مسافران منطقه‌ها و شهرها را معمولاً از روی مکان‌ها و منظره‌ها به خاطر می‌آورند اما من منطقه سرباز در استان سیستان و بلوچستان را با بوی خوش میوه‌های گرمسیری‌اش به خاطر دارم. عطر شیرین و گرمی که به خاطره‌هایم سنجاق شده و از جاده منتهی به این منطقه تا کنار ساحل چابهار ادامه داشت. ساحلی که آبی بیکرانش یک آبی گرم است و کنارش که نفس می‌کشی عوض بوی شور و سرد ساحل شمال، بوی گرم موز و انبه و کُنار مشامت را پر می‌کند. حالا فکر نکنید این را من از خودم ساختم. یکی از همسفران هم در راه می‌گفت هر دریایی یک بویی دارد و با وجود باغ‌ها و مزرعه‌های میوه‌های گرمسیری در چابهار و منطقه سرباز و باهوکلات اصلاً بعید نیست اینجا هم بوی شیرین میوه‌های گرمسیری را با خود داشته باشد. روی این حساب اگر هوس دارید یک باغ میوه‌های گرمسیری یا مزرعه موز را از نزدیک ببینید، لازم نیست جور هندوستان کشیده و به طاووس برسید، کافی است در فصل بهار یا اوایل پاییز سری به جنوب استان سیستان و بلوچستان بزنید؛ یا نه با من همراه شوید تا در ادامه با هم سری به یک باغ موز در منطقه سرباز بزنیم.
سوژه ناب عکاسی
پیدا کردن باغ موز در این استان کار سختی نیست، کافی است سری به جنوب این استان بزنید، در چابهار، کنارک، دشتیاری، زرآباد و همان‌طور که نوشتم ناحیه سرباز، زمین‌های بسیاری به کاشت این میوه اختصاص داده شده‌اند. در این مناطق باغ‌های موز حتی در حاشیه جاده هم پیدا می‌شوند و شما با یک توقف کوتاه می‌توانید از دیدن این باغ‌ها لذت ببرید. در حال حاضر منطقه وسیعی از جنوب این استان زیر کشت درختان موز قرار گرفته و بسیاری از اهالی به عنوان یک شغل پردرآمد به کاشت میوه‌های گرمسیری در این ناحیه امید بسته‌اند. درست است که این روزها موز مثل قدیم ارج و قربی ندارد و در هیاهوی سایر میوه‌های گرمسیری مثل پاپایا و انبه، گواوا، هندوانه آناناسی، اژدها و... دارد شانسش را از دست می‌دهد، اما باغ درختان موز واقعاً دارای منظره زیبا و چشم‌نوازی است و به همین خاطر مسافران این استان بازدید از این باغ‌ها را از دست نمی‌دهند. برای همین اگر خاطر خوشی از قیافه موز ندارید او را به زیبایی و خوش قیافه‌ای درخت موز ببخشید. این درخت قامتی کوتاه و برگ‌های بسیار پهن و زیبایی دارد و به خاطر ظاهر بوته‌ای آن به عنوان گیاه زینتی در باغ‌ها، حاشیه جاده‌ها و خانه‌ها هم کاشته می‌شود.
این تعریف و تمجیدها یعنی شما هنگام بازدید از یک مزرعه موز می‌توانید عکس‌های خوبی برای اینستایتان دست و پا کنید. البته باید حواستان باشد توی گل و لای پای درخت‌ها گم نشوید. پای درخت موز همیشه باید مرطوب باشد. به همین خاطر درختان به شکل گروهی کنار هم در گودی کاشته شده و شما برای تماشایشان می‌توانید روی مسیرهای خاکی برجسته‌ای که در مزارع ایجاد شده قدم بزنید.
باغی همیشه نو
درخت موز آن‌طور که باغدارها می‌گفتند به آب زیادی احتیاج دارد و تقریباً مثل برنج در گِل کاشته می‌شود. البته این مثال را من گفتم تا شرایط مزرعه را بتوانید تجسم کنید وگرنه یک باغ موز با شالیزار تفاوت‌های بسیاری دارد. درخت موز را در چاله‌های عمیق می‌کارند وگرنه بعد از رشد ممکن است خم شود. کاشت و مراقبت از یک باغ موز کار ساده‌ای نیست. به‌طور مثال همان برگ‌های پهن و زیبا که برای عکاسی عالی هستند به هرس احتیاج دارند. به گفته باغدارها کاشت موز از طریق پاجوش است و هر درخت برای گل‌دهی به یک سال زمان احتیاج دارد و سه ماه زمان می‌برد تا گل‌ها به میوه تبدیل شوند. درخت موز یک درخت یک‌ساله است اما میوه‌های آن را در هر فصل سال می‌توانید برداشت کنید. در حال حاضر در ماه‌های فروردین و اردیبهشت و همچنین اواخر تابستان و اوایل پاییز زمان برداشت محصول باغداران است. می‌شود گفت باغ موز یک باغ همیشه تازه و زنده است. باغداران زمانی که میوه‌ها را برداشت می‌کنند بوته پایه را می‌برند و پاجوش‌های پای درخت یا پا جوش تازه‌ای را می‌کارند.
