شکافتن و دوشاخه شدن مو یک مشکل چند صد ساله است که پژوهشگران سعی دارند آن را برطرف کنند. موها در معرض آسیب قرار دارند و این آسیب معمولا در نوک موها رخ می‌دهد، زیرا قدیمی‌ترین و شکننده‌ترین قسمت تارهای مو هستند.

به نقل از ادونسد ساینس نیوز، اگرچه شکافتن مو یک مشکل فراگیر است، اما چگونگی و دلیل آن هنوز مشخص نیست. گروهی از دانشمندان علوم مواد برای رسیدن به این مشکل، یک پژوهش جدید انجام داده‌اند که به سفارش شرکت فرانسوی تولید محصولات آرایشی و بهداشتی «لورئال» (L'Oreal) آغاز شد.

«دیوید تیلور»(David Taylor)، استاد بازنشسته «کالج ترینیتی دوبلین»(Trinity College Dublin) و پژوهشگر ارشد این پروژه گفت: این یک پژوهش علمی بسیار مهم است. شرکت لورئال گفت ما فقط از شما می‌خواهیم به ما بگویید که مو چیست، چگونه به عنوان یک ماده عمل می‌کند و فکر می‌کنید چه چیزی موجب شکافتن آن می‌شود.

این درخواست برای تیلور خیلی تعجب‌آور نبود، زیرا او درباره چگونگی شکستن مواد گوناگون تحقیق می‌کند. تلاش‌های اولیه او با مصالح ساختمانی مانند فولاد و بتن آغاز شد و سپس به سمت مواد بیولوژیکی مانند استخوان، رباط‌ها و عضلات رفت. درک چگونگی شکستن مواد به گروه تیلور فرصت داد تا درباره چگونگی جلوگیری از شکستگی یا بهبود آنها مشورت کنند.

مو یک ماده جدید برای تیلور بود. اولین گام در هر پژوهشی پیرامون چگونگی شکستن یک ماده، درک بیشتر ساختار بنیادین آن است.

عاملی که مو را هم تقویت می‌کند و هم گره می‌زند

تیلور گفت: بیشتر مو از پروتئینی به نام «کراتین» ساخته شده است که خاصیت ناهمسان‌گردی دارد. این بدان معناست که ویژگی‌های بسیار متفاوتی را در جهت‌های گوناگون نشان می‌دهد. اگر موها از طول کشیده شوند، بسیار قوی ظاهر می‌شوند و حتی از فولاد قوی‌تر هستند، اما وقتی به طرفین کشیده شوند، بسیار ضعیف‌تر عمل می‌کنند. دلیل این است که مو با لایه‌بندی تعداد زیادی از الیاف کراتین ساخته شده است. طبیعت از پایین به بالا شروع می‌کند و کاری را انجام می‌دهد که آن را «تولید افزایشی» می‌نامیم. چاپ سه‌بعدی هم با روش تولید افزایشی کار می‌کند. اگرچه این طرح قوی است، اما ماده حاصل از آن را می‌توان به راحتی در طول تقسیم کرد.

تیلور ادامه داد: نکته دیگر این است که کراتین، قابلیت کشش بسیار بالایی دارد و این ویژگی آن را قابل شکستن می‌کند. کشیدن آن از انتها بسیار دشوار است و وقتی به مقدار مشخصی از فشار می‌رسد، کشیدن آن آسان‌تر می‌شود و طول آن افزایش می‌یابد. به همین دلیل، موها گره می‌خورند.

تقریبا ۵۰ سال پیش این فرضیه مطرح شد که گره‌های مو در نقطه‌ای که دو تار مو به دور یکدیگر حلقه می‌شوند، فشار و ترک‌های زیادی را ایجاد می‌کنند. شانه کردن گره‌ها این نیرو را در طول مو افزایش می‌دهد و شکاف را با خود همراه می‌کند.

با وجود این، هنوز کسی برای آزمایش یا تعیین کمیت این نظریه تلاش نکرده بود. تیلور گفت: به همین دلیل، ما وارد شدیم.

تیلور و همکارانش برای تقلید از نیروهای واردشده به مو در اثر شانه کردن گره‌ها، آزمایش ساده‌ای را ابداع کردند که شامل حلقه زدن دو تار مو مانند حلقه زنجیر است.

در نقطه‌ای از حلقه که موها روی هم قرار می‌گیرند، اصطکاک و فشار ایجاد می‌شود. نکته قابل توجه این است که این حرکت، موها را به دو نیم تقسیم می‌کند. تیلور گفت: ناگهان به جای این که یک تار مو در دست داشته باشید، دو تار مو دارید؛ زیرا موها در طول خود تقسیم می‌شوند.

پژوهشگران، موهای دو نفر از اعضای گروه خود را آزمایش کردند که یکی از آنها شکافت مو داشت و دیگری این طور نبود. موهای آزمایش‌شده به ترتیب با کیفیت پایین و بالا در نظر گرفته شدند. در آزمایش، موهای با کیفیت پایین برای شکافته شدن نیاز به کشش کمتری داشتند. پژوهشگران، موهای سفید را نیز آزمایش کردند و دریافتند که در طول آزمایش، سریع‌تر شکافته می‌شوند.

این نتایج، فرضیه‌ای را که در زمینه‌های آرایش و مراقبت از مو مطرح شده است، تأیید می‌کنند. فرضیه مطرح‌شده این است که دو شاخه شدن انتهای مو زمانی اتفاق می‌افتد که کارهایی مانند دکلره کردن، فر کردن و شانه کردن موهای خیس را انجام می‌دهیم.

تیلور گفت: انجام دادن این کارها روی موها، پیوندهای شیمیایی خاصی را ضعیف می‌کند. به عنوان مثال، اگر موهای خود را خیس کنید، مقداری از پیوندهای هیدروژنی می‌شکنند و موهای شما ضعیف‌تر می‌شوند.

تیلور با خنده اضافه کرد: بنابراین اگر می‌خواهید از آسیب مو در امان باشید، موهای خود را دکلره نکنید، رنگ آن را تغییر ندهید و آن ها را شانه نکنید.

پیوندهای سیستئین نیز وجود دارند که اتم‌های گوگرد را در مولکول کراتین درگیر می‌کنند. تیلور گفت: اگر از دکلره استفاده کنید، پیوندهای سیستئین شکسته می‌شوند. پس از شکستن مو، ناهمسان‌گردی آن افزایش می‌یابد؛ زیرا پیوندها لایه‌هایی را از مولکول‌های کراتین به هم متصل می‌کنند و به شکافتن آسان‌تر انتهای موها منجر می‌شوند.

این پژوهش در مجله «Interface Focus» به چاپ رسید.