صندوق نوآوری و شکوفایی در راستای تحقق شعار سال ۱۴۰۳(جهش تولید با مشارکت مردم)، برنامه حمایتی تحت عنوان «جهش تولید دانش‌بنیان» را برنامه‌ریزی و تدارک دیده است.

این برنامه در قالب ۸ بسته حمایتی با دو رویکرد مشارکت مردم در جهش تولید دانش‌بنیان و توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان از طریق تأمین مالی با مشارکت مردم و استفاده از سرمایه‌های خُرد مردمی برنامه‌ریزی شده است.

به تازگی جزئیات ۲ بسته رویش و شکوفا اعلام شد که به شرح زیر است؛

برنامه «شکوفا» ویژه شرکت‌های دانش‌بنیان «نوپا»، «نوآور» و «فناور» در نظر گرفته شده است؛ یکی از ابزارهای تأمین مالی طرح‌های دانش‌بنیان، «تامین مالی جمعی» است که از سال ۱۴۰۰ به همت فرابورس ایران عملیاتی شده است و امکان بسیج و تزریق سرمایه‌های خرد به طرح‌های دانش‌بنیان را فراهم می‌سازد.

سکوهای تأمین مالی جمعی که مجوز فعالیت خود را از فرابورس ایران دریافت می‌کنند، سرمایه‌گذاران خرد (اعم از حقیقی و حقوقی) را به سرمایه‌پذیرها متصل می‌کنند. این سکوها، شرکت‌های دانش‌بنیان سرمایه‌پذیر را قادر می‌سازند ضمن معرفی طرح‌های خود به سرمایه‌گذاران علاقمند، منابع مالی مورد نیاز خود را جمع‌آوری کرده و طرح‌های خود را به اجرا درآورند.

در سمت مقابل، این سکوها به صاحبان سرمایه‌های خرد اجازه می‌دهند که در طرح‌های جذاب دانش‌بنیان مشارکت کنند و از منافع آن‌ها بهره‌مند شوند.

اصل سرمایه سرمایه کذاران در برنامه شکوفا تضمین می‌شود

اما از آنجا که تأمین مالی جمعی ماهیت مشارکت دارد، سرمایه‌گذاران در سود و زیان طرح‌ها شریک می‌شوند و لذا اصل سرمایه آن‌ها نیز در خطر است. از این رو، صندوق نوآوری و شکوفایی به منظور تشویق سرمایه‌گذاران خرد و به ویژه شهروندان به سرمایه‌گذاری در طرح‌های دانش‌بنیان، ضمانت اصل سرمایه سرمایه‌گذاران در تأمین مالی جمعی طرح‌های دانش‌بنیان را در قالب برنامه‌ای موسوم به «شکوفا» در دستور کار خود قرار داده است.

صندوق نوآوری و شکوفایی امیدوار است اجرای برنامه شکوفا در سالی که با عنوان «جهش تولید با مشارکت مردم» مزین شده است، به گسترش فرهنگ تأمین مالی جمعی به عنوان یکی از سازوکارهای مهم مردمی‌سازی اقتصاد دانش‌بنیان و تعمیق مشارکت مردم در توسعه اقتصاد دانش‌بنیان کمک کند.

درباره تأمین مالی جمعی

- کلیه طرح‌های تأمین مالی جمعی باید پیش از جذب سرمایه، به تأیید فرابورس ایران برسد. ضمناً سرمایه‌گذاری در این طرح‌ها صرفاً با دارابودن کد سجام ممکن است.

- حداکثر دوره زمانی طرح‌های تأمین مالی جمعی، یک سال است. در واقع سرمایه‌پذیر مکلف است اصل و سود سرمایه را نهایتاً ظرف ۱۲ ماه بازپرداخت کند.

- از آنجا که در تأمین مالی جمعی، سرمایه‌گذاران در سود و زیان طرح‌ها شریکند و سود اعلامی طرح‌های تأمین مالی جمعی قطعی نیست، بنابراین معمولاً سود اعلامی طرح‌ها به‌طور معناداری از نرخ تسهیلات بانکی (مصوب شورای پول و اعتبار) بیشتر است.

- با این وصف، عملاً تأمین مالی جمعی ابزار مناسبی برای طرح‌های ایجادی (ایجاد خط تولید یا افزایش ظرفیت آن) نیست و نمی‌توان از آن برای تأمین  «سرمایه ثابت» استفاده کرد، بلکه پیشنهاد می‌شود شرکت‌های دانش‌بنیان برای تأمین  «سرمایه در گردش» از آن استفاده کنند.

