امروزه درجات نظامی در سازمان ارتش و نیروهای مسلح ایران، طبقهبندی خاص خود را دارد و بسیاری از ما، به ویژه کسانی که خدمت مقدس سربازی را طی کردهاند، با این درجات آشنایی داریم. اما در دوره قاجار درجههای نظامی با امروز تفاوت اساسی داشت. طبق تنظیمات دوره امیرکبیر – سال ۱۲۳۰ش – ارتش ایران به ۱۰ «تومان» (تومان به معنای ۱۰ هزار) تقسیم شد که هر تومان، فرماندهای با نام «امیرتومان» داشت.
در هر تومان، بین ۴ تا ۱۱ «فوج» وجود داشت که فرمانده آن را «سرتیپ» میگفتند. هر فوج بین ۷۰۰ تا ۹۰۰ نفر نیرو داشت که به سه دسته سواره نظام، پیادهنظام و توپچی تقسیم میشدند. فوجهای فعال در ایران معمولاً به صورت محلی و قومی تشکیل میشدند و فرمانده آنها هم از بزرگان همان منطقه و قوم بود. در میان تصاویر تازه انتشار یافته از مجموعه آلبومهای کاخ موزه گلستان، تصویری از محمدرضاخان رادکانی – فرمانده فوج رادکان در نزدیکی مشهد – وجود دارد که با شمشیر نظامی در کنار عمویش ایستادهاست. محمدرضاخان رادکانی در دهه ۱۲۵۰ش این مسئولیت را برعهده داشت و عکس او که امروز مشاهده میکنید، توسط آقارضا عکاسباشی در همان سالها گرفته شدهاست. در این عکس، محمدرضاخان در سمت چپ تصویر دیده میشود. نکته دیگری که باید در عکس به آن توجه کنید، آجر فرش مقابل محمدرضاخان است که نشان از الگوی ساخت خیابانهای مشهد در دوره قاجار محسوب میشود.
نظر شما