بهتر است مجلسی بشویم
در این منطقه دو نوع موز ایرانی و پاکستانی کاشت می‌شود. بله ما موز ایرانی هم داریم. موزهای ایرانی کوچک‌تر و ظاهر به اصطلاح معمولی‌تری نسبت به موزهای پاکستانی دارند اما به گفته باغدارها شیرین‌تر هستند. زمانی که به باغ سر می‌زنید اگر شانس بیاورید موزهای سبز را روی درختان می‌بینید.
احتمالاً به جز حیوانات وحشی در جنگل‌های گرمسیری کسی در هیچ کجای دنیا موز زرد روی درخت ندیده است. برای سالم ماندن میوه، باغدارها موز را سبز از درخت جدا می‌کنند. چیدن و نگهداری و بسته‌بندی موز و همچنین به عمل آوردن و زرد شدنش دارای نکاتی است که اگر رعایت نشوند، در پایان، محصول مشتری‌پسندی روانه بازار نخواهد شد. این نقدی است که معمولاً به موزهای ایرانی وارد است و دلیلش را برخورد سنتی در کشاورزی می‌دانند. چون در سایر کشورها کاشت موز یا سایر میوه‌های گرمسیری تجارت بزرگی است و به شکل یک صنعت عظیم در آمده و این امر برای ادامه حیات این محصولات در استان باید مورد توجه قرار گیرد. هر چند تا آن زمان ظاهراً راه دوری مانده و خود ما ایرانی‌ها هنوز بسیار از میوه‌های گرمسیری را از نوع خارجی و وارداتی‌اش به خانه می‌بریم.
باغ‌ها؛ موزه میوه‌های گرمسیری
زمانی که به یک باغ موز سر می‌زنید ممکن است در حاشیه باغ درختان دیگری مانند انبه را هم ببینید. پس حواستان باشد دیدن سایر درخت‌ها را از دست ندهید. در حال حاضر در این استان باغ‌هایی برای تولید میوه‌های گرمسیری مانند چیکو، گواوا(زیتون محلی)، پاپایا(خربزه درختی)، کنار، پالسا و سیتاپُل هم وجود دارد. اگر این میوه‌ها را نمی‌شناسید اصلاً ناراحت نشوید چون بعضی از این میوه‌ها بین محلی‌ها هم شناخته شده نیستند و برای مشتری‌های آنچنانی در شهرهای بزرگ تولید می‌شوند. اما در این بین انبه و پاپایا خواهان بیشتری دارد و جایشان را کمی بیشتر از سایر میوه‌ها در دل مشتری‌ها باز کرده‌اند. همان‌طور که اشاره کردم مشتری این باغ‌ها اهالی شهرهای تهران، اصفهان، مشهد و.. هستند و این میوه‌های خارجکی هم مثل موز کم کم دارند با مردم خودمانی می‌شوند اما چشم‌انداز بزرگ‌تر کشاورزان صادارات این میوه‌ها به خارج از کشور است. با وجود این بیشتر محصول این باغ‌ها موز است و مواردی مانند پالسا یا سیتاپل بسیار کمتر کشت می‌شوند.
همه چیز خوب و خوش نیست
وقتی برای سیاحت به یک باغ موز می‌روید خاطرتان باشد آنجا همه چیز برای باغداران خوب و خوش نیست. درست است که توسعه باغ میوه‌های گرمسیری می‌تواند به عنوان راه حلی برای کاهش بیکاری در این استان باشد اما همان‌طور که گفته شد مزارع موز به آب فراوانی احتیاج دارند. تأمین آب شیرین از چاه به روش سنتی بسیار سخت است آن هم در استانی که همیشه تهدید خشکسالی را با خود دارد. نگهداری موزها هم دردسر بعدی کشاورزان است. تأسیس سردخانه کاری است که سرمایه بالایی می‌خواهد که این به معنی ورود جهاد کشاورزی یا بخش خصوصی است. باغداران در این منطقه به شکل سنتی مشغول به کار هستند، آموزش و همچنین استفاده از روش‌های جدید مسیرهایی هستند که می‌توانند با گسترش این باغ‌های زیبا، آن‌ها را در حافظه جنوب سیستان و بلوچستان حفظ و ماندگار کنند. می‌گویند درخت موز در برخی از کشورهای گرمسیری نماد برکت و افزایش رزق و روزی است؛ این درست شبیه نگاهی است که کشاورزان این ناحیه به این باغ‌ها دارند و امید است که به حقیقت بپیوندد.
نظر شما