به گزارش قدس آنلاین، سال ۱۳۹۹ بود که خبر انتشار داستان زندگی ناصر خسرو، شاعر قرن پنجم توسط محمدرضا توکلی صابری منتشر شد، کتابی که همان سال توسط انتشارات معین به بازار آمد و حالا چاپ سوم این اثر در دسترس علاقه‌مندان به خواندن این آثار است. 
خواندن سرگذشت‌نامه‌ها همیشه مخاطب خودش را دارد. تجربه‌های رصد کتاب‌خوانی نشان داده اتفاقاً مردم به خواندن زندگی‌نامه‌ها علاقه‌ دارند و آن‌ها را می‌خوانند. این توجه هم به دلیل میل قلبی به خواندن و شنیدن قصه است که معمولاً این کتاب‌ها از چنین شاکله‌ای برخوردارند و هم به دلیل حس کنجکاوی است که معمولاً افکار عمومی نسبت به زندگی شخصی آدم‌های معروف و مشهور کنجکاوی خاصی دارند که خواندن زندگی‌نامه‌ها تقریباً می‌تواند این مقصود را برآورده کند، به همین دلیل است که معمولاً زندگی‌نامه‌های آدم‌های مشهور به چاپ‌های متعدد می‌رسد و به زبان‌های مختلف ترجمه می‌شود چون مخاطب جهانی دارد. 
با همه این احوال اینکه در این روزگار خواندن سرگذشت زندگی ناصر خسرو، شاعر قرن پنجم هنوز برای مردم این زمانه لطف و جذابیت دارد، خبر خوشایندی است. 
ناصر خسرو؛ حکیم، فیلسوف، شاعر، ریاضیدان و جهانگرد ایرانی یکی از برجسته‌ترین شخصیت‌های ادبی، فلسفی و دینی ایران در قرن پنجم هجری است که اتفاقاً زندگی جذاب و خواندنی دارد و قلم محمدرضا توکلی صابری که پژوهش‌های زیادی درباره این شاعر کرده لطف دیگری به کتاب داده و این سرگذشت را خواندنی‌تر کرده است. 
​​​​​​​
مبارزه با ابزار نوشتن و سرودن
ناصرخسرو در چهل و دو سالگی مسیر زندگی‌اش در اثر رؤیایی کاملاً عوض شد و او را که دبیری لذت‌جو در دربار شاهان بود دیگرگون کرد و پا در سفری هفت ساله گذاشت. پس از سفر او یک مبارز اجتماعی پرشور شد که به مخالفت با مقامات دینی و سیاسی زمان خود پرداخت. این عزم راسخ در مبارزه با فساد دینی و سیاسی دشمنان فراوانی را برای او به بار آورد و به جانش سوءقصد شد که سبب شد از بلخ فرار کند و به دره یمگان در کوهستان‌های بدخشان پناه ببرد اما او از پای ننشست و از همان جا با نوشتن و سرودن به مبارزه ادامه داد.
همین زندگی چند خطی می‌تواند بستری باشد برای نوشتن یک رمان پر افت و خیز موفق. 
محمدرضا توکلی صابری که پیش از این آثاری درباره این پیر دره یمگان منتشر کرده است، در این اثر تلاش کرده با زبانی داستانی مخاطب خود را با سرگذشت زندگی ناصر خسرو آشنا کند. او با این اثرش غبار بی‌توجهی از چهره مردی زدوده که یکی از تأثیرگذارترین شاعران و حکیمان در تاریخ ادب فارسی است. او پیش از این در گفت‌وگویی درباره اهمیت و جایگاه ناصر خسرو گفته بود: «ناصرخسرو به گفته علامه قزوینی یکی از هفت شاعر بزرگ پارسی‌زبان است. شاعران دیگر عبارت‌اند از فردوسی، خیام، انوری، مولوی، سعدی و حافظ. با وجود این نسبت به او بسیار بی‌مهری شده است. همه ساله در مورد این شاعران در گوشه و کنار ایران و حتی بعضی کشورها سمینارها، کنفرانس‌ها و سخنرانی‌هایی برگزار می‌شود، ولی در مورد ناصر خسرو چنین نیست و چندان به او توجهی نمی‌شود. البته دلایل اجتماعی، سیاسی، دینی و حتی ادبی متعددی برای این بی‌توجهی تاریخی وجود دارد و مربوط به زمان حاضر نیست». 
