"آموزش، کنترل آسم را بهبود می‌دهد"، شعار راهبردی روز جهانی آسم در سال ۲۰۲۴ است. در واقع بدون صرف وقت پزشکان و آموزش و یادگیری بیماران برای کسب مهارت‌های خودمراقبتی و مشارکت آنان در امور تشخیص، پیشگیری و درمان آسم، مشکلات و پیامدهای این بیماری قابل کنترل نخواهد بود.

دکتر مصطفی معین، رئیس انجمن آسم و آلرژی ایران در پیامی فرا رسیدن بیست و هفتمین سال “روز جهانی آسم”(سه‌شنبه ۱۴۰۳/۲/۱۸) را فرصتی مناسب بمنظور جلب توجه مسئولان و آگاهی بیشتر جامعه به اهمیت بیماری آسم به عنوان شایعترین بیماری مزمن دوران کودکی و نوجوانی و جوانی و شایع‌ترین بیماری‌ تنفسی بزرگسالان، و با هدف مشارکت همگان در کمک به رفع کاستی‌های دارو و درمان و چالش های پیشگیری، کنترل و مراقبت از بیماران دانست.

 به این مناسبت یک همایش علمی و مباحث تخصصی در این زمینه در تهران(بیمارستان میلاد) و توسط شاخه‌های انجمن آسم وآلرژی ایران در چندین استان دیگر برگزار می‌شود.

در ادامه پیام دکتر معین آمده است که هم اکنون بیش از ۳۵۰ میلیون تن از جامعه بشری از علائم تنفسی آسم رنج می‌برند و طبق مطالعات اخیر (۸-۱۳۹۷) انجام گرفته در مرکز تحقیقات ایمونولوژی و آسم و آلرژی، حدود ۱۰/۹ درصد از کودکان و بیش از ۸/۹ درصد از بزرگسالان در ایران دچار این بیماری هستند.

نتایج پژوهش های علمی بین‌المللی نشان می‌دهد که با وجود پیشرفت هایی که در تشخیص و درمان دارویی آسم حاصل شده و میزان مرگ و میر به علت این بیماری کاهش یافته ولی هنوز هم مشکلات تنفسی بیماران در حدود ۵۰ درصد از موارد بخوبی کنترل نشده که علت آن عدم مهارت بیماران در مصرف اسپری‌ها و یا عدم همکاری آن‌ها در مصرف اسپری استروئیدی تجویزه شده توسط پزشکان معالج در ۳۰ تا ۷۰ درصد موارد بوده است.

وی در این خصوص می افزاید: عدم کنترل مطلوب آسم موجب می‌شود که کیفیت زندگی این بیماران و خانواده‌های ایشان از نظر روانی و اجتماعی کاهش یابد و هزینه های مستقیم و غیر مستقیم و سنگین دارو و درمان که بطور میانگین سالانه بالغ بر حدود ۳۰ میلیون تومان(۵۰۰ دلار) برای هر بیمار است، به آن‌ها تحمیل شود. همچنین افراد مبتلا به آسم با افت تحصیلی و غیبت از کلاس درس و یا کار و اشتغال، اختلال در خواب و استراحت، محدودیت در انجام ورزش و فعالیت های روزمره روبرو می‌شوند. عدم کنترل مطلوب بیماری آسم کاستی‌های و علت‌های مختلفی دارد که رفع آن‌ها منوط به اهتمام پزشکان معالج، همکاری بیماران و خانواده های آنان و برنامه ریزی مناسب مسئولان نظام سلامت قرار دارد. بنابراین رفع این کاستی ها نیز در سه محور به شرح زیر ارائه می شود:

الف- رفع علل و کاستی های مربوط به تشخیص، درمان و پیشگیری توسط پزشکان

۱. عدم تشخیص دقیق و به هنگام آسم با وقت گذاری کافی برای بیماران

۲. درمان ناقص (مقدار دارو و طول مدت مصرف) با اسپری های کورتیکواستروئیدی

۳. عدم ارتباط منظم با بیماران و ارزیابی پیشرفت بهبودی با انجام معاینه و آزمون های تنفسی و یا آزمون های حساسیت (آلرژی)

