روزنامه اسمش رویش است، نامه‌ای برای روز، همان روز، نه فردا و پس‌فردایش، چه برسد به ماه‌ها و سال‌ها بعد. روزنامه صفتش همراهش است، کاغذ اخبار، اخباری که چند ثانیه نشده کهنه می‌شوند و جایشان را به خبری تازه‌تر و تیتر نو می‌دهند. تیترها و خبرهایی که در آرشیوها حبس شده و فراموش می‌شوند و سال و ماهی شاید پژوهشگری یا اهل علمی سراغشان برود. در این میان اگر تیتری پیدا شود که غبار سال‌ها کمرنگش نکند، یا کار خود خبرش خیلی درست بوده یا خبرنگارش رو دست نداشته که توانسته بر زمان و زمانه پیروز شود. به جز این، استثناهای دیگری هم وجود دارد. استثناهایی که اعتبارشان را نه فقط از ماجرا یا مؤلف که از عاملی بزرگ‌تر و بالاتر می‌گیرند. مثالش همه تیترهای زیارتی روزنامه قدس است. تیترهایی که خبر از ارادت دارند. درست مثل تیتر نخست روزنامه قدس روز چهارشنبه مورخ ۳۱ مردادم ۱۳۶۹ که روایتگر زیارتی استثنایی از مردانی است که رنج سال‌ها اسارت را آورده‌اند تا پای ضریح علی بن موسی‌الرضا(ع) زمین بگذارند.

یکی از مهم‌ترین تیترهای روزنامه‌ها و مطبوعات ایران اسلامی  در تاریخ ۲۴ و ۲۵ مرداد سال۱۳۶۹ به انجام مقدمات و تشریفات لازم برای بازگشت و تبادل اسرای جنگ تحمیلی میان ایران و عراق اختصاص دارد. موضوع بازگشت اسرای ایرانی به وطن، علاوه بر خانواده‌ها و مسئولان کشور، توجه روزنامه‌ها، مطبوعات و رسانه‌های آن دوران را نیز به خود جلب کرده بود. به همین بهانه و به مناسبت ۲۶ مرداد، سالروز بازگشت غرورآمیز آزادگان سرافراز به میهن اسلامی، در گزارشی به بازخوانی انعکاس و بازتاب برخی از اخبار و مطالب این موضوع، مندرج در روزنامه قدس آن دوران پرداخته‌ایم.

تیتر نخست

«دوهزار اسیر سرافراز ایرانی، فردا در آغوش ملت جای می‌گیرند»؛ این عبارت به عنوان تیتر نخست در نسخه شماره ۷۶۴ روزنامه قدس مورخ پنجشنبه ۲۵ مرداد سال ۱۳۶۹  شمسی برابر با ۲۴ محرم‌الحرام سال ۱۴۱۱ قمری به چاپ رسیده است. در توضیح این مطلب و در صفحه ۸ همین شماره و به نقل از سخنگوی وقت وزارت امورخارجه کشورمان، این‌گونه آمده است:

«... طبق اطلاع واصله از کمیته بین‌المللی صلیب سرخ، عراق فردا (روز جمعه مورخ ۲۶ مرداد ماه ۱۳۶۹) دوهزار اسیر ایرانی را آزاد خواهد کرد و روند آزادی بر طبق اظهارات مقام‌های عراقی، متناسب با شرایط آزادی تمامی اسرا ادامه خواهد داشت.

در ادامه این خبر آمده است:  مشخصات تمامی اسرای آزاد شده به محض ورود به ایران، ثبت شده و از طریق رسانه‌های گروهی به اطلاع عموم خواهد رسید...».

طلایه‌داران پیروزی، خوش آمدید

روزنامه قدس مورخ شنبه ۲۷ مرداد ۱۳۶۹، سرمقاله خود با عنوان «طلایه‌داران پیروزی، خوش آمدید» را به موضوع بازگشت آزادگان غیور به میهن اسلامی اختصاص داده است. در بخشی از این سرمقاله آمده است:

«... آزادگان دیار آزادگی و شرف، قدومتان بر سرزمین حماسه و خون و افتخار و ایثار و جوانمردی، بر دیار شهادت و شهیدان  و بر کشور روح‌الله مبارک باد...».

همچنین در صفحه نخست این شماره از روزنامه قدس، عناوینی در ارتباط با «دعوت امام جمعه مشهد از مردم خراسان برای استقبال گرم از آزادگان»، «آمادگی مشهد برای استقبال از آزادگان سرافراز و مقاوم» و در صفحه ۸ این روزنامه عناوینی شامل «ورود دومین گروه از آزادگان اسلام به خاک گلگون وطن» و... به چشم می‌خورد.

