سلسله نشست‌های پژوهشی نخستین جشنواره ملی و بین‌المللی کتاب کودک و نوجوان، با همکاری معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و خانه کتاب ادبیات برگزار شد.

این نشست با حضور حمیدرضا نویدی ‌مهر؛ مدیر گروه ادبیات فارسی دانشگاه امام رضا(ع)، نعمت‌الله فیروزی؛ عضو هیئت علمی دانشگاه امام رضا و سیداحمد میرزاده؛ مدرس و پژوهشگر ادبیات کودک و نوجوان روز یکشنبه 14مرداد 1403 در محل دانشگاه امام رضا(ع) تشکیل شد.

این سلسله جلسات با محوریت فرهنگ معنوی- رضوی و با هدف رسیدن به یک مرجعیت علمی در حوزه مطالعات دینی کودک و نوجوان در سه نشست جداگانه به اجرا درآمد.

سومین جلسه این نشست در مشهد و دو جلسه دیگر در شیراز و دانشگاه شهید بهشتی برگزار شد.

فرهنگ رضوی در ادبیات کودک و نوجوان

مدیرگروه ادبیات فارسی دانشگاه امام رضا (ع) در ابتدای این نشست گفت: دو نشست از این جشنواره در دانشگاه‌های شیراز و قم برگزار شده است و سومین نشست نیز امروز، با محوریت «فرهنگ رضوی در ادبیات کودک و نوجوان» تدارک دیده شد.

حمیدرضا نویدی مهر، تصریح کرد: نخستین جشنواره ملی و بین‌المللی کتاب کودک و نوجوان یک رویداد خجسته است که امسال با محوریت تولیدات ادبیات کودک و نوجوان برگزار شده و مراسم اختتامیه آن نیز چهارشنبه 17 مردادماه در تالار وحدت تهران برگزار خواهد شد.

وی در ادامه از حادثه رویداد تلخ و قتل‌عام کودکان فلسطینی به دست رژیم غاصب صهیونیستی یادکرد و گفت: ما این رفتار ظالمانه را محکوم می‌کنیم و آرزو داریم این جنگ که قربانیان صف مقدم آن کودکان هستند، به‌زودی خاتمه یابد.

نویدی مهر با اشاره به این که امام رضا (ع) بیش از هزار سال است که مهمان و میزبان مردم ایران است، گفت: ایران این خزانه فرهنگی و ملی را در خود حفظ کرده و میراث فکری و معنوی که امام رضا (ع) برای ما ایرانیان و شیعیان جهان به یادگار گذاشته‌اند، گنجینه سرشار و فناناپذیری است، اما این سؤال مطرح است که هنرمندان و نویسندگان ما چه میزان از این میراث فکری ارزشمند بهره برده‌اند و به تولید آثار هنری پرداخته‌اند. مدیرگروه ادبیات فارسی دانشگاه امام رضا (ع) تصریح کرد: ما موظف هستیم برای گسترش فرهنگ رضوی از طریق ادبیات برنامه داشته باشیم، یکی از این برنامه‌ها، برگزاری این‌گونه نشست‌هاست که می‌تواند زمینه‌ساز تولید اثر رضوی باشد.

به گفته وی، وجود امام رضا (ع) در کشور ایران و سرزمین خراسان یک رویداد تاریخی صرف نبوده که تنها با یک روایت تاریخی نشان داده شود، بلکه یک رخداد تأثیرگذار در حوزه‌های مختلف است که بسترهای بسیار خوبی برای تولیدات رضوی را فراهم آورده است.

نویدی مهر خاطرنشان کرد: متأسفانه ما در مؤلفه‌های مربوط به سیره رضوی در حوزه کودک و نوجوان، آثار خلاقانه و مخاطب‌پسند زیادی نداریم و حجم این آثار بسیار اندک است.

انقلاب اسلامی نقطه عطف ادبیات کودک و نوجوان

سیداحمد میرزاده در سومین نشست از سلسله جلسات جشنواره ملی و بین‌المللی کتاب کودک و نوجوان گفت: به دنبال مناظرات حضرت رضا(ع) با دانشمندان، نخستین حکومت‌های مسلمان در خراسان شکل گرفت. فرهنگ رضوی نام دیگر فرهنگ ایرانی- اسلامی است. این فرهنگ مقوله‌ای بسیار فراگیر بوده و لازم است نسبت به این دیدگاه نگاه وسیعی داشت.

میرزاده در ادامه بیان کرد: چند سالی است ادبیات کودک و نوجوان دچار غفلت‌هایی شده است. شاید پس از انقلاب اسلامی مهم‌ترین رخداد در این حوزه، همین جشنواره باشد. طبق تاریخچه موجود از ادبیات ایران می‌توان گفت در سال‌های پیش از انقلاب دستاوردهای این زمینه محدود بوده‌اند و با ظهور انقلاب اسلامی گسترش یافتند.

