معاونت تبلیغات اسلامی حرم مطهر رضوی که رسالت اقدامات و برنامه‌ریزی‌های فرهنگی، مذهبی و دینی در بارگاه منور رضوی برای بهره‌مندی زائران را بر عهده دارد، از چند سال پیش با توجه به جایگاه شعر و شاعری به عنوان یک رسانه اثرگذار در انتقال مفاهیم دینی و مذهبی، به موضوع ارتقابخشی به کیفیت شعر تراز رضوی در بارگاه مطهر امام هشتم(ع) پرداخته است. به مناسبت دهه پایانی ماه صفر و حضور انبوه زائران و مجاوران بارگاه مقدس امام رئوف(ع)، حضرت ثامن‌الحجج(ع) در آستان ملکوتی آن حضرت، در ادامه بخش‌هایی از سخنان حسین قاسمی، مسئول شاعران، دکلمه‌خوانان و گروه‌های سرود در معاونت تبلیغات اسلامی حرم مطهر رضوی در گفت‌وگو با خبرنگار روزنامه قدس را می‌خوانید. او از برخی اقدامات و فعالیت‌های این معاونت در راستای تولید و کیفیت‌بخشی به شعر تراز رضوی در حرم منور امام رضا(ع) برایمان گفت. وی چهل‌ودوساله و کارشناس ارشد رشته مدیریت با گرایش حج و زیارت و اماکن متبرکه بوده و حدود 13سال سابقه فعالیت در معاونت تبلیغات اسلامی حرم مطهر رضوی دارد.

از «رسم دعبل» تا «چشمه رضوان»

«رسم دعبل» محفلی دوست‌داشتنی با حضور شاعران آیینی از نقاط مختلف کشور است که در سال‌های اخیر (پنج سال گذشته) در پنج شب پایانی ماه صفر و ایام رحلت پیامبر اسلام(ص)، شهادت امام حسن مجتبی(ع) و شهادت امام رضا(ع) در بارگاه مطهر رضوی با اجرای چهره‌های برجسته و سرشناس از شعرای انقلابی و متعهد در زمینه  شعر آیینی کشور برگزار شده است. در دو سال گذشته نیز به منظور بهره بردن از نزدیکی و مجاورت با مضجع شریف امام هشتم(ع) و حضور در میان جمعیت زائران حاضر در بارگاه منور رضوی، این محفل در رواق دارالحجه(عج) حرم منور امام رضا(ع) برگزار شد. هدف از اجرای این محفل، در کنار حضور شاعران سرشناس و شناخته شده شعر آیینی کشور،  آشنایی با محتواهای جدید درزمینه شعر آیینی و دینی همچنین چهره‌های جدید در میان شاعران از نقاط مختلف کشور، بهره‌مندی از اشعار شعرا با رویکرد انقلابی و امام رضایی و آشنایی با اجرا و محتوای شعر شاعران جدید است. همچنین شاعرانی که از ارائه و اجرای سروده‌های خود در این ایام محروم مانده‌اند، پس از بررسی‌های لازم و تشخیص محتوای شعری آنان، فرصت مناسبی خواهند داشت تا در این محفل حضور پیدا کرده و به ارائه شعر خود بپردازند. یکی از کارکردهای محفل رسم دعبل، جمع‌آوری و بررسی محتواهای شعری ارائه شده در این محفل در کارگروه‌های شعر آیینی معاونت تبلیغات اسلامی حرم مطهر رضوی است. پس از اظهارنظر این کارگروه، محتواهای برگزیده به صورت بسته‌های شعری مناسب برای ایام مناسبتی و خاص مذهبی به منظور بهره‌مندی شعرا، ذاکران و مداحان و... به صورت مکتوب و همچنین ارائه در فضاهای رسانه‌ای گوناگون در آستان قدس رضوی، منتشر می‌شود.

انتشار کتاب «چشمه رضوان» از دیگر فعالیت‌های این معاونت است. این کتاب بنا به توصیه حجت‌الاسلام والمسلمین مروی، تولیت معزز آستان قدس رضوی در حال تولید و انتشار است. این اثر براساس موارد مندرج در کتاب ارزشمند عیون اخبارالرضا(ع) که مربوط به بیان سنت و سیره آن حضرت و برخی احادیث منقول از ساحت مقدس حضرت رضا(ع) است، در دهه پایانی ماه صفر به‌منظور بهره‌مندی مخاطبان، زائران و مجاوران و همچنین استفاده در مجموعه‌های آستان قدس رضوی در قالب‌های شعری ارائه می‌شود. این امر توسط اداره مراسم و آیین‌های معاونت تبلیغات اسلامی حرم مطهر رضوی در حال پیگیری و اجراست. این اقدام در راستای کیفیت‌بخشی به شعر تراز رضوی در این آستان مبارک مورد توجه قرار گرفته است و محتوا و بسته‌های شعری تولید شده به صورت مکتوب و در بستر فضای مجازی منتشر خواهد شد.

«کارگروه شاعران آیینی» و «کلاس‌های دکلمه‌خوانی»

از سال‌های پیش، حدود 11 یا 12 نفر از شاعران برجسته خراسانی و استادان، مداحان و ذاکران برجسته و سرشناس (مانند آقایان ملائکه، خوش‌چهره، غفورزاده شفق و...)  در کارگروه شاعران آیینی در مجموعه حرم مطهر رضوی حضور پیدا می‌کنند. جلسات این کارگروه معمولاً روزهای چهارشنبه هر هفته تشکیل شده و اعضا به بررسی، نقد و اظهارنظر درباره اشعار و بسته‌های شعری که به روش‌های گوناگون در فضای مجازی و کانال‌های اجتماعی و یا در محافل ادبی و شعری مختلف کشور منتشر شده و به دست این عزیزان رسیده، می‌پردازند. این کار، خود در راستای ارتقای کیفیت شعر تراز رضوی بوده و پس از نقد و اظهارنظر اعضای کارگروه، بسته‌های شعری در ایامی مانند دهه کرامت، دهه پایانی ماه صفر و... تولید و در بستر فضای مجازی و همچنین به صورت مکتوب منتشر می‌شود.

برگزاری کلاس‌های دکلمه‌خوانی برای نوجوانان (پسران و دختران) نیز از دیگر فعالیت‌های این معاونت است. از سال1399 و براساس فرمایش تولیت معزز آستان قدس رضوی و همکاری معاونت تبلیغات اسلامی، این کلاس‌ها برای بهره‌مندی نوجوانان در حرم مطهر امام رضا(ع) راه‌اندازی شد.

در حال حاضر حدود 100 نفر از نوجوانان پسر و حدود40نفر از نوجوانان دختر با حضور در این کلاس‌ها، با اشعار و محتواهای شعر امام رضایی و نحوه اجرای جدید در زمینه دکلمه‌خوانی در حرم مطهر رضوی، آشنا شده و در مراسم گوناگون و اماکن مختلف حرم مطهر به اجرای برنامه می‌پردازند. این کلاس‌ها سال‌های گذشته در مکان رواق دعبل صحن جمهوری اسلامی حرم مطهر برگزار می‌شد که در حال حاضر به دلیل اجرای عملیات عمرانی در این صحن، مکان کلاس‌ها در جاهای دیگر حرم مطهر پیش‌بینی شده است. شناسایی نوجوانان واجدالشرایط برای حضور در این کلاس‌ها نیز از طریق معرفی هیئت‌های مذهبی، مساجد، محافل مذهبی، مراجعه خانواده‌ها و... و با اظهارنظر بخش هنرهای تبلیغی اداره مراسم و آیین‌های معاونت تبلیغات اسلامی حرم مطهر رضوی پس از بررسی داشتن شرایط لازم، انجام می‌شود. همچنین آموزش‌های لازم و برگزاری آزمون‌های مربوط برای ارتقای محتوای شعری مناسب این عزیزان هم انجام می‌شود. طول دوره این کلاس‌ها، حدود 6ماه بوده که روزهای دوشنبه و پنجشنبه هر هفته به ترتیب برای نوجوانان پسر و دختر برگزار می‌شود.

«انجمن ادبی رضوی» و «محفل ادبی تشرف»

«انجمن ادبی رضوی» یک تشکل باسابقه است که در آن، شاعران پیشکسوت حوزه شعر خراسان رضوی (مانند استاد شفق، استاد نیک و...) دور هم آمده و به شعرخوانی و ارائه سروده‌های خود می‌پردازند و ضمن تکریم و گرامیداشت حضور این بزرگواران، از اشعار و سروده‌های آنان در تهیه بسته‌ها و محتواهای شعر دینی و آیینی و ارتقای شعر تراز رضوی استفاده می‌شود. این جلسات معمولاً شامگاه روزهای دوشنبه هر هفته در اتاق جلسات معاونت تبلیغات حرم مطهر رضوی واقع در طبقه سوم ایوان باب‌الهادی(ع) حرم مطهر تشکیل می‌شود.

«محفل ادبی تشرف» محفلی فعال و پویا بوده که در قالب کارگاه به کشف استعداد و ذوق و قریحه شعر در افراد به‌ویژه جوانان می‌پردازد. در این محفل، شعرا و شخصیت‌های ادبی برجسته (مانند آقایان اطاعتی، یعقوبی آل خاکساری، رحیمی عنبران و...) حضور دارند و همین جا از مخاطبان علاقه‌مند و به‌ویژه جوانان عزیز، برای استعدادیابی و حضور در این محفل ادبی، دعوت به عمل می‌آید. جلسات این محفل هم در طبقه سوم ایوان باب‌الهادی(ع) حرم مطهر، شامگاه روزهای چهارشنبه هر هفته برگزار می‌شود. ضمناً از میان شرکت‌کنندگان در کلاس‌های دکلمه‌خوانی حرم مطهر رضوی، نوجوانانی که با سپری شدن سن و سال آن‌ها به سن جوانی رسیده‌اند، اگر تمایل و یا استعداد سرایش شعر داشته باشند، به حضور و شرکت در این محفل ادبی راهنمایی می‌شوند. همچنین افرادی که استعداد حضور در بخش آوا و آهنگ و... برای عرصه مداحی و ذاکری را داشته باشند به این بخش در اداره مراسم و آیین‌های معاونت تبلیغات اسلامی که مداحان برجسته و سرشناس (مانند آقایان عارف، رحمانی  و...) حضور دارند، رهنمون می‌شوند. این فعالیت‌ها در محفل ادبی تشرف، پشتوانه‌سازی شایسته برای شعرخوانی مناسب درراستای ارتقای شعر تراز رضوی در بارگاه مطهر امام رضا(ع) است.

در «آستان کرامت»، «قصیده چهل و هشتم» و «گروه‌های سرود»

تولید و انتشار بسته‌های محتوایی شعر مناسب در ایام خاص مناسبتی مانند دهه کرامت و دهه آخر ماه صفر، نتیجه فعالیت افراد و کارگروه‌های گوناگون در معاونت تبلیغات اسلامی حرم مطهر رضوی است. این بسته‌ها و محتواهای شعری در دهه کرامت با عنوان در «آستان کرامت» تولید و ارائه شد. در دهه پایانی ماه صفر نیز اشعار امام رضایی جدید و خوش‌مضمون و با داشتن محتوای مناسب و شرایط لازم از شعرای شناخته شده سراسر کشور به روش‌های مختلف، جمع‌آوری و با عنوان «قصیده چهل و هشتم» منتشر خواهد شد. این بسته‌ها و محتواهای شعری علاوه بر انتشار به صورت مکتوب، از طریق فضای مجازی وهمچنین پیام‌رسان نسیم رضوان در اختیار ذاکران و مداحان اهل‌بیت(ع) در سراسر کشور و همچنین مداحان آستان مبارک رضوی در حرم مطهر امام هشتم(ع) قرار می‌گیرد. این کار سبب ترویج و کاربرد بهتر و بهینه اشعار مناسب در گسترش و ارتقای کیفیت شعر تراز رضوی خواهد شد.

دعوت از «گروه‌های سرود» مختلف از سراسر کشور، یکی دیگر از برنامه‌های معاونت تبلیغات اسلامی حرم مطهر برای اجرای برنامه در اماکن و صحن‌های بارگاه مطهر رضوی است. در این برنامه، گروه‌های سرