دموکراسی (با مدل های مختلف آن) که امروزه در جهان مطرح است. فرایندی در راستای تعیین نظام حاکم مبتنی بر جلب آرا و مقبولیت عمومی است.

رویکرد مثبت گرایانه دموکراسی (لااقل در حد ادعا) نسبت به جلب مشارکت عمومی و حضور حداکثری آحاد جامعه درحکومت، امری غیرقابل انکار است زیرا این مدل نظام سیاسی، حضور آحاد جامعه را منشأ استحکام پایه های نظام حاکم بر آنان می داند. البته نیازمندی حکومت ها به جذب آرای عمومی، چیزی نیست که مختص جوامع دموکراتیک باشد بلکه جوامع غیر دموکرات نیز بر این مهم اذعان دارند و لذا است که حتی حکومت های توتالیتر و دیکتاتوری و... که غالباً منشأ تحقق آنها، رضایت عمومی نبوده است، در بقاء محتاج جلب مقبولیت حداکثری بوده اند و در راه تحصیل آن می کوشیده اند.

مطلب قابل توجه (با عنایت به نکته یادشده)، چگونگی دست یابی به مشارکت عمومی و حضور حداکثری جامعه در لایه های مختلف نظام حاکم بر آنهاست.

 یکی از راههای کشف مشارکت مردمی و اذعان به حضور آنها در عرصه های مختلف تصمیم گیری، انتخابات است و بدیهی است غرض اصلی از برگزاری انتخابات، دست یابی به پشتوانه حداکثری برای نظام حاکم یا نظامی است که بنای حاکمیّت دارد؛ از این روی هرگاه مشوب به تقلب و انحراف نگردد، به نحو قابل اعتنایی می تواند کاشف مقبولیت عمومی و رأی حداکثری باشد.

اکنون که جامعه اسلامی ما، خود را در آستانه انتخاباتی مهم می بیند و با توجه به اینکه حضور در این انتخابات با در نظر داشت شرایط و مصالح داخلی و بین المللی نظام اسلامی، امری لازم است، این پرسش تولید می شود که از چه راهی باید به حضور حداکثری در انتخابات دست یافت؟

در پاسخی هر چند اجمالی به این پرسش باید گفت عوامل متعددی در ارتقای میزان حضور حداکثری دخیل است و چون نقش نامزدها در این مهم بسیار قابل توجه است، بیان نکاتی در این خصوص خالی از لطف نیست.

1. درصد فضای رقابتی سالم بین نامزدهای انتخابی از عناصر مهم در توجه عمومی به انتخابات و حضور حداکثری در آن بشمار می آید. ضروری است هم حاکمیّت و هم جامعه در راستای ایجاد فضای رقابتی سالم برای انتخابات تلاش وافر کرده تا از این رهگذر زمینه مشارکت عمومی در رأی گیری فراهم آید.یکی از راههای دست یابی به فضای رقابتی سالم، پرهیز کاندیداها از تخریب یکدیگر است ایجاد فضای سالم رقابتی بر مبنای اخوت اسلامی بین نامزدها و انجام تبلیغات منطقی موجب دلگرمی مردم نسبت به حضور در انتخابات است چنان که عکس آن نیز نتیجه عکس را به دنبال دارد.

2. همانطور که تنوع کاندیداها در ترغیب جامعه نسبت به حضور در انتخابات مؤثر است، تعدد و تکثر برنامه ها و ارایه آنها به افکار عمومی از سوی کاندیداها و مدافعانش، می تواند موجب ارتقای درصد توجه عمومی به مشارکت باشد. بدیهی است اگر مردم شاهد برنامه های جدید، متنوع و کارآمد از سوی نامزدهای انتخاباتی نباشند، انگیزه مشارکت در حد قابل توجهی تقلیل یافته و این آسیبی جدی در چشمگیری انتخابات است.

3. ایجاد روحیه امید و بالا بردن ضریب اطمینان مردم توسط نامزدها نسبت به برنامه های ارایه شده آنها از راه نشان دادن صداقت ـ دیانت و تخصص یکی دیگر از بایدهای حضور حداکثری است.

4. آنچه پس از ارایه برنامه ها از سوی نامزدهای انتخاباتی برای مردم مهم و در پیشگاه آنها حیاتی است، فعالیتی کردن آن برنامه هاست. دغدغه اساسی مردم، از حیث درون اجتماعی رفع مشکلات و معضلات جامعه و ارتقاء سطح بهینه سازی و توسعه کشور در عرصه های مختلف رشد و تکنولوژی و در حوزة بین المللی رساندن ایران به جایگاهی که شایسته آن است همراه با اقتدار دینی و ملی است. از این روی آنچه برای مردم مهم است و بالتبع در تشریک مساعی آنها در انتخابات مؤثر، عملیاتی کردن برنامه هاست. راهکارهای اجرایی کردن برنامه ها باید برای مردم بیان شود تا مردم با ارزیابی خویش نسبت به تأیید و یا رد آنها با حضور در انتخابات اقدام کنند. بدیهی است اگر مردم به آنجا برسند که طرح ها و برنامه های ارایه شده، نمی تواند کارآمد باشد و یا ضریب توفیق آن در مرحلة اجرایی شدن کم است و یا عدم توانایی شخص نامزد انتخاباتی نسبت به اجرایی کردن آنها برای مردم محرز و یا لااقل مشکوک باشد، بدیهی است، اقبال آنها را در عرصة انتخابات به شدت تحت الشعاع قرار خواهد داد.