او افزود: در این سال‌ها جشنواره‌های مختلفی در مورد ادبیات کودک برگزار شده است. جشنواره کانون فکری کودکان و نوجوانان توسط متولیان ادبی برگزار شد و به حدی بود که حتی با تعطیلی‌های دهه 90 همچنان در سطح جشنواره شعر فجر و جلال آل‌احمد به شمار می‌رود.

این مدرس ادبیات اظهار کرد: در این جشنواره، دو کتاب سال جمهوری اسلامی معرفی شد که یکی از آن‌ها کتاب سال بزرگسالان و دیگری کتاب سال کودکان و نوجوانان به شمار می‌روند.

ورود امام رضا(ع) موجب تحول فرهنگ ما شد

احمد میرزاده اظهار کرد: یکی از مهم‌ترین اتفاق‌های کشور ما، ورود امام رضا(ع) است؛ به تعبیری همه اتفاق‌های مهمی که به لحاظ فرهنگی برای کشور ما رخ داد مربوط به آن دوره می‌شود. فردوسی با ادغام این نگاه توحیدی با مؤلفه‌های ملی، آثار فاخری ایجاد کرده است.

این پژوهشگر ضمن اشاره به ضرورت نگاه خلاقانه در تولیدات فرهنگی گفت: بسیاری از تولیدات رضوی فاقد خلاقیت است و نبود فضای نقد در حوزه ادبیات دینی کودک یکی از دلایل جای خالی آثار ارزشمند در این حوزه به شمار می‌رود.

ابعاد مغفول شخصیت امام رضا (ع) باید محور خلق آثار جدید باشد.

پس از آن دکتر نعمت الله فیروزی، عضو هیئت علمی دانشگاه امام رضا (ع) توضیح داد: جایگاه معنویت و ارادت پیروان ادیان مختلف به امام رضا (ع) یکی از ایده‌هایی است که می‌توان در مورد آن داستان‌های متعدد و جدیدی برای مخاطبان نوشت. وی افزود: ظرفیت‌های بی‌شمار حضرت رضا (ع) و ابعاد مغفول مانده شخصیت این حضرت از دیگر موضوعاتی است که می‌توان در قالب داستان به آن اشاره کرد. در همین زمینه می توان اذعان نمود که بخشی از تولیدات ادبی کودک و نوجوان در حوزه دینی، فاقد قهرمان هستند و این باعث کاهش مخاطبین در این حوزه شده است و نپرداختن به مضامین متنوع و توجه به مشهورات فاقد سندیت، یکی از آسیب‌های جدی فرهنگ رضوی در ادبیات کودک و نوجوان است.

عضو هیئت علمی دانشگاه امام رضا (ع) ادامه داد: سیره و تعالیم ناب و راهبردی امام رضا علیه السلام در آموزه هایی مثل مهارت گوش دادن، مهارت تنبیه کردن، مهارت تشویق کردن و مهارت تکریم کردن از دیگر مفاهیم است که این جشنواره در قالب فرهنگ رضوی می‌تواند الگوهای مناسب و بسیار خوبی برای بیان آن در ادبیات کودک و نوجوان برنامه ریزی داشته باشد.

به ازای هر زائر می‌توان یک کتاب نوشت

علاوه بر این، متاسفانه از داستان‌ های واقعی امام رضا(ع) و ارادتمندان به ایشان غفلت کرده‌ایم و تنها به چند ویژگی محدود این امام توجه شده است حال آنکه به ازای هر یک زائر می‌توان یک کتاب نوشت.

عضو هیئت علمی دانشگاه بین‌ المللی امام رضا (ع) در ادامه گفت: امام رضا (ع) بهترین و مقرب ترین مخلوق هستی است و هر گونه ارتباط قلبی با امام رضا(ع) می‌تواند منشأ اثری هنری برای یک هنرمند و یا نویسنده باشد. دکتر نعمت فیروزی با اشاره به اینکه آموزش ‌های عمیق توحیدی در مسیر سفر امام رضا(ع) از مدینه تا مرو ارائه شده است، گفت: امام رضا(ع) به امام رئوف و امام مهربانی‌ها معروف هستند و همگان و حتی دشمنان را مسحور خود می‌کردند. وی همچنین سفر تاریخی امام رضا علیه السلام از مدینه تا مرو و بهره مندی از ظرفیت جاده ولایت را از دیگر موضوعات قابل توجه برای خلق آثار متنوع دانست زیرا هجرت ایشان، در حقیقت یک دانشگاه و مدرسه در سفر تلقی می شود.

خبرنگار: زهرا جوانشیر