حجت‌الاسلام سلمان بهجتی‌اردکانی، عضو ستاد راهبری محیط زیست حوزه‌های علمیه در گفت‌وگو با ایکنا به تشریح لزوم توجه به ابعاد زیست محیطی پیاده‌روی اربعین پرداخت و گفت: اربعین یک اجتماع انسانی بی‌نظیر است. بی‌نظیر بودن اربعین از جنبه‌های مختلفی همچون کمیت اجتماع، ایثار،‌ از خود گذشتگی، مهربانی، میزبانی با همه امکانات و ...  است. اجتماع اربعین در واقع از جهت الهی بودن بی‌نظیر است و کارکردهای آن از جنبه‌های مختلفی قابل بررسی است. یکی از ابعاد و کارکردهای این اجتماع معنوی، بعد محیط زیستی است.

وی با تأکید بر اینکه بدون تردید محیط زیست مستقیماً تحت تأثیر این اجتماع عظیم قرار می‌گیرد، گفت: لذا رعایت امور مربوط به بهداشت محیط در کوتاه مدت و حفظ محیط زیست در طولانی مدت اهمیت دارد و توصیه‌هایی همچون همراه داشتن ظروف فلزی یا ظروف قابل شست‌وشو و استفاده مجدد در همین راستا ارزیابی می‌شود و قطعاً پرهیز از کاربرد ظروف پلاستیکی یکبار مصرف در یک اجتماع میلیونی، تأثیر شگرفی در پیشگیری از انواع آلودگی‌های محیط زیستی دارد.

در مسیر اربعین درخت بکاریم

این کارشناس مباحث محیط زیستی در اسلام یکی از کارکردهای اجتماعی اربعین را کنشگری و فرهنگ‌سازی برای حفاظت از محیط زیست دانست و گفت: این کارکرد که با مشارکت دادن افراد از جوامع مختلف همراه است، محیط زیست را غیرمستقیم و در دراز مدت تحت تأثیر قرار می‌دهد و مشارکت کسانی که با پای پیاده به کربلای معلی مشرف می‌شوند در کاشت درخت در مسیرهای منتهی به کربلا می‌تواند کنشگری بسیار مناسب و مؤثر محسوب ‌شود.

وی با اشاره به اینکه بی‌تردید این کنشگری فعال و کاملاً مؤثر نیاز به هماهنگی بین دولت‌ها و نظارت سازمان‌ها و یا وزارتخانه‌های ناظر به محیط زیست کشورهای اسلامی مخصوصاً ایران و عراق دارد، گفت: در چنین کنشی ملاحظات محیط زیستی همچون کاشت یا غرس درختان متناسب با اقلیم مناطق عراق مهم هستند.

حجت‌الاسلام بهجتی ادامه داد: در روایات‌ مربوط به ظهور داریم که وقتی امام زمان(عج) ظهور می‌کنند همه جا را سرسبز می‌کنند. از این روایات معلوم می‌شود که جامعه و زمین به سمتی رفته که کره زمین بدون سبزه، آبادانی و درخت نمی‌تواند خدمات خود را به انسان مثل گذشته ارزانی بدارد و خود را حفظ کند. لذا باید توجه به محیط زیست جزو برنامه‌های کوتاه‌مدت و همچنین درازمدت اربعین باشد.

محیط زیست معنوی بدون محیط زیست مادی سالم حاصل نمی‌شود

وی همچنین گفت: برخی می‌گویند اربعین یک زیست و حیات خاص معنوی دارد و نباید آن را به این امور مخلوط کرد، اما پاسخ ما این است که محیط زیست معنوی بدون محیط زیست مادی سالم حاصل نمی‌شود و اساساً حفظ معنویت در گرو پاکی محیط زیست و مراقبت از آن برای پیشگیری از آلودگی است. اینطور نیست که من بخواهم همه چیز را به محیط زیست ربط دهم بلکه باید دانست که واقعا همه چیز به محیط زیست ربط دارد.

اثر محیط زیستی بین‌المللی در اجتماعی بین‌المللی

حجت‌الاسلام بهجتی در پاسخ به این سؤال که زائران اربعین برای حفاظت از محیط زیست این مراسم باشکوه چه اقداماتی می‌توانند انجام دهند؟ گفت: کنشگری دیگر که نیاز به هماهنگی دولتی ندارد، مشارکت عموم شرکت کنندگان این مراسم در پاکسازی محیط از زباله‌هاست. به طور کلی یک اجتماع بین‌المللی می‌تواند اثر محیط زیستی بین‌المللی داشته باشد و لذا بسیار مناسب و شایسته است که هر زائر اربعین یک کنشگر محیط زیست باشد.

وی افزود: با توجه به آنچه گفته شد، اربعین در کنار زیارت سرور و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین(ع)  یک تمرین و مانور حفظ محیط زیست است؛ از این حیث، اربعین دو ضمیمه و پیوست محیط زیستی دارد: یکی مقطعی در زمان و مکان پیاده‌روی و دیگری، امتداد یافتن کنشگری محیط زیستی در سایر زمان‌ها و مکان‌ها.

این عضو ستاد راهبری محیط زیست حوزه‌های علمیه گفت: دولت‌ها، شبکه‌های دولتی و همچنین مردمی که در عراق و ایران موکب‌داران را سر و سامان داده و بر آنها نظارت می‌کنند، در اولین اقدام باید موکب‌داران را آگاه کنند؛ زیرا محیط زیست یک امر مقطعی در زمان نیست، محیط زیست یک امر مقطعی در مکان نیست، محیط زیست یک امر تجملاتی و فانتزی نیست و محیط زیست یک امر روبنایی و ظاهری که بتوان به سادگی از کنار آن گذشت، نیست.

وی در پایان گفت: کشور ما از ظرفیت‌های خوبی در این زمینه‌ها برخوردار است چراکه حدود ۱۵ هزار نفر فارغ التحصیل در رشته تحصیلی محیط زیست در ایران داریم. همچنین صدها تشکل و سازمان مردم نهاد محیط زیستی داریم و از یک ظرفیت فوق‌العاده دیگر نیز برخوردار هستیم و آن میلیون‌ها نفر علاقه‌مند به محیط زیست است که حاضرند با انگیزه‌های الهی و معنوی به مشارکت در حفظ محیط زیست برای نسل کنونی و نسل‌های آینده بپردازند که باید از این ظرفیت‌ها در پیاده‌روی اربعین نیز استفاده کرد.