 5. لزوم توجه کاندیداهای انتخاباتی به مطالبات عمومی: یکی از مهماتی که توجه به آن، می تواند موجب حضور گسترده مردم در انتخابات باشد، عنایت نامزدهای انتخاباتی به مطالبات عمومی و تلاش در راه رفع معضلات عمومی و مشکلات مردم است. در اینکه نظام اسلامی در طول یک ربع قرن، گام های بلندی را در این راستا برداشته است، شکی نیست اما تکیه گاه مردمی نظام، اقتضا دارد هر کس که داوطلب احراز مسئولیتی در این نظام است بیش از پیش به رفع مشکلات جامعه پرداخته و فعالیت های کارشناسی را در راه تأمین هر چه بهتر و بیشتر مطالبات عمومی شدت بخشیده و زمینه آرامش و آسایش عمومی را در کنار حفظ آرمان های دینی و ملی نظام جمهوری اسلامی، توسعه بخشد. وجود اختلاف طبقاتی، اقتصاد ناپایدار رانت خواری های کلان در برخی لایه های نظام و جامعه، لا ابالی گری برخی مسئولین نسبت به ترویج و اشاعه بی هویتی اجتماعی ـ اخلاقی از سوی کسانی که از موفقیت این نظام و مردم برومند ایران، خرسند نیستند، از جمله آسیب هایی است که به شدت می تواند حضور عمومی مردم در عرصه های مختلف تصمیم گیری، تحت الشعاع قرار دهد. مسئولین و کاندیداها وظیفه دارند نسبت به تأمین مایحتاج عمومی مردم به نحو احسن و با استفاده از پتانسیل های موجود، آرام نباشند چرا که به قول حضرت امام راحل (ره) «ما هر چه داریم از این ملت است»[1] ایشان در خصوص لزوم توجه به مصالح فرمودند: «شما فکر این ملت، فکر این زاغه نشین ها، فکر این مردمی که همه چیزشان را دادند و شما را به مسند نشاندند، فکر آنها را بکنید. شب وقتی خلوت می کنید، فکر بکنید که من امروز که کار کردم برای خودم کار کردم یا برای مردم، امروز که صحبت می کنم برای خودم صحبت می کنم یا برای مصالح کشور»[2]

6. توجه به عدالت اجتماعی و فعالیتی کردن آن در لایه های مختلف حاکمیّت و اقشار جامعه باید از ضروریات برنامه های نامزدها باشد چنانکه گذشت مردم از وجود ناعدالتی طبقاتی موجود در بین خیلی از پست ها و شغل ها و رانت خواری های قشری در عذابند، اینکه برخی از سیری بمیرند و برخی از گرسنگی، آن پول های بادآورده که فقط جیب قشر خاص  و بی درد را می شناسد، همه و همه اینها می تواند به عنوان ناعدالتی اجتماعی، حضور مردم را در عرصه های مشارکتی تقلیل داده و کمرنگ نماید. نامزدهای انتخاباتی و بلکه مسئولین امر نباید فراموش کنند که اساس احکام الهی و میزان تشریع، عدالت است یا ایها الذین امنوا کونوا قوامین بالقسط... ای کسانی که ایمان آورده اید قیام به عدالت کنید[3] (در راستای برقراری آن بکوشید) ـ عدالت در قانون آن است که همة‌آحاد جامعه در برابر قانون علی السویه باشند و مفاد آن بدون هیچ استثنایی برای همه عملی گردد. عدالت اقتصادی از توصیه های اکید اسلام بر حاکمان است. عدالت در زمینة روابط اجتماعی در اسلام از جایگاه خاصی برخوردار است و برای حفظ عدالت اجتماعی برای اقشار مختلف جامعه حقوق خاصی معین کرده است بدیهی است اگر نظامی نتواند حقوق افراد را مورد توجه قرار دهد نه تنها از پشتوانه مردمی بهره مند نمی گردد بلکه در مقابل موجی علیه خود قرار می گیرد  امام خمینی (ره) در خصوص لزوم پرهیز از اختلافات و ضرورت توجه به مصالح کشور و مشکلات مردم در جمع هیئت دولت شهید رجایی فرمودند: «اگر بنا باشد که شما به جای اینکه اقتصاد مردم را درست کنید، به جای اینکه این کشور را بررسی کنید، ببینید کجاهاست که مخروبه هست و مردم از همه چیز ساقط هستند، به جای این، اگر بنشینید سرمسند و با حرف و یا فحاشی به همه مسائل را غفلت از آن بکنید این همان است که قدرت های بزرگ می خواهند تا این مملکت خرابه بماند و صدای مردم در آید، اگر شما به مردم کار نداشته باشید، به مصالح مردم، به مصالح کشور کار نداشته باشید فقط مشغول این باشید که من چطور، شما چطور، من چطورم شما چطوری، مردم با من هستند، مردم با شما هستند، اگر فکر این باشید این همان است که آمریکا می خواهد[4] و باز فرمودند: «بپرهیزید از اینکه از ملت جدا شوید، شما را بخواهند جدا کنند»[5] «هر چه خوف دارید از خودتان بترسید از اینکه مبادا خدای نخواسته مسیر یک مسیر دیگر بشود، راه، راه دیگری باشد و توجه به این چیزی که الآن هست از دست برود و مردمی بودن از دستتان برود که ـ خدای نخواسته ـ یک وقت این قضیه پیش آمد و شما از مردمی بودن بیرون رفتید و یک موضع دیگری پیدا کردید... آن وقت بدانید که آسیب می بینید.»[6]

