سال گذشته بود که وزیر ارشاد از اعزام گروه‌های مختلف به سرزمین وحی و از سرگیری حج تمتع خبر داد. همین جملات سرآغاز تکاپوی آن دسته از افرادی بود که از سال‌ها پیش در صف اعزام بودند. متقاضیانی که همزمان با تلاش برای به‌دست‌آوردن اخباری تازه از روند عزیمتشان، احتمالاً جستجویی در فضای نت برای آموزش اعمال آن هم داشته‌اند.
 
هرساله با نزدیک شدن به هشتم ذی‌الحجه که به نام «یوم الترویه» شناخته می‌شود، مناسک حج رسماً آغاز می‌شود. این مراسم یک مجموعه از آیین‌ها و مناسک مذهبی است که در زمان و مکان‌های معینی در شهر مکه برگزار می‌شود اما همه چیز به این سادگی‌ها هم نیست این مناسک مراحلی سیزده‌گانه دارد که پیش از سفر، در نوبت‌های مختلف به افراد آموزش داده می‌شود به این صورت که در آستانه ایام حج، افرادی که اسمشان در قالب کاروان‌های مختلف برای اعزام به این سفر اعلام شده است، با همراهی دیگر اعضای کاروان خود در معرض آموزش قرار می‌گیرند. معمولاً هم این تعلیمات با پشتیبانی سازمان حج و یا حوزه نمایندگی ولی‌فقیه در امور حج و زیارت و در اجتماعات بزرگ صورت می‌گیرد. یادگیری اما تنها به شکل شفاهی نیست بلکه وجهی عملی هم دارد. ساخت کعبه در مقیاس کوچک، طواف به دور آن و یادآوری آداب حج به حجاج حین آن توسط روحانیان مورد تأیید سازمان حج مصداق همین امر است.

در این سال‌ها اما با گسترش ظرفیت‌های آموزشی، متولیان این مناسک، به فراگیری احکام مرتبط با حج و زیارت در قالب‌های مختلف پرداخته‌اند، بهره‌مندی از آموزش‌های مجازی از نمونه‌های آن است که البته همچنان در حال توسعه است.
 
«حدود ۷۰ درصد آموزش‌ها به صورت مجازی است اما برای افرادی که به هر دلیل امکان استفاده از فضای مجازی مقدور نیست، ارائه آموزش‌ها در قالب CD و DVD و همچنین برنامه موبایلی وجود دارد. بخشی از آموزش‌ها در بستر وب و فضای مجازی است، مخاطبین ما روحانیون عتبات، عمره و حج، معین، معینه، مداحان، کارگزاران فرهنگی و زائران هستند و بخشی هم برای آموزش مجازی زائران حج و عمره و همچنین زائران عتبات داریم.» این بریده‌ای از اظهارات کارشناس آموزش مجازی مدیریت آموزش معاونت فرهنگی بعثه است که نشان از یک واقعیت دارد.

در سال‌های اخیر ظرفیت آموزش مجازی چنان گسترش پیدا کرده که از نیازهای روزمزه فراتر رفته است و به اقتضائات معنوی و مذهبی هم پاسخ می‌دهد از همین روست که فراگیری مجازی احکام و آیین‌های حج به صورت ویژه‌تر مورد توجه قرار گرفته است. شبکه‌های ویدئومحور اما سهمی جدی‌تر در این حوزه دارند، اگر سری به سکوهای انتشار ویدیو بزنید با انبوهی از تصاویر رو به رو می‌شوید که این مراسم را جز به جز به شما آموزش می‌دهند، اهمیت این مساله تا آنجاست نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت یک کانال اختصاصی با عنوان «رسانه تصویری حج و زیارت» در سایت آپارات به‌عنوان یکی از فراگیرترین شبکه‌های‌ ویدئومحور در کشور دارد که به‌صورت مستمر در این زمینه تولید محتوا می‌کند. این کانال از فروردین ۹۴ افتتاح شده و نزدیک به یک دهه است که در زمینه آموزش حج فعال است.

تا امروز هم بالغ‌بر هزار ویدئوی مناسبتی و آموزشی در همین کانال بارگذاری کرده است. همین چند وقت پیش هم بود که «همایش آموزشی توجیهی زائران حج تمتع ۱۴۰۳» به صورت زنده از این کانال پخش شد تا ضمن آموزش به حاضران، بازماندگان هم در جریان این آموزش‌ها قرار بگیرند.

امسال عملیات اعزام حجاج ایرانی از ۲۴ اردیبهشت ماه آغاز شده و تا ۱۸ خردادماه ادامه خواهد داشت.