دومین مدرسه تابستانه دارالعلم در حرم مطهر رضوی با بهره‌گیری از حضور مراجع، علما و اساتید برجسته حوزه‌های علمیه در مشهد برگزار می‌شود.

این رویداد علمی‌تخصصی در فضای معنوی حرم مطهر رضوی و در حریم علمی عالم آل‌محمد حضرت علی بن موسی‌الرضا(ع) در مدرسه میرزا جعفر (دانشگاه رضوی) به مدت ۱۲ روز از ۶ لغایت ۱۸ مرداد برگزار می‌شود.

بهره‌برداری علمی از فرصت تعطیلات تابستانی

سال گذشته نخستین دوره دارالعلم در قالب سه مدرسه «فقه و اصول»، «کلام و فلسفه» و «ادبیات و تفسیر» برگزار شد. اما امسال دایره موضوعی آن افزایش یافته و در قالب پنج مدرسه «قرآن و حدیث»، «فقه و اصول»، «علوم عقلی»، «ادبیات و زبان‌شناسی» و «منطق و روش‌شناسی» برپا خواهد شد.

تعداد شرکت‌کنندگان نیز امسال با افزایش حدود ۶۰درصدی به ۸۰۰نفر افزایش‌یافته که این تعداد از میان حدود هزارو700 متقاضی واجد شرایط گزینش شده‌اند.

این اعتکاف علمی را حوزه علمیه خراسان با همکاری آستان قدس رضوی و با حضور آیت‌الله العظمی سبحانی و ۶۰ نفر از علما و اساتید برجسته جهان تشیع در ایام تابستان ۱۴۰۳ برگزار می‌کند. در این دوره ترکیبی از اساتید برجسته حوزه‌های علمیه خراسان و قم حضور خواهند داشت.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین علی خیاط، مدیر حوزه علمیه خراسان، مدرسه تابستانه دارالعلم را فرصتی طلایی برای استفاده حداکثری طلاب و فضلای حوزه از معدن علم و فضل اساتید تراز اول کشور می‌داند و امیدوار است روند روبه‌رشد کمّی و کیفی مدرسه تابستانه دارالعلم استمرار یابد تا گامی اساسی در راستای تحقق منویات رهبر معظم انقلاب در راستای برنامه‌ریزی شایسته برای استفاده از ایام تعطیلات طلاب و روحانیون حوزه‌های علمیه برداشته شود.

جریان‌سازی علمی در سطح بین‌المللی

ایجاد شور و نشاط علمی و تقویت بنیه علمی طلاب و رونق‌بخشی علمی به فضای حرم مطهر رضوی در کنار بهره‌مندی طلاب از فرصت بهینه تعطیلات تابستانه ازجمله اهداف تأسیس مدرسه تابستانه است و در این مسیر از اساتید شاخص حوزه و دانشگاه بهره‌مند خواهند شد.

توجه به مسائل جدید و نوپدید از دیگر مؤلفه‌های تشکیل این دوره‌های تابستانه است و تلاش می‌شود مسائل روز جامعه و نظام مورد توجه قرار گیرد.

مدرسه تابستانه دارالعلم سال گذشته میزبان اساتید و طلاب حوزه‌های علمیه از استان‌های اصفهان، تهران، قم و مشهد بود و تلاش داشت یک جریان علمی در سطح ملی را رقم بزند. اما امسال با حضور اساتید و طلاب فاضل از حوزه‌های علمیه دیگر کشورها به‌خصوص نجف و لبنان، این مدرسه جنبه بین‌المللی نیز گرفته است.

از درس و بحث عمیق تا مناظرات داغ علمی

در این دوره‌ها دانش‌های محوری حوزه علمیه اعم از  «قرآن و حدیث»، «فقه و اصول»، «علوم عقلی»، «ادبیات و زبان‌شناسی» و «منطق و روش‌شناسی» با محوریت موضوعی مسائل روز جامعه مورد توجه قرار می‌گیرد که البته روش‌های ارائه متفاوت است و طلاب در کنار دروس القایی، در نشست‌های تخصصی به گفت‌وگو، مناظره و بحث نیز می‌نشینند.

دانش‌افزایی اساتید سطوح یک، دو و سه به‌عنوان بخش اعظمی از شاگردان این مدرسه تابستانه و حضور و بهره‌گیری طلاب فاضله خواهر در کنار طلاب فاضل برادر از دیگر نتایج این فرصت تابستانه است.

بهره‌گیری از فضای مجازی هنگام برگزاری دروس، انتشار دروس در کانال‌های معین به‌منظور استفاده طلاب سراسر کشور، ارزیابی دقیق تمامی دروس، انعکاس رسانه‌ای این رویداد علمی از سوی رسانه‌ها به‌خصوص رسانه‌های حوزه علمیه و آستان قدس رضوی و برگزاری جلسه افتتاحیه و اختتامیه از دیگر ویژگی‌های این رویداد علمی است.

