حدود ۸۰۰ سال است که پشه آئدس در سراسر دنیا جولان می‌دهد و خون انسان‌هارا می‌مکد. با افزایش بارندگی‌ها و بالا آمدن سطح آب در مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیر، این پشه بیماری را رواج داده است که بسیار دردناک و غیر قالب تحمل است. تب دنگی با سردرد، درد مفاصل، تهوع، درد شکمی آغاز میشود و اگر مراقبت نشود می‌تواند باعث مرگ فرد شود.
به گفته برخی از رسانه‌ها، دلیل انتشار این بیماری بارندگی بسیار شدید در دبی و ماندن آب در سطح منطقه است و تعدادی از مسافران ایرانی که در دبی هستند، به این بیماری دچار شده‌اند. پزشکان استفاده از قلم دورکننده حشرات و پوشیدن لباس‌های رنگ روشن و آستین‌بلند بخصوص در صورت احساس ناخوشی را راهکاری برای محافظت از این بیماری برشمردند.
نخستین مورد تب دنگی در ۲۶ اردیبهشت ماه سال جاری شناسایی شد و تاکنون ۱۳۸ مورد ابتلای داخلی به تب دِنگی گزارش شده است. پشه‌های آلوده در استان‌های بوشهر، هرمزگان و سیستان و بلوچستان به ویژه چابهار شناسایی شدند و بنابراین در استان‌های همجوار مانند فارس، خوزستان و کرمان احتمال وجود پشه آلوده وجود دارد؛ خوشبختانه اگر چه بیماران آلوده‌ای شناسایی شده ولی تاکنون پشه آلوده در این سه استان وجود نداشته است. همچنین این پشه در استان گیلان شناسایی شده و دو استان شمالی کشور در خطر این پشه قرار دارند. خوشبختانه پشه شمال کشور نسبت به جنوب کشور خطر کمتری دارد. بنابراین می‌توان گفت حداقل ۷ استان کشور در خطر پشه آئدس قرار دارند
تب دِنگی چیست؟
تب دنگی یک بیماری ویروسی است که از طریق گزش پشه‌های آلوده به ویروس دنگی به انسان منتقل میشود. این بیماری به نام تب استخوان شکن هم شناخته میشود. این بیماری توسط چهار نوع ویروس دنگی (DENV-۱, DENV-۲, DENV-۳, DENV-۴) ایجاد میشود. علایم آن شامل تب بالا، دردهای شدید عضلانی و مفصلی، سردرد، راش پوستی، و در برخی موارد حالت تهوع و استفراغ است. تب دنگی در مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری شایع است. درمان خاصی برای تب دنگی وجود ندارد و مراقبت‌های حمایتی مانند استراحت، مصرف مایعات، و استفاده از داروهای ضدتب و ضد درد معمولاً توصیه میشود. جلوگیری از گزش پشه‌ها و کنترل جمعیت آنها مهم‌ترین روش‌های پیشگیری هستند.
چگونه تب دِنگی انتقال پیدا می‌کند؟
این بیماری توسط پشه‌های آلوده به ویروس دنگی، عمدتاً گونه‌های Aedes aegypti و Aedes albopictus، به انسان منتقل میشود. این پشه‌ها معمولاً در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری زندگی می‌کنند و در طول روز فعال هستند. تب دنگی به طور مستقیم از فردی به فرد دیگر منتقل نمی‌شود، بلکه از طریق گزش پشه آلوده است که ابتدا فرد آلوده را نیش زده و سپس ویروس را به فرد دیگری منتقل می‌کند.
مشخصات پشه آئدس(تب دِنگی)
پشه آئدس (Aedes aegypti) ظاهری خاص دارد که آن را از دیگر پشه‌ها متمایز می‌کند. این پشه‌ها:
- بدنی سیاه با نوارهای سفید روی پاها دارند.
- یک الگوی سفید مشخص به شکل چنگک یا لایرا پشتشان (ناحیه توراکس) دیده میشود.
- معمولاً اندازه کوچکی دارند (حدود ۴ تا ۷ میلی‌متر).
تب دِنگی چه علائمی دارد؟
بسیاری از افراد ممکن است علایمی نداشته باشند. برخی علایم آن مشابه بیماری‌های دیگر مانند آنفولانزا است. حدود ۴ تا ۱۰ روز بعد از گزش این پشه ممکن است نشانه‌ها ظاهر شوند. علایم بیماری تب دِنگی شامل موارد زیر است که معمولا ۲ تا ۷ روز ادامه دارد:
- تب بالا
- سردرد شدید
- درد پشت چشم‌ها
- درد شدید عضلات مفصلی
- راش پوستی(حساسیت)
- تهوع و استفراغ
- خستگی شدید
- تورم غده لنفاوی
افرادی که برای بار دوم به این بیماری مبتلا می‌شوند، معمولا علایم شدیدتری داشته و تب دِنگی شدید را تجربه می‌کنند. در این شرایط بعد از کاهش تب ممکن است نشانه‌های زیر ظاهر شوند.
- درد شکم
- خونریزی لثه یا بینی
- استفراغ مداوم
- تنفس سریع
- خستگی و بی‌قراری
- تشنگی شدید
- پوست رنگ پریده
- احساس ضعف
علایم تب دِنگی در کودکان
علائم تب دِنگی در کودکان معمولاً شامل تب ناگهانی و بالا، سردرد شدید، درد پشت چشم‌ها، درد مفاصل و عضلات، حالت تهوع، استفراغ، غدد متورم، و بثورات پوستی است که سه تا چهار روز پس از شروع تب ظاهر می‌شوند. تفاوت علائم بین کودکان و بزرگسالان به‌طور کلی ناچیز است، اما کودکان ممکن است بیشتر دچار علائم غیرخاص مانند تب و بثورات پوستی شوند و کمتر از بزرگسالان دچار درد عضلانی و مفصلی شدید شوند. بیماری در کودکان اغلب با تب بالا شروع میشود.
