آیا تا به حال شده است که بلافاصله پس از قدم گذاشتن در زیر نور خورشید، احساس بهتر و هوشیارتری داشته باشید؟ دانشمندان ارتباط مستقیمی بین نور و عملکرد مغز ما کشف کرده‌اند. به نظر می‌رسد، هیپوتالاموس، مرکز کوچک فرمان در اعماق مغز به نور خورشید مانند کلید برق واکنش نشان می‌دهد.

هیپوتالاموس خود را به‌ عنوان مرکز فرماندهی داخلی بدن در نظر بگیرید؛ این ساختار به اندازه بادام که در داخل مغز قرار دارد، نقش مهمی در تنظیم عملکردهای ضروری مانند خواب، گرسنگی، دمای بدن و ریتم شبانه‌روزی شما ایفا می‌کند. جالب اینجاست که هیپوتالاموس حاوی سلول‌های خاص است که به‌طور مستقیم به نور حساس هستند. اکنون، محققان کشف کردند که این حساسیت به نور به هیپوتالاموس اجازه می‌دهد تا به‌عنوان پنل کنترل پیچیده برای نحوه واکنش مغز به تغییرات سطوح نور عمل کند.

ارتباط نور و فعالیت مغز

گروهی از دانشمندان در بلژیک ارتباط نور بر مغز را بررسی کردند. برای انجام این کار، آنان تحقیقی ابتکاری را آغاز کردند که تصویربرداری مغز را با وظایف رفتاری ترکیب می‌کرد.

نتایج نشان می‌دهد که هیپوتالاموس انسان در حالی که درگیر چالش شناختی است، به‌طور یکنواخت به سطوح مختلف نور پاسخ نمی‌دهد. با افزایش شدت نور، فعالیت در ناحیه خلفی (قسمت پشتی) هیپوتالاموس افزایش یافت و مثل این بود که سوئیچی در آن ناحیه خاص از مغز چرخانده شده بود اما فعالیت در قسمت‌های قدامی و تحتانی (قسمت‌های جلو و پایین) در پاسخ به نور کاهش یافت.

گویی مناطق مختلف این مرکز فرماندهی کوچک به شیوه‌های کاملاً متضاد واکنش نشان می‌دادند و فشار و کشش داخلی جذاب ایجاد می‌کردند. دانشمندان همبستگی شگفت‌انگیزی را مشاهده کردند. با افزایش شدت نور، عملکرد داوطلبان در کارهای شناختی، مانند آزمایش حافظه و توجه نیز بهبود یافت. این پیوند جذاب به مسیری بالقوه اشاره می‌کند که از طریق آن قرار گرفتن در معرض نور می‌تواند توانایی‌های تفکر ما را افزایش دهد.

اثرات بیولوژیکی قرار گرفتن در معرض نور

اثرات بیولوژیکی قرار گرفتن در معرض نور در سال‌های اخیر به خوبی ثبت شده و نتایج تحقیقات نشان دادند که روشنایی بالاتر هوشیاری و عملکرد شناختی را تحریک می‌کند. این اثرات در درجه اول به زیر گروهی از سلول‌های حساس به نور در شبکیه، به نام ipRCG وابسته است.

این سلول‌ها به نواحی متعددی از مغز می‌رسند، اما بیشتر در هیپوتالاموس یافت می‌شوند که معمولاً با تنظیم ریتم‌های شبانه‌روزی، خواب و هوشیاری و عملکردهای شناختی مرتبط هستند.

 این یافته نشان می‌دهد که هیپوتالاموس نه تنها در نحوه تفکر ما، بلکه در احساس ما نیز نقش دارد. به نظر می‌رسد قرار گرفتن در معرض نور بر نحوه پردازش احساسات این ساختار کوچک مغز تأثیر می‌گذارد. این امکان وجود دارد که هیپوتالاموس مانند تقویت‌کننده، برای سیگنال‌های احساسی عمل کند، به‌خصوص زمانی که در محیط‌های روشن هستیم.

نور درمانی برای مغز

درمان‌ها با نور می‌تواند مه مغزی را از بین ببرد، تمرکز را در زمانی که بیشتر به آن نیاز دارید، افزایش دهد و حتی خلق‌وخوی را بهبود بخشد. محققان در حال بررسی این موضوع هستند که چگونه نور درمانی می‌تواند برای افراد مبتلا به اختلالات خواب، افرادی که به دلیل کمبود نور روز با خلقوخوی ضعیف مقابله می‌کنند و حتی به‌عنوان کمک برای افرادی که دچار زوال شناختی هستند، مفید باشد.

نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که مغز ما تا چه حد عمیقاً با محیط اطراف ما در هم تنیده است که چیزی به سادگی سطح نور می‌تواند تأثیر عمیقی بر نحوه تفکر و احساس ما داشته باشد.

با تحقیقات بیشتر، این یافته‌ها می‌توانند برای اطلاع‌رسانی به درمان‌های مختلف نوردرمانی برای افزایش کیفیت خواب و حالت عاطفی افراد، کمک به احساس هوشیاری بیشتر و انجام وظایف بهتر در طول روز استفاده شود.

نتایج این تحقیق در مجله eLife منتشر شده است.