مدیر حوزه علمیه خراسان توجه و اهتمام به جنبه‌های کیفی، غنی‌سازی و ارتقای سطح علمی این دوره را نیز از راهبردهای مهم حوزه علمیه اعلام می‌کند.

برنامه‌های دارالعلم

پرسش‌وپاسخ علمی با حضور آیت‌الله‌العظمی سبحانی و آیت‌الله سیدان، شاید جذاب‌ترین بخش دارالعلم باشد. برنامه مدارس در دو نوبت صبح و عصر برگزار می‌شود. صبح‌ها از ساعت ۷ دانشوران همه مدارس در جلسه پرسش‌وپاسخ با حضور آیت‌الله سیدان در هفته اول و آیت‌الله سبحانی در هفته دوم شرکت خواهند کرد و پس از آن، دروس رسمی مدارس در قالب دو درس تا پیش از نماز ظهر و یک درس هم در نوبت عصر تا غروب برگزار خواهد شد.

انتظار می‌رود باتوجه‌به سطح اساتید و شرکت‌کنندگان دوره، سطح علمی دروس قابل‌قبول باشد و شرکت‌کنندگان این دوره با توجه به مشخص‌شدن موضوعات و اساتید دوره، باید پیش‌مطالعه لازم را داشته باشند تا ضمن بهره‌مندی هرچه بیشتر از کلاس، مباحث به‌صورت چالشی و دوطرفه برگزار شود قسمت پایانی هر درس نیز به پرسش‌های فضلای شرکت‌کننده در دوره اختصاص داده شده است.

فرصت ارتباط و آشنایی با سبک‌های علمی

حجت‌الاسلام میرزایی، مدیر حوزه ریاست حوزه علمیه خراسان، مدرسه دارالعلم را رویدادی علمی با مؤلفه‌های چندگانه می‌داند که آینده درخشانی را در کوتاه‌مدت و بلندمدت نوید می‌دهد. عزم مدیر عالی حوزه علمیه خراسان و تولیت محترم آستان قدس رضوی، ترکیب اساتید برجسته و سرآمد کشور، طلاب فاضل، نخبه و اساتیدی که مخاطب این رویداد علمی هستند و همچنین حرم مطهر حضرت رضا(ع) و برنامه مدون و حساب شده این رویداد از سوی حوزه علمیه خراسان آن‌هم در فصل تابستان و خارج از زمان رسمی دروس حوزه‌های علمیه از مؤلفه‌های مهم این رویداد علمی است.

بر اساس تجربه سال گذشته، بهره‌گیری از اساتید برجسته کشور، مجتهدان و برخی از مراجع در قالب پنج مدرسه با سرفصل‌های متمایز، آن‌هم با حضور طلاب فاضل در محیط معنوی حرم مطهر حضرت رضا(ع) علاوه بر اشتیاق زایدالوصف اساتید و شاگردان به شرکت فعال در این رویداد علمی، به آشنایی و مباحثه طلاب فاضل حوزه‌ها با یکدیگر و نیز آشنایی با سبک‌های مختلف علمی درسی اساتید با موضوعات متنوع و جذاب می‌انجامد.

مدرسه قرآن و حدیث

در مدرسه قرآن و حدیث، حجت‌الاسلام‌والمسلمین جواد ایروانی که از اساتید توانمند در مباحث قرآنی است به روش‌شناسی و قواعد تفسیر خواهد پرداخت که ارزیابی‌ها نشان از اقبال به مباحث ایشان دارد.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین مرویان به‌عنوان فعال در حوزه تفسیر موضوعی قرآن به روش‌شناسی تفسیر موضوعی می‌پردازد. استاد دیگر این دوره‌ها دکتر محمدعلی رضایی کرمانی، از اساتید دانشگاه فردوسی در گروه علوم قرآن و حدیث است که در این مدرسه تابستانه به ترجمه قرآن، بایدها و نبایدها با نگاهی به یافته‌ها و شنیده‌های حوزه ترجمه قرآن خواهد پرداخت.

همچنین در این دوره حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر علی نصیری، کاربرد قواعد اصولی در فهم قرآن را ناظر به مباحث جدید ارائه خواهد کرد و پس از آن نیز حجت‌الاسلام ‌والمسلمین دکتر علی راد، در حوزه ظواهر قرآن و تحلیل‌های انتقادی به گفت‌وگو و ارائه بحث می‌پردازد.

در ادامه ارائه اساتید این دوره حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر علی‌اصغر ناصحیان بحث محکم و متشابه را در حالی برای طلاب و فضلا بیان خواهد کرد که رساله دکترای ایشان نیز در همین موضوع بوده است، همچنین حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر محمدعلی مهدوی‌راد، بحث جایگاه قرآن و سنت در فهم دین را طرح خواهد کرد که سال‌های سال نیز در این حوزه فعال بوده‌اند.