۶ پاسخ علوم پزشکی به سوالات پر تکرار در این زمینه
چند پرسش متداول هم در این باره وجود دارد که دانشگاه علوم پزشکی دانشگاه تهران به آنها پاسخ داده است:
۱. آیا بیماری از طریق دست دادن و سرفه کردن هم منتقل میشود؟
خیر. انتقال تب دانگ معموال از طریق نیش پشه و گزش اتفاق می‌افتد.
۲. آیا واکسنی برای این بیماری وجود دارد؟
واکسنی که در دسترس عموم باشد خیر.
۳. اگر پشه آندس در محلی تخم گذاری کند و بر اثر تابش آفتاب، آن قسمت خشک شود، آیا تخم پشه زنده میماند؟ آیا ممکن است بعد از بارش باران در همان محل و جمع شدن آب، آن تخم به الرو پشه تبدیل شود؟
بله. تخم پشه آندس بسیار مقاوم است و تا ۴۰۰ روز در شرایط خشک دوام میآورد و در صورت قرار گرفتن در آب و محیط مناسب، باز میشود.
۴. آیا این پشه در تهران وجود دارد؟
در حال حاضر استان تهران عاری از این پشه است و در صورت آلودگی از مراجع رسمی به شهروندان اعلام خواهد شد.
۵. با توجه به در پیش بودن محرم و صفر و مراسم اربعین، آیا کشور عراق هم جزو کشورهای پرخطر به شمار می رود؟
تا کنون به صورت رسمی از کشور عراق، آلودگی به پشه آندس گزارش نشده اما این مساله نافی رعایت اصول مراقبت نیست. با توجه به گستردگی آلودگی کشورهای حاشیه خلیج فارس به پشه آندس لازماست در سفر به کلیه مناطق، اصول مراقبت از گزش پشه رعایت شود. از جمله استفاده از دورکننده‌های حشرات، پوشیدن لباس‌های رنگ روشن و آستین بلند، بستن پنجره هتل یا اماکن اقامتی و در صورت اقامت در اماکن روباز استفاده از پشه بند.
۶. چه زمانی پشه‌زدگی نگران‌کننده است؟
اگر فرد سابقه سفر به کشورهایی از جمله امارات یا شهرهایی که وزارت بهداشت به عنوان زیست بوم این پشه نام برده و سابقه گزش پشه نداشته است جای نگرانی نیست.
توصیه‌ها مهم برای پیشگیری از ابتلا به تب دِنگی
رعایت موارد زیر به افراد کمک می‌کند تا از مبتلا شدن به بیمار تب دِنگی پیشگیری کنند:
۱.پوشیدن لباس‌های آستین بلند و شلوار بلند و جوراب، در زمان سفر به مناطق همه گیری بیماری.
۲.استفاده از کرم یا مواد دافع حشرات بر مناطق پوست که با لباس پوشیده نمی‌شوند.
۳.استفاده از پشه بند در صورت استراحت در فضای باز.
۴.نصب توری روی درب و پنجره.
۵.تخلیه و تمیز کردن مرتب ظروف محتوی آب گلدان‌های شیشه‌ای، ظروف زیر گلدان و ظروف آب پرندگان و حیوانات.
۶.تعبیه در روی ظروف حاوی آب مانند تانکر.
۷.جلوگیری از تجمع آب راکد در زباله‌ها و ضایعات جامد.
شهنام عرشی، رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های ئاگیر وزارت بهداشت در نشست خبری امروز خود گفت: حداقل ۷ استان کشور و به ویژه ۴ استان کشور در خطر هستند. وقتی ۱۲۵ نفر از مبتلایان ما در امارات مبتلا شدند یعنی هزاران نفر از شهروندان کشورهای دیگر هم مبتلا شده‌اند. حساسیت‌های لازم درباره استان‌های همجوار وجود دارد؛ به همین دلیل حساسیت لازم را برای استان‌های خوزستان، هرمزگان، بوشهر و سیستان و بلوچستان هم داریم. همچنین نسبت به استان‌های مازندران و گلستان نیز حساس هستیم.
وی همچنان افزود: نگرانی اصلی ما برای شهریور و مهرماه است که از گرمای هوا کاسته میشود و پشه‌ها در هوای آزاد به راحتی می‌توانند رفت و آمد کنند. برد پرواز پشه ۵۰۰ متر است؛ به همین دلیل اینگونه نیست که از یک استان به استان دیگر پرواز کند. انتقال تخم آن هم ممکن است از طریق تایرهای کهنه ماشین‌ها و ... باشد.
با این وجود مسئولان معتقدند ۹۵ درصد موارد خود به خود برطرف شده و تنها ۵ درصد از مبتلایان به بیماری تب دنگی به نوع وخیم بیماری دچار می‌شوند. همچنین توصیه کردند که افراد در صورت مسافرت به کشورهای عربی و داشتن علائم به مراکز بهداشتی درمانی مراجعه کنند تا تست ویروس از آنها گرفته شود.
خدابخش حکیمی_ خبرنگار تحریریه جوان قدس
نظر شما