستانی و تاریخی چندین بار در شاهنامه فردوسی یاد شده‌است.

اما در گذر زمان، موج مهاجرت به مشهد و افزایش تدریجی سکونت جمعیت زیادی در سمت حاشیه شهر، ساخت‌وسازهای غیراصولی اطراف رودخانه، احداث سدهای زیاد و ازدیاد برداشت آب و… همگی باعث شد رودخانه باستانی کشف‌رود خشک شود. در حال حاضر بخشی از رودخانه خشک است اما بخشی دیگر از آن این سال‌ها به مکانی برای تخلیه فاضلاب‌های شهری، بیمارستانی و صنعتی شهر مشهد تبدیل شده است. مطابق آمار و اعلام دبیر کارگروه استانی ساماندهی و احیای رودخانه کشف‌رود، در حال حاضر در سطح شهر مشهد روزانه ۵۰۰ هزار متر مکعب در شبانه روز فاضلاب تولید می‌شود، این در حالی است که مجموع حجمی که تصفیه‌خانه‌های مشهد می‌توانند تصفیه کنند حدود ۳۰۰ هزار متر مکعب است و عملاً ۲۰۰ هزار متر مکعب فاضلاب مازاد در مشهد تصفیه نمی‌شود به این ترتیب روزانه ۳۰۰ تانکر فاضلاب در کشف‌رود تخلیه می‌شود که تقریباً دو سوم این میزان فاضلاب‌های بیمارستانی هستند. موضوع تخلیه فاضلاب به کشف‌رود تقریباً از دو دهه پیش در حال رخ دادن است و مسئله امروز ما نیست بی توجهی به حل این موضوع باعث شد که امروز مسئله کشف‌رود به یک بحران تبدیل شود رودخانه‌ای تاریخی و باارزش که به خاطر آلودگی بالایی که دارد در تیترهای رسانه‌ای از آن با عنوان‌هایی مانند «فاضلاب رود» و رودخانه سرطان یاد می‌شود.

خبرنگار: معصومه مومنیان