در پایان نیز حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر محمدحسن زمانی صحبت از دستاوردها و رویکرد مستشرقان به قرآن دارد. نزدیک به همین موضوع نیز حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمدابراهیم روشن‌ضمیر، به روش‌شناسی قرآن‌پژوهی یا دین‌پژوهی مستشرقان ارائه خواهد داشت.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین جلائیان، مدیر مدرسه قرآن و حدیث امیدوار است با برگزاری این دوره‌ها در قالب مدرسه تابستانه دارالعلم بتوان هرچه بیشتر از مباحث، معارف و فضائل نورانی قرآن در این ایام با عنایات اهل‌بیت(ع) بهره‌مند شد.

مدرسه فقه و اصول

این مدرسه بر اساس رویکرد موضوع‌شناسی مسائل فقهی، عناوینی مثل «جایگاه موضوع‌شناسی در اجتهاد»، «ماهیت موضوع‌شناسی»، «الگوریتم موضوع‌شناسی»، «ضرورت‌های موضوع‌شناسی»، «مقدمات علمی لازم در موضوع‌شناسی»، «سهم فقیه در موضوع‌شناسی»، «موضوع‌شناسی در فقه هنر»، «تطورات تاریخی موضوع‌شناسی»، «نقش مبادی کلامی اجتهاد در موضوع‌شناسی» و «موضوع‌شناسی در فقه سیاسی» را در برنامه گنجانده است.

مباحث فقهی و اصولی را اساتیدی مثل حضرات آیات و حجج‌اسلام اشرفی شاهرودی، مروارید، علم‌الهدی، درایتی، زمانی‌فرد، الهی‌خراسانی و واسطی از حوزه علمیه خراسان و اساتید معظم، حضرات آیات و حجج‌اسلام آملی لاریجانی، شب‌زنده‌دار، مبلغی، علی‌دوست، ارسطا و عشایری از حوزه علمیه قم ارائه خواهند داد.

پذیرش مدرسه فقه و اصول از میان بیش از ۵۰۰طلبه متقاضی از حوزه‌های علمیه کهن خراسان، قم، نجف و لبنان با اولویت اساتید فقه و اصول، نخبگان و طلاب ممتاز مراکز تخصصی انجام پذیرفته است.

حجت‌الاسلام سید مهدی آقایی، مدیر مدرسه فقه و اصول، طراحی برنامه علمی مدرسه فقه و اصول را توسط گروه علمی تحت نظارت مدرسه عالی فقاهت حرم مطهر رضوی، مربوط به ماه‌های پیش می‌داند و امیدوار است خروجی مباحث علمی اساتید، کتابی در باب «موضوع‌شناسی» باشد.

مدرسه منطق و روش‌شناسی

حجت‌الاسلام محمدحسن میرحسینی، مدیر مدرسه منطق و روش‌شناسی می‌گوید: امسال با توجه به اهمیت بحث منطق و روش‌شناسی، مدرسه‌ای مستقل با همین عنوان طراحی شد.

دکتر داوود حیدری در بحث منطق پیش از اسلام، تاریخ منطق و سیر تطور نظریات منطقی در پیش از اسلام به تدریس خواهد پرداخت. همچنین موضوع تاریخ منطق در اسلام و بررسی منطق تاریخ سینوی، اشراقی و صدرایی توسط حجت‌الاسلام یزدان‌پناه بررسی خواهد شد.

اهمیت و ضرورت تعریف، اقسام و روش تعریف و نیز تعریف در علوم کاربردی توسط حجت‌الاسلام واسطی تدریس می‌شود و حجت‌الاسلام پارسانیا به مبحث روش‌شناسی توصیفی در معارف اسلامی و روش‌شناسی هنجاری در دین‌پژوهی می‌پردازد.

در مدرسه منطق، روش تحلیل قضایا و تحلیل استدلال تبیین و تمرین بر اساس آیات و روایات با ارائه دکتر احمد قراملکی برگزار می‌شود و حجت‌الاسلام مجتبی الهی‌خراسانی مبحث آشنایی با رویکردها و پارادایم‌های اصلی در مطالعات اسلامی کلاسیک و مدرن را تبیین خواهد کرد.

مخاطبان نخستین مدرسه «منطق و روش‌شناسی» نخبگان و اساتید منطق هستند و بحث‌های آن نیز عموماً به صورت کارگاهی که بهترین نوع انتقال مطلب در مجامع علمی است، برگزار خواهد شد. حجج‌اسلام واسطی‌ و الهی‌خراسانی و دکتر قراملکی درس روش تدریس را به صورت کارگاهی برگزار خواهند کرد.

خبرنگار: محمد ولیان‌پور