کتاب«آواره دره یمگان» به شیوه نثر بیهقی نوشته شده است که فضای زمانه را بهتر به تصویر می‌کشد.
قالب اثر داستانی بوده و چون مبتنی بر حقایق زندگی ناصر خسرو است، نویسنده بر اساس منابعی که درباره این شاعر نوشته شده خط داستانی خود را تنظیم کرده است. مؤلف برای شناخت ناصر خسرو از سال ۱۳۷۹ شروع به مطالعه در مورد او و آثارش کرده است. 
بر پایه گفته توکلی صابری او بیش از ۲۰سال گذشته هر آنچه را که توانسته در مورد ناصر خسرو به زبان‌های فارسی و انگلیسی خوانده و برای تصحیح سفرنامه او حتی به بعضی منابع عربی و فرانسه نیز رجوع کرده است. بنابراین با او آشنایی بسیار نزدیکی پیدا کرده و این اثر حاصل تلاش همه سال‌های تأمل درباره حکیم قرن پنجم است. 

چنین شد که داستان بر ضمیر من نقش بست 
محمدرضا توکلی صابری در هزارمین زادروز ناصرخسرو پای بر مسیر سفر ناصر خسرو گذاشته و پس از پایان سفر گزارش خود را در کتاب «سفر برگذشتنی» منتشر کرده است. سپس به دیدار مزار ناصر خسرو در کوهپایه‌های بدخشان رفته و حاصل یادداشت‌های این سفر را در کتاب «سفر دیدار» آورده است. همچنین او قدیمی‌ترین نسخه سفرنامه ناصر خسرو را در هندوستان یافته و آن را تصحیح کرده است. تصحیح کتاب گشایش و رهایش ناصر خسرو یکی دیگر از آثار او است. 
نویسنده درباره این اثر و تفاوتش با آثار مشابهی که درباره زندگی ناصر خسرو نوشته شده، گفته است: «این رمانی است درباره ناصر خسرو قبادیانی و من تلاش کردم چهره او را آنچنان که از خواندن آثارش شناختم به خوانندگان کتاب معرفی کنم. به نظرم فرق این رمان با رمان‌های دیگری که درباره ناصر خسرو نوشته شده، دو مؤلفه است؛ یکی عنصر خیال چون من صحنه‌های زیادی را بر اساس شخصیت ناصر خسرو خلق کرده‌ام و دیگر اینکه زبان مکالمات شخصیت‌ها مانند زمان خود ناصر خسرو است. به نظرم این کار در نشان دادن شخصیت‌ها بسیار مؤثرتر است». 
نویسنده در این اثر تلاش کرده در روایت داستان همان فضاسازی سال‌های زندگی ناصر خسرو را برای مخاطب یادآور شود. توکلی صابری برای نوشتن رمان به جز کتاب سفرنامه، از کتاب «جامع الحکمتین» و «گشایش و رهایش» نیز استفاده کرده و برای درک بهتر زبان زمانه او به بعضی کتاب‌های زمان او مانند «تاریخ بیهقی» رجوع کرده است. 
در مقدمه آغازین رمان «آواره دره یمگان» آمده است: «این نبشته حدیث حیات آن پیر دره یمگان است. نه خردحدیثی است این الا آنکه به قلمی خرد به نوشته آمده است. این حدیث را آن غریب دره یمگان در شبی مهتابی و پاییزی سرد که خواب رؤیایی دوری بود که چشمان در انتظارش بود در همان دره برای صاحب این قلم بازگفت و چنین شد که داستان بر ضمیر من نقش بست». 
گفتنی است چاپ سوم کتاب «آواره دره یمگان» با ۳۰۳ صفحه و قیمت ۲۰۰ هزار تومان عرضه شده و در دسترس علاقه‌مندان به خواندن این آثار قرار گرفته است.