میثم لباف خانیکی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری درباره نویافته‌های باستان‌شناسی از آتشکده ساسانی بازه هور گفت: چهارتاقی سنگی بازه هور که در سال ۱۳۱۰ خورشیدی به عنوان نخستین اثر تاریخی استان خراسان در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده، در جبه شمالی این محوطه واقع شده است و گمانه‌زنی‌های باستان‌شناسی در سال ۱۳۹۵ شواهدی از یک سکونتگاه ساسانی-اسلامی را در جنوب این چهارتاقی آشکار ساخته است.

وی ادامه داد: فعالیت‌های باستان‌شناسی در محوطه تاریخی بازه هور که از سال ۱۳۹۲ به سرپرستی من آغاز شد در سال ۱۳۹۷ به شناسایی مجموعه مذهبی وسیعی در جبهه جنوبی این محوطه انجامید که بر فراز بلندی طبیعی موسوم به کوه دختر گسترده شده است. کاوش‌های باستان‌شناسی در این محل، در سه سال گذشته، منجر به شناسایی بقایای یک آتشکده شد که از یک چهارتاقی آجری به انضمام فضاهای الحاقی تشکیل شده است.

سرپرست کاوش‌های باستان‌شناسی محوطه «بازه هور» افزود: در مجاورت این چهارتاقی نیز فضای ستون‌داری قرار داشته که هر یک از ستون‌ها با تزئینات گچ‌بری منحصر به فرد آراسته می‌شده، همچنین نمای داخلی برخی از فضاهای آتشکده بازه هور به صحنه‌های متنوعی از نقاشی‌های دیواری و گچ‌بری‌های شاخص دوره ساسانی مزین بوده است.

به گفته وی، گچ‌بری‌های مکشوفه نمایشگر نقش‌مایه‌های انسانی، حیوانی، گیاهی و هندسی گوناگون بوده و بر سطح برخی قطعات، آثار رنگ قابل تشخیص است. گرچه فعالیت‌های مخرب انسانی سبب تخریب شدید تزئینات معماری آتشکده بازه هور شده، ولی قطعات به‌دست آمده حاکی از مرکزیت مذهبی این آتشکده در ناحیه شمال شرق ایران است.

لباف‌خانیکی تصریح کرد: شواهد معماری بیانگر آن است که آتشکده بازه هور تا سده‌های سوم و چهارم هجری همچنان به فعالیت خود ادامه می‌داده است و احتمالاً بر اثر زلزله مهیبی ویران شده و پس از آن غارت قرار شده است.

وی تاکید کرد: حفاظت از آثار و بقایای این آتشکده می‌تواند امکان مناسبی برای پژوهشگران و علاقه‌مندان به تاریخ و فرهنگ ایران فراهم آورد.