به گزارش قدس خراسان، بازارچه‌های مرزی از شاهراه‌های مهمی است که سبب رونق اقتصادی در میان مرزنشینان می‌شود، بهره‌گیری از این فرصت یکی از بهترین راهکارها برای رونق اقتصادی در مناطق مرزنشین کشور است که در قالب داد و ستد و مبادلات تجاری با کشورهای همسایه از طریق مرزهای رسمی و بازارچه‌های غیررسمی صورت می‌گیرد.

خراسان رضوی از شمال و شمال شرق به طول تقریبی ۵۳۱ کیلومتر و ۶۰۰ متر دارای مرز مشترک با ترکمنستان و از شرق به طول حدود ۳۰۲ کیلومتر مرز مشترک با افغانستان است، بدین ترتیب شهرستان‌های قوچان، درگز، کلات، سرخس و صالح‌آباد با ترکمنستان و شهرستان‌های تربت‌جام، تایباد و خواف با افغانستان مرز مشترک دارند.

بازارچه‌های مرزی در این مناطق نقش بسیار مهمی در ارتزاق و ایجاد شغل برای مرزنشینان دارند، اما با شیوع ویروس کرونا و محدودیت‌های ایجاد شده برای پیشگیری از انتقال این بیماری، دو بازارچه مرزی باجگیران و دوغارون عملاً تعطیل شد و این محدودیت‌ها تا ابتدای سال ۱۴۰۲ ادامه داشت، از ۷ فروردین‌ ماه ۱۴۰۲ ترکمنستان دروازه مسافری پایانه مرزی باجگیران را پس از سه سال وقفه به صورت کامل بازگشایی کرد.

بازگشت رونق به بازارچه‌های مرزی خراسان رضوی پس از کرونا 

در این باره شیوا خوش‌نسب، مدیرکل دفتر امور بانوان و خانواده استانداری خراسان رضوی در گفت‌وگو با رسانه‌ها گفته بود: برای نخستین بار هفت استان کشور برای نوروز ۱۴۰۲ برای حضور در بازارچه‌های مرزی استان اعلام آمادگی کرده‌اند که در این طرح به صورت آزمایشی بازارچه مرزی باجگیران فعالیت خود را شروع کرده است. این بازارچه با استفاده از تولیدات زنان و بانوان کارآفرین به‌صورت ویژه فعالیت می‌کند.

ناظر گمرکات خراسان رضوی نیز در فروردین ماه سال جاری درباره میزان صادرات کالا اعلام کرد: میزان صادرات کالا از گمرکات و بازارچه‌های مرزی استان در سال ۱۴۰۲ در مقایسه با سال ۱۴۰۱ در وزن ۳۱ درصد و در ارزش ۱۹ درصد افزایش یافت.

جواد جعفری افزود: در یک سال گذشته میزان صادرات کالا از گمرکات و بازارچه‌های مرزی استان معادل ۲میلیون و ۹۱۲ هزار تن به ارزش یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار بود در حالی که در سال ۱۴۰۱، ۲میلیون و ۲۲۲ هزار تن کالا به ارزش یک میلیون و ۴۳۴ هزار دلار از گمرک‌ها و بازارچه‌های مرزی خراسان رضوی به خارج از کشور صادر شده بود.

وی اضافه کرد: عمده اقلام صادراتی از خراسان رضوی در سال ۱۴۰۲ زعفران، پسته، کامپاند پلی‌اتیلن و تخم خوراکی پرندگان بود که عمدتاً به کشورهای افغانستان، ترکمنستان، تاجیکستان و ازبکستان صادر شد.

پیشرفت فیزیکی ۵۰درصدی طرح ساماندهی بازارچه مرزی دوغارون 

مسئول هماهنگی بازارچه‌های مرزی و روابط خارجی استانداری خراسان رضوی نیز روز گذشته در گفت‌وگو با رسانه‌ها از فراهم شدن زمینه اشتغال مستقیم برای بیش از ۷۰۰ نفر در دو بازارچه مرزی دوغارون و باجگیران خبر داد.

هادی حقیقی افزود: اشتغال غیرمستقیم در این بازارچه‌های مرزی به بیش از ۲هزار نفر می‌رسد.

وی با اشاره به برنامه‌های عمرانی در بازارچه‌های مرزی استان خراسان رضوی ادامه داد: با هدف ارائه خدمات بهتر به فعالان اقتصادی در بازارچه‌های مرزی استان و افزایش سطح تعاملات در این بخش با کشورهای همجوار، هم اکنون محوطه‌سازی، ایجاد فضاهای رفاهی برای تاجران در بازارچه مرزی دوغارون و توسعه فضای بارانداز در بازارچه مرزی باجگیران در حال انجام است.

