حجت‌الاسلام والمسلمین محمد رحمانی؛ پژوهشگر سیاستگذاری و برنامه‌ریزی فرهنگی و تربیتی، شامگاه ۱۱ مردادماه در نشست علمی «نقش‌آفرینی مربیان و فعالان تربیتی در ایام محرم» با بیان اینکه بالای ۶۰ درصد هیئات ما مناسکی هستند، گفت: این نوع هیئات صرفا در چارچوب مناسکی به هیئت‌داری می‌پردازند و آن برپایی مجلس برای اهل بیت(ع) است ولی بعد از انقلاب رویکردهای فرامناسکی رو به توسعه رفته است و هیئت به مثابه نهادی برای احیای امر شکل گرفته است. احیای امر هم در حقیقت به معنای اقامه توحید در فضای اجتماعی است.
وی ادامه داد: ما معتقدیم اگر هیئتی درگیر مسائل اجتماعی نباشد و نتواند برای مسائل مختلف برنامه‌ریزی و سازماندهی کند، از جهاد تبیین گرفته تا حل مسائل اجتماعی مانند آسیب‌های اجتماعی، چنین هیئتی تقلیل‌گرایانه در حال فعالیت است و کنشگری اصلی خود را ندارد و هئیتی ضعیف است. هیئت یک نهاد اجتماعی است که باید توانایی بسیج ظرفیت‌ها برای اقامه توحید و حل مسائل اجتماعی را داشته باشد.
رحمانی اضافه کرد: در کانون‌های فرهنگی هنری مساجد و ... گرایش به فعالیت‌های اجتماعی بیشتر از اتمسفر هیئات بوده است ولی همچنان در این مراکز هم عمدتا تربیت گلخانه‌ای وجود داشته است؛ تربیت غیرنسبت‌دار با فضای میدان و عرصه اجتماع. در ادبیات آینده‌پژوهی گفته می‌شود آن چه که نقطه بزنگاه کنش اجتماعی و جریان اجتماعی رویدادهایی است که در عرصه اجتماع رخ می‌دهد در حالی که الان اولین گام برای در تلاش‌های فرهنگی ما روزمره و کند است و خیلی از فعالیت‌های فرهنگی در گام اول کنشگری به شدت ضعیف پیش می‌رود زیرا این فضای روزمره سبب می‌شود تا نوجوان انگیزه ورود به نهادهای تربیتی ما را پیدا نکند.
استاد حوزه علمیه اظهار کرد: البته وقتی وارد رویدادهای خاصی مانند کرونا و انتخابات و اربعین و ... می‌شویم نقاط عطف اجتماعی برای تعامل مناسب ما با نوجوانان هستند که اصطلاحا به آن مد اجتماعی گویند که نوعا مدنظر نوجوانان است و ما از این فرصت می‌توانیم برای ورود نوجوانان به زمین بازی خودمان استفاده کنیم. مربیان تربیتی باید از این فرصت برای تصحیح نظام اعتقادی نوجوان و جوان و باورهای او استفاده کنند. نوجوان یک نیاز خودآگاه و اعلامی دارد و در صورتی با ما همراهی می‌کند که به این نیاز توجه داشته باشیم.
راه را برای همراهی نوجوانان باز کنیم
رحمانی افزود: اگر در بدو امر به او بگوییم ما قصد داریم که یک کلاس عقیدتی برپا کنیم شاید با ما همراهی نکند ولی اگر وارد حوزه سرگرمی، بازی، مهارت‌افزایی و حوزه کنشگری شویم قطعا همراهی اولیه را با ما خواهد داشت و فرصت‌هایی چون محرم و ماه مبارک رمضان و ... این فرصت اولیه را برای هیئات و کانون‌های مساجد فراهم می‌کند و این با مسئولیت‌دادن به کنشگران رخ می‌دهد و نوجوان حس اولیه تعلق به مجموعه خود را پیدا خواهد کرد.
وی اضافه کرد: اگر از برخی نوجوانان پرسش شود که چرا در هیئت کمتر حضور دارد خواهد گفت که هیئت چندان با ذائقه من سازگاری ندارد؛ در اینجا ما باید از او پیشنهاد بخواهیم که چه کاری بکنیم که باعث جلب و جذب او شود و این یکی از راه‌های خوب برای جذب آنان است؛ بنابراین اولین گام حرکت بر مبنای نیازهای اعلامی این قشر است.