اطلاعیه آستان قدس رضوی به مناسبت ورود آزادگان

روزنامه قدس برای اطلاع هموطنان گرامی و به‌ویژه خراسانی‌های عزیز در صفحه نخست شماره روز یکشنبه مورخ ۲۸ مرداد ۱۳۶۹  با  چاپ این عنوان که «اسامی نخستین  گروه از آزادگان اعلام شد» با انتشار جدولی، اقدام به اعلام اسامی نخستین گروه از آزادگان ساکن استان خراسان می‌کند که تا ساعت۱۲ ظهر آن روز، از سوی ستاد رسیدگی به امور آزادگان کشور در اختیار این رسانه قرار گرفته بود.

همچنین در بررسی صفحه نخست روزنامه قدس دوشنبه ۲۹ مرداد۱۳۶۹  به اطلاعیه آستان قدس رضوی به مناسبت بازگشت افتخارآفرین آزادگان عزیز برمی‌خوریم. در بخشی از این اطلاعیه آمده است:

«... آزادگان پرافتخار و حماسه‌آفرین، مقدم پربرکتتان به میهن اسلامی گرامی باد. مراجعت پیروزمندانه پرچمداران بزرگ آزادگی، فرزندان رشید و دلاور خمینی کبیر(س) و همسنگران شهیدان گلگون‌کفن انقلاب اسلامی به سرزمین سرافراز ایران اسلامی، بر امام راحل، رهبر گرانقدر و امت قهرمان و خانواده‌های صبور و مقاوم آزادگان، شهدا، جانبازان عزیز و عموم رزمندگان مبارک باد...».

همچنین در صفحه ۸ همین شماره از روزنامه قدس، اسامی ۶۹ تن از آزادگان دلاور خراسانی به چاپ رسیده است.

روزنامه قدس سه‌شنبه ۳۰ مرداد۱۳۶۹ نیز تیتر نخست خود را به «تجدید میثاق آزادگان با آرمان‌های بلند امام خمینی(س) و بیعت با ولی امر مسلمین» اختصاص داده است و در سرمقاله‌ای با عنوان «فصل آزادگان» نیز به موضوع رابطه مستحکم امت اسلامی با امام جامعه اسلامی و اهمیت پایبندی به آرمان‌های امام راحل عظیم‌الشأن(ره) و تبعیت از فرامین و منویات رهبر معظم انقلاب در دیدار آزادگان با رهبر فرزانه انقلاب اسلامی پرداخته است. همچنین در صفحه نخست این شماره عبارتی با عنوان «مشهد در تب و تاب استقبال ازآزادگان» چاپ شده است.

فرستادگان رضا(ع) به پابوسی امام هشتم(ع) شتافتند

«آزادگان سرافراز خراسانی در میان استقبال پرشور مردم به زیارت مرقد منور حضرت رضا(ع) شتافتند». این عبارت، به عنوان تیتر نخست روزنامه قدس چهارشنبه مورخ ۳۱ مرداد ۱۳۶۹ به چاپ رسیده است. در بخشی از گزارش چاپ شده  در صفحه ۸ این شماره از روزنامه قدس و در توضیح همین مطلب، این‌گونه آمده است:

«... آزادگان خراسانی در دو گروه و با دو فروند هواپیمای جمهوری اسلامی از مقصد تهران با ۶۹ تن و۴۷ تن آزاده مقاوم و صبور از شهر باختران در ساعت ۱۸ عصر روز گذشته  (سه‌شنبه ۳۰ مرداد۱۳۶۹) وارد مشهد شدند.

بر اساس این گزارش، پس از انجام مراسم استقبال که با حضور استاندار، امام جمعه و برخی از مسئولین اجرایی و مقامات انتظامی و نظامی استان در فرودگاه مشهد و خیابان‌های منتهی به آن برگزار شد، در حالی که هر یک از آزادگان حلقه‌های گل که از سوی مردم شهیدپرور و مسئولان استان به آنان اهدا شده را به گردن خود آویخته بودند، به منظور زیارت مرقد مطهر حضرت امام هشتم(ع) عازم حرم مطهر شدند.

این گزارش حاکی است، به هنگام ورود عزیزان آزاده به حرم مطهر امام رضا(ع) در حالی که انبوه جمعیت استقبال‌کننده در محدوده صحن امام خمینی(س) اجتماع کرده بودند، هر یک از آزادگان را بر روی دوش خود گرفته و به سمت حرم مطهر، هدایت می‌کردند.

بر پایه این گزارش، در لحظه ورود به حرم مطهر، عزیزان آزاده در حالی که به‌شدت می‌گریستند، افتان و خیزان به پابوس هشتمین امام خود شتافتند و عقده فراق چندین ساله خود از بارگاه ملکوتی آن حضرت را گشودند. در این مراسم معنوی و باشکوه، یکی از اسرای آزاده به مدیحه‌سرایی پرداخت».