۴. عدم ارائه آموزش و آگاهی به بیماران نسبت به مزمن بودن بیماری و جلب اعتماد و مشارکت آنان در چگونگی مصرف درست داروها در بلند مدت و سالم سازی محیط زندگی

۵. عدم تشخیص و درمان بیماری های همزمان مانند چاقی و اضافه وزن، آلرژی بینی و سینوزیت، اکزمای پوست یا رفلاکس معده

۶. توجه نکردن به شرایط خانوادگی، مسایل روانی- اجتماعی و وضعیت اقتصادی بیماران، و تاثیرپذیری آن ها از خرافه‌ها و شایعات و شبه‌علم در اینترنت

ب- رفع علل و کاستی های مربوط به بیماران(و خانواده‌ها) در زمینه نیاز به افزایش آگاهی، یادگیری و رعایت توصیه‌های پزشک معالج و کسب مهارت‌های خودمراقبتی

۱. عدم همکاری بیماران (و خانواده‌ها) در مراجعه منظم به پزشک و مصرف طولانی مدت داروها

۲. عدم مصرف دقیق داروهای استنشاقی و استفاده از ابزار کمک دارویی(آسان‌نفس، دم‌یار...) به شکل درست

۳. نگرانی و یا وحشت از مصرف اسپری های تنفسی بویژه کورتیکواستروئیدهای استنشاقی، تاثیرپذیری از شایعات و شبه‌علم در فضای مجاری

۴. عدم همکاری در پیگیری توصیه های پزشک معالج برای بهداشتی کردن محیط زندگی و پرهیز از مواد آلرژی زا و یا تحریک کننده مانند دود سیگار و اسپند

۵. عدم گزارش دقیق سوابق پزشکی و ابتلا به بیماری های دیگری غیر از آسم به پزشک معالج

۶. مشکلات اقتصادی و عدم تمکن مالی بیماران برای تهیه اسپری‌های دارویی، مراجعه به اورژانس و بستری شدن در بیمارستان

ج- رفع کاستی های مربوط به برنامه ها و اقدامات نظام سلامت و دولت

۱. عدم دسترسی برابر بیماران به مراقبت های بهداشتی اولیه ، پزشکان عمومی و خانواده

۲. عدم دسترسی برابر بیماران به خدمات تخصصی و فوق تخصصی بر پایه نظام ارجاع

۳. عدم دسترسی برابر بیماران به داروها و ابزار بهداشتی و کمک دارویی با توجه به هزینه های سنگین، کمیابی و یا نایابی اسپری‌ها و برخی از داروهای حیاتی

۴. عدم پوشش مطلوب و پاسخگوئی بیمه های درمانی همگانی در سطح کشور

۵. عدم برنامه ریزی ملی از سوی دولت برای کنترل ریزگردها، آلاینده های شیمیایی در قطب های صنعتی و آلودگی هوای کلان‌شهرهای پرترافیک

۶. توجه بیشتر به آلرژی، آسم و سایر بیماری‌های مزمن و حاد تنفسی در برنامه‌های درسی و آموزشی دانشگاه‌ها، ارائه آموزش‌های عمومی در صدا و سیما و شبکه‌های مجازی برای پیشگیری اولیه و نیز جلوگیری از انتشار خرافات و شبه‌علم به‌نام طب اسلامی و سنتی

رئیس انجمن آسم و آلرژی ایران در این پیام اظهار امیدواری کرده است با اهتمام تمامی استادان، دانشجویان، پژوهشگران، پزشکان، پرستاران، مربیان بهداشت مدارس، مسئولان نظام سلامت و نهادهای مدنی در سطح شبکه ای از نهادهای علمی، تخصصی و اجرایی در بخش‌های دولتی و غیردولتی و با تاکید بر امر "آموزش و یادگیری همگانی" بتوانیم به هدف کنترل آسم در سطح ملّی و ایجاد "جامعه ای سالم و توانمند" نائل شویم.