پژوهشگر سیاستگذاری فرهنگی، تربیتی نوجوانان با بیان اینکه یک نوجوان وقتی وارد کنشگری شد، اتمسفر فکری او ممکن است با ما تفاوت داشته باشد، تصریح کرد: دنیایی که امروز نوجوانان ما در آن زیست می‌کنند قوانین و چارچوب مختص خود را دارد و جهان‌داستان او با ما یکی نیست لذا باید ظرفیت ایجاد خلاقیت و نواوری را در مجموعه خود ایجاد کنیم یعنی هر نوجوانی اگر پیشنهاد برای تغییر رویه هیئت و کانون داشت یک فرصت برای ظرفیت تعامل با اوست البته در مواجهه با این پیشنهادات نباید از روی پیشنهاد او کاملا رد شویم زیرا باعث عدم احساس تعلق خواهد شد.
ایجاد فرصت آزمون و خطا به نوجوانان
وی افزود: اولین گام گفت‌وگوی نرم با اوست و در مرحله بعد باید باید به صورت هدایت‌شده و محدود فرصت آزمون و خطا به نوجوان داده شود و اگر او از پس این کار برآمد که بهتر و اگر هم بر نیامد بدون اینکه سرزنش کنیم او متوجه ایراد خود خواهد شد و باید بستر را برای کار دیگری فراهم کنیم یا اینکه ظرفیتی از سوی او ایجاد شود که اگر برای کانون و هیئت ما جواب نداده است بتواند برای کانون‌های دیگر مؤثر باشد.
این پژوهشگر دین تصریح کرد: برای استمرار حضور نوجوانان باید زیست خلاقانه در راستای نزدیک شدن دنیای نسل قدیم و جدید را ایجاد کنیم. نوجوان وقتی احساس هویت می‌کند که بستری برای فعالیت او ایجاد شود. مجموعه‌ای پویاست که طول مدیرتیی و اجرایی آن مجموعه بین ۳ تا ۱۰ سال باشد یعنی شما باید در کانون، مجموعه را به صورت هرمی اداره کنید.
وی تاکید کرد: این فضای هرمی به جای فضای رانتی اجازه می‌دهد تا نوجوان احساس کند فرصت برای رشد و نقش‌آفرینی مستمر در مجموعه وجود دارد ولی اگر نوجوان احساس کند که یک عده‌ای دانای کل و در راس، فقط قصد دارند تا دائما اطلاعاتی را به او بدهند و برای او برنامه بریزند انگیزه او برای کنشگری تضعیف خواهد شد ولی اگر نقش‌پذیری و نقش‌آفرینی و رقابت مثبت را احساس کند در این صورت همراهی خواهد کرد.
رحمانی با بیان اینکه ویژگی مهم دیگر آن است که نوجوانان علائق و توان‌های مختلفی دارند و مدیران یک مجموعه نباید تلاش کنند تا دیگران را سر سفره علائق خود بنشانند بلکه باید سفره‌داری کنند تا نوجوان پای مسائل مورد علاقه خود بنشیند؛ کانون باید سبدی از فعالیت‌های مختلف علمی، آموزشی و فرهنگی، جهادی و ... داشته باشد تا نوجوان بتواند انتخاب کند. برخی مسائل ناظر به خانواده و شهر و محله و سطح بین‌المللی است و نوجوان می‌تواند بین آن انتخاب کنند همچنین یک مدل کار جهادی، اردوهای سالیانه و بسیج امکانات برای کمک به کانون‌های دیگر و ... است لذا از طریق فرصت‌های مختلف باید نوجوانان و جوانان را به خود نزدیک کنیم، نوجوان باید درد محله و خانواده و کشور و حتی فضای بین‌المللی اسلامی را داشته باشد. اگر حاج قاسم درد بین‌المللی و سپاه قدس را داشت در سیل و زلزله هم حضور داشت و باید این مدل کارها را برای نوجوانان و جوانان در سطح اجتماعی طراحی کنیم.
نظر شما