روشن است نامزدهای انتخاباتی و متصدیان امر باید با الهام گرفتن از آموزه های دینی و توصیه های اکید بنیانگذاری جمهوری اسلامی و رهبر معظم انقلاب بر رفع آسیب هایی که عدالت اجتماعی را تهدید می کند بکوشند و بدانند که رعایت قانون در اقسام مختلف آن می تواند عامل مهمی در مشارکت عمومی مردم درعرصه های مختلف از جمله انتخابات باشد

7  عدم القای تصویر ناکارآمد از عملکرد سال ها فعالیت نظام اسلامی از سوی کاندیداها:  محتویات سخنان نامزدها نباید رنگ و بوی تضعیف نظام اسلامی و اعتقادات و سنن دینی مردم باشد. حساسیت انتخابات و لزوم شرکت مر دم در آن خصوصا در این برهه حساس، مقدماتی را می طلبد که این حضور را شدّت بخشد و یکی از آنها بیان کارآمدی نظام در عرصه های متعدد و توفیقات دولت اسلامی در این یک ربع قرن است البته نظام اسلامی مدّعی آن نیست که به مدینه اسلامی مورد نظر رسیده است و عملکرد ها از هر اشکالی مبرّا است اما نباید فراموش کرد  که انبوه توفیقات و کارآمدی نظام اسلامی در عرصه های مختلف با برخی از اشکالات موجود قابل مقایسه نیست  بر همه نامزدهاست که با اعلام این موفّقیّت‌ها  و ادامه این روند در سیاست های برنامه ای خویش زمینه های حضور حد اکثری مردم در انتخابات را فراهم آورند

 مصلحت نظام اسلامی و جامعه دینی، اقتضا می کند مسئولین امر تمام آنچه را که در تقرب مردم به دین و دینداری و نظام اسلامی، مؤثر بوده و هر آنچه را که در ارتقاء مشارکت مردمی در عرصه های مختلف تصمیم گیری از جملة انتخابات، تأثیرگذار است مورد توجه خاص قرار داده و زمینه های حضور حداکثری را در انتخابات مهم پیش رو فراهم آورند. از طرفی نامزدها هم باید بدانند که مردم از نزاع های جناحی خرسند نیستند. بنابراین لازم است گرایش های خاص حزبی و جناحی را کنار بگذارند و آنچه را که گره ای از کار مردم باز می‌نماید، انجام دهند و در ارایه طرح ها و راهکارهای عملیاتی کردن آنها، به دور از بزرگ نمایی و شعارهای چشمگیر و دهان پرکن، صادقانه با مردم بر سر صحبت درآیند. روشن است که مردم وقتی صداقت را در شخصی ببیند او را می طلبند و اگر انتخاباتی بر این رویة حسنه، محقق شود، حضور مردم در آن، به اوج شدت خود می رسد.

و ختام الکلام آنکه ضرورت شرکت همه جانبة ملت مسلمان و آگاه ایران در انتخابات پیش‌رو بر کسی پوشیده نیست و کسی آن را انکار نمی کند مگر کسانی که تحمل سرافرازی و استقلال این کشور را ندارند. اما إن شاءالله ملت شریف ایران چونان گذشته با حضوری عمومی و جدی در این انتخابات سرنوشت‌ساز، جواب دندان شکنی به دشمنان این کشور و ملت اسلامی خواهند داد.

[1] . صحیفة نور،  مرکز مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی،  چاپ بهمن 12 ـ 13،  ج 13،  ص 72.

[2] . صحیفة امام،  همان،  ص 75.

[3] . نساء،  آیه 135.

[4] . صحیفة امام،  ج 13،  ص 202،  در جمع هیئت دولت شهید رجایی،  مورخ 20/6/59.

[5] . صحیفة امام،  ج 9،  ص 144،  در جمع افسران و درجه داران نیروی هوانیروز،  مورخ 28/4/58.

[6] . صحیفة امام،  ج 16،  ص 446،  در جمع اعضای هیئت دولت،  مورخ 7/6/61.