مسئول هماهنگی بازارچه‌های مرزی و روابط خارجی استانداری خراسان رضوی اظهار کرد: طرح ساماندهی بازارچه مرزی دوغارون بهمن ماه سال ۱۴۰۱ آغاز شد که تاکنون بیش از ۵۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته است و امیدواریم بخشی از این طرح در سال جاری به بهره‌برداری برسد.

حقیقی با اشاره به اینکه در حال حاضر دو بازارچه مرزی دوغارون و باجگیران در خراسان رضوی فعال است، گفت: بازارچه مرزی دوغارون مهم‌ترین کانون اقتصادی ایران با افغانستان است، برای افزایش صادرات از این منطقه به بازارهای هدف این کشور همسایه، ساخت ۱۵۴ غرفه تجاری در ۱۳ ماه گذشته در دوغارون آغاز شده است.

وی گفت: فعالیت صاحبان کالاهای ایرانی و افغانستانی در بازارچه مرزی دوغارون مورد بررسی مقامات دو کشور قرار گرفته که محقق شدن آن نقش زیادی در اشتغال پایدار جوانان جویای کار دارد.

بازارچه مرزی سرخس؛ ظرفیت بالقوه مغفول‌مانده

ایجاد بازارچه مرزی مشترک ایران و ترکمنستان در مرز سرخس نیز از جمله موضوعاتی است که از دهه۷۰ مطرح بوده و قول‌هایی درباره آن داده شده است و دوباره از اسفندماه ۱۳۹۹ جدی‌تر صدرنشین رسانه‌ها شد و از آن زمان مدیریت منطقه ویژه اقتصادی سرخس، به طرف ترکمنستانی پیشنهاد ایجاد این بازارچه مرزی را داده بود.

حقیقی، مدیر بازارچه‌های مرزی خراسان رضوی درباره این موضوع به رسانه‌ها گفته بود: تاکنون در مرز سرخس فعالیت بازارچه‌ای انجام نمی‌گرفته است، اما به نظر می‌رسد منطقه ویژه اقتصادی سرخس فضای مناسبی برای انجام عملیات بازارچه‌ای داشته باشد.

وی در ۱۶ خرداد ماه ۱۴۰۲ نیز از موافقت ترکمنستان درباره راه‌اندازی بازارچه مرزی سرخس در کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی ایران و ترکمنستان خبر داد.

مدیر بازارچه‌های مرزی خراسان رضوی با بیان اینکه راه‌اندازی بازارچه مرزی در سرخس به توسعه روابط اقتصادی دو کشور کمک شایانی می‌کند، گفت: راه‌اندازی بازارچه مرزی سرخس در نشست کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی دو کشور ایران و ترکمنستان مورد بحث و بررسی قرار گرفته و درباره جزئیات راه‌اندازی آن تصمیم‌گیری می‌شود.

فرماندار وقت سرخس نیز در ۱۵ آبان ماه ۱۴۰۲ در جمع رسانه‌ها از موافقت شورای تأمین خراسان رضوی با راه‌اندازی بازارچه مرزی سرخس خبر داد و گفت: پنجمین نشست کارویژه مرز شورای تأمین خراسان رضوی در مرز باجگیران شهرستان قوچان برگزار شد و موضوع ایجاد بازارچه مرزی به تصویب این شورا رسید.

حسن نوری‌زاده افزود: پس از این مصوبه مقرر شد دفتر هماهنگی امور اقتصادی استانداری خراسان رضوی برای ایجاد این بازارچه مرزی پیگیری‌های بعدی را انجام دهد.

با وجود همه موافقت‌های صورت گرفته اما همچنان بازارچه مرزی سرخس راه‌اندازی نشده؛ چرا که به گفته محمدرضا رجبی ‌مقدم، فرماندار سرخس در بهمن ماه ۱۴۰۲، بازارچه مرزی جزو ملزومات منطقه آزاد است و تا سرخس منطقه آزاد نشود، ایجاد بازارچه موضوعیت پیدا نمی‌کند. با توجه به این اظهارنظر باید منتظرماند تا شخصیت حقوقی سازمان منطقه‌آزاد سرخس شکل بگیرد تا منطقه شمال شرق و بومیان سرخس از ظرفیت بالقوه‌ای که از دهه۷۰ بالفعل نشده است بهره‌مند شوند. 

خبرنگار: فریده خسروی