کرمان به بهشت معادن ایران شهرت یافته و معادن زغال سنگ،مس و سنگ آهن در کنار معدن کرمیت، سنگهای قیمتی و همچنین معدن بزرگ تیتانیوم تنها بخشی از سرمایه های استان کرمان محسوب می شوند این در حالی است که هر یک از این معادن خود یکی از معادن بزرگ جهان و از محورهای اصلی اقتصاد کشور هستند.

با این وجود سود افزوده محصول این معادن اکثرا در استان های دیگر و یا بعد از صادرات به کشورهای وارد کننده ایجاد می شود و کرمان در حقیقت سال ها است که خام فروشی می کند.

دلیل خام فروشی بنا بر گفته کارشناسان به نبود وجود زیر ساختهای صنعتی لازم در راستای بهره برداری هر چه بیشتر از منابع استان باز می گردد  و گفته می شود در حالی که بالغ بر ۴ میلیارد تن ذخیره معدنی در این استان وجود دارد در صورت ادامه این روند در دراز مدت سودی عاید استان کرمان نخواهد شد.

تناقض با شعار سال   

این موضوع حتی در سفر رئیس‌جمهور در مراسم بهره‌برداری از پروژه‌های آب‌رسانی و برق‌رسانی استان کرمان در تیرماه سال گذشته نیز مطرح شد و آیت الله رئیسی عنوان کرد : برخی استان کرمان را بهشت معادن می‌نامند که این صفت نابه‌جا هم نیست.

رئیس جمهور در این این رابطه تاکید کرد: در استان کرمان منابع زیادی داریم،‌ اما به میزانی که معدن داریم،‌ بهره‌وری و فرآوری معادن نداریم و گاهی در کنار معادن خام‌فروشی صورت می‌گیرد که نباید این کار انجام شود.

رئیس جمهور افزود: بنا بر گفته رهبر انقلاب با خام‌فروشی مخالفیم، امکان فرآوری محصولات وجود دارد تا بتوانیم ارزش افزوده، اشتغال و تولید ایجاد کنیم.

ضعف های اقتصاد جنوب کرمان
 رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس نیز درباره خام فروشی معادن در کرمان معتقد است : این مسئله باید متوقف شود و سعی کنیم از امکانات موجود در راستای توسعه استان استفاده کنیم زیرا این پتانسیل ها به خصوص در بخش معدن تمام شدنی است و باید هم اکنون برای استفاده بهینه از این منابع و جلوگیری از هدر رفت آنها برنامه ریزی شود.
 محمد رضا پور ابراهیمی افزود: با اتکا به این سرمایه ها باید ریشه فقر و محرومیت را در استان کرمان بخشکانیم.
 وی با تاکید بر لزوم جلوگیری از خام فروشی در استان کرمان گفت: باید با ایجاد کارخانه ها و توسعه صنعتی هر چه زودتر در راستای فرآوری برنامه ریزی صورت گیرد و کارخانه های در دست ساخت در استان کرمان هر چه زودتر احداث و وارد چرخه تولید شوند.

خام فروشی از سر اجبار

یک کارشناس معدن نیز در این رابطه عقیده دارد: درست است که خام فروشی مسئله خوبی نیست اما برخی مواقع لازم است تا خام فروشی صورت گیرد.

مجتبی موسوی می گوید: برخی از فعالان حوزه معدن موانعی را باید از سر راه خود بردارند که تحملش برای هر شخصی  آسان نیست.

وی تصریح کرد: باید به تولیدکننده احترام گذاشت و برای زنجیره‌های بعدی مشوق ایجاد کرد تا رغبت داشته باشد محصولی بهتر و با ارزش افزوده بالاتر تولید کند.

این مهندس معدن عنوان کرد: ما هنوز از زیرساخت‌های لازم برخوردار نیستیم و بسیاری از فعالان ما در بخش معدن در مناطق دورافتاده که هیچ زیرساختی فراهم نیست چراغ معادن را روشن نگه داشته‌اند و برای این افراد فرقی نمی‌کند که تولیداتشان را به چه کسی بفروشند، چه برسد به اینکه بخواهند به فرآوری فکر کنند.

خام فروشی بازار موقتی است

نماینده مردم جیرفت و عنبرآباد در مجلس شورای اسلامی نیز با انتقاد از خام فروشی معادن عنوان کرد: در بخش صادرات محصولات معدنی باید سعی کنیم این محصولات به شکل خام صادر نشوند .

ذبیح الله اعظمی افزود: زمانی که مواد معدنی به صورت خام صادر می‌شوند، فرصت‌های شغلی کاهش پیدا می‌کنند. این مسئله باعث می‌شود ارزش افزوده این مواد برای ما کاهش یافته و به سهولت در اختیار کشورهای دیگر قرار گیرد.

وی  با اشاره به اینکه خام فروشی ما را از مسیر توسعه باز می‌دارد، افزود: بسیاری از کشورهای توسعه یافته موفق شدند با ایجاد ارزش افزوده از همین مواد خام مشکلات اقتصادی خود را حل کرده و در مسیر توسعه گام بردارند و اکنون شاهد قدرت اقتصادی آنها در دنیا هستیم.

نماینده جیرفت و عنبرآباد اضافه کرد: خام فروشی یک بازار موقت است و در تلاش هستیم با تدوین برنامه‌های بلندمدت بسترهای مناسبی برای ایجاد اشتغال پایدار در منطقه ایجاد کنیم.

شرط جدید واگذاری معادن

در همین راستا استاندار کرمان اخیرا اعلام کرده است معادن جدید در استان به شرطی واگذار می‌شود که کارخانه فرآوری کنار آن احداث شود.

محمدمهدی فداکار  با اشاره به اینکه در کنار تمام معادن باید صنایع پایین دستی ایجاد شود، گفته است: معادن کوچک مقیاس استان به مردم واگذار می‌شود که ظرفیت خوبی است، استان کرمان یک استان معدنی است و باید این ظرفیت فوق‌العاده را توسعه داد.

وی با بیان اینکه متاسفانه با تمام ظرفیت‌های معدنی موجود اکتشافات، خیلی کم بوده که نیاز است توسعه داده شود، چرا که تنوع مواد معدنی در استان زیاد است، عنوان کرده است: معادنی که فرآوری نشوند اعمال ماده ۲۰۰ می‌شود و آنها را پس می‌گیریم و به افرادی واگذار می‌کنیم که توانایی کار داشته باشند.