- از آنجا که یکی از معیارهای سرمایه‌گذاران برای سرمایه‌گذاری در طرح‌های تأمین مالی جمعی، اطمینان از بازپرداخت اصل سرمایه و سود آن در موعد مقرر است، شرکت‌های نوپا و به ویژه شرکت‌هایی که فروش سال گذشته آن‌ها مطابق اظهارنامه رسمی ناچیز است، برای سرمایه‌گذاران جذابیتی ندارند. مگر آنکه دارای قرارداد فروش با کارفرمایان یا مشتریان خود باشند و برای تأمین نقدینگی لازم برای اجرای این قراردادها از تأمین مالی جمعی استفاده کنند.

- کارمزد تأمین مالی جمعی ۴ درصد است که باید توسط شرکت دانش‌بنیان متقاضی (سرمایه‌پذیر) به سکو پرداخت شود. این کارمزد مستقل از سود طرح است و ارتباطی با آن ندارد. برای مثال اگر شرکتی قصد تأمین ۵ میلیارد تومان از طریق تأمین مالی جمعی با سود ۴۰ درصد را داشته باشد باید تا پایان اجرای طرح علاوه بر اصل سرمایه (۵ میلیارد تومان)، ۲ میلیارد تومان سود بین سرمایه‌گذاران توزیع کرده و ۲۰۰ میلیون تومان نیز به عنوان کارمزد به سکو بپردازد.

-در تأمین مالی جمعی، سرمایه‌گذاران در سهام شرکت‌های متقاضی (سرمایه‌پذیر) شریک نمی‌شوند و لذا سهامدار آن‌ها محسوب نخواهند شد؛ بلکه صرفاً در سود و زیان اجرای یک طرح مشخص شریک خواهند بود.

دامنه شمول

شرکت‌های دانش‌بنیان دارای تمامی شرایط زیر، مخاطب این فراخوان هستند:

. شرکت مشمول ماده ۱۴۱ قانون تجارت نباشد. (دارای زیان انباشته بیش از ۵۰ درصد سرمایه ثبتی نباشد)

. شرکت و مدیران شرکت، باید فاقد چک برگشتی و تسهیلات سررسید گذشته باشند.

. طبق آخرین اظهارنامه مالیاتی یا صورت مالی حسابرسی‌شده، عملیات شرکت باید سودده بوده و حاشیه سود عملیاتی شرکت با تقاضای شرکت در قالب تأمین مالی جمعی متناسب باشد.

. شاخص‌های مالی شرکت (نسبت‌های مالی از جمله نسبت‌های عملکردی) متناسب با قواعد و ملاحظات تأمین مالی جمعی باشد.

خدمات قابل ارائه

شرکت‌های دانش‌بنیان علاقمند برای تأمین هزینه‌های جاری (سرمایه در گردش) تولید محصولات و خدمات دانش‌بنیان (از قبیل مواد اولیه، دستمزد، برون‌سپاری و …) از طریق تأمین مالی جمعی، می‌توانند از «ضمانت اصل سرمایه تأمین مالی جمعی» صندوق نوآوری و شکوفایی تا سقف ۲۵ میلیارد تومان بهره‌مند شوند.

یادآوری مهم: شرکت‌های دانش‌بنیان متقاضی می‌توانند راساً با سکوهای تأمین مالی جمعی مجاز و مورد تأیید فرابورس وارد مذاکره شده و سکوی مورد نظر خود را انتخاب کنند، اما در صورتی که شرکت متقاضی با یکی از سکوها به توافق نرسد، صندوق تقاضای شرکت در اختیار سکوهای مجاز قرار خواهد داد تا آن را ارزیابی و در صورت تأیید، انتخاب کنند. بدیهی است در صورتی که هیچ یک از سکوهای تأمین مالی جمعی مورد تأیید فرابورس، طرح شرکت دانش‌بنیان متقاضی را انتخاب نکنند،  تأمین مالی جمعی آن امکان‌پذیر نبوده و از این بابت، مسئولیتی متوجه صندوق نوآوری و شکوفایی نخواهد بود.

مسیر ثبت درخواست

- شرکت‌های متقاضی برای شرکت در این فراخوان، باید به این نشانی مراجعه کنند:

سامانه غزال (Ghazal.inif.ir)> میزکار > سرمایه گذاری > درخواست تأمین مالی جمعی (فراخوان شکوفا)

جزئیات بسته رویش

هدف کلان و راهبردی زیست‌بوم فناوری و نوآوری کشور، افزایش سهم اقتصاد دانش‌بنیان از تولید ناخالص داخلی به ۷ درصد، و تحقق این هدف سترگ، مستلزم توسعه کیفی و کمی شرکت‌های دانش‌بنیان است. نگاهی اجمالی به تعداد میلیونی دانشجویان، دانش‌آموختگان و اعضای هیأت علمی دانشگاه‌ها حاکی از ظرفیت‌های چشمگیر کشور برای کارآفرینی فناورانه است و به نظر می‌رسد تعداد فعلی شرکت‌های دانش‌بنیان (حدود ۱۰ هزار شرکت) نسبتی با ظرفیت‌های کشور در این زمینه ندارد.

زمینه سازی برای شکل‌گیری شرکت‌های دانش بنیان جدید

از میان بازیگران مختلف زیست‌بوم فناوری و نوآوری کشور، برخی از آن‌ها و به ویژه شتابدهنده‌ها می‌توانند با تأمین ملزومات اولیه کارآفرینی مانند سرمایه بذری، آموزش و مشاوره، و فضای استقرار، نقش قابل توجهی در شکل‌گیری کسب‌وکارهای دانش‌بنیان ایفا کنند و نرخ تولد و تثبیت شرکت‌های دانش‌بنیان را افزایش دهند. از این رو، صندوق نوآوری و شکوفایی بر آن شده است تا در قالب برنامه‌ای موسوم به «رویش»، با حمایت از شتابدهنده‌های دانش‌بنیان در قالب هم‌سرمایه‌گذاری، تسهیلات و خدمات توانمندسازی، زمینه را برای شکل‌گیری شرکت‌های دانش‌بنیان جدید فراهم سازد.

با عنایت به این که شرکت‌های دانش‌بنیان به واسطه ماهیت خصوصی خود، مصداق عینی مشارکت مردم در عرصه اقتصاد محسوب می‌شوند، برنامه رویش یکی از برنامه‌های ۸ گانه صندوق در راستای تحقق شعار سال جهش تولید با مشارکت مردم محسوب می‌شود.

تسهیلات بلند مدت ۵۰ میلیاردی برای خرید تجهیزات فنی و آزمایشگاهی

مهمترین خدمات صندوق نوآوری به شتابدهنده‌های دانش‌بنیان در برنامه رویش عبارت است از هم‌سرمایه‌گذاری با شتابدهنده‌های دانش‌بنیان منتخب در موضوعات اولویت دار با نسبت ۱ به ۱ تا سقف ۱ میلیارد تومان به ازای هر طرح، اعطای تسهیلات قرض‌الحسنه سرمایه بذری به ازای قراردادهای شتابدهی تا سقف ۲ میلیارد تومان، اعطای کمک‌هزینه بلاعوض تحقیق و توسعه (موسوم به گرنت) تا سقف سالانه ۵ طرح، هرکدام به میزان حداکثر ۵۰۰ میلیون تومان برای طرح‌های واجد اکتساب فناوری و اعطای تسهیلات قرض‌الحسنه ودیعه رهن تا سقف ۳ میلیارد تومان به هر شتابدهنده (قابل تمدید تا ۳ سال).

اعطای تسهیلات بلند مدت با نرخ ۱۶ درصد برای خرید تجهیزات فنی و آزمایشگاهی در مقیاس محدود تا سقف ۵۰ میلیارد تومان، اعطای خدمات بلاعوض توانمندسازی (شامل آموزش و مشاوره، حفاظت مالکیت فکری، توسعه بازار و اخذ مجوزها و استانداردها) و کمک به شتابدهنده‌ها به منظور معرفی استارت‌آپ‌ها و هسته‌های فناور سرمایه‌پذیر به سرمایه‌گذاران در قالب رویدادهای جذب سرمایه و همچنین تأمین رایگان فضای برگزاری کارگاه‌ها و بوت‌کمپ‌های آموزشی و رویدادهای پیش‌شتابدهی یا جذب سرمایه از دیگر تسهیلات اعطایی صندوق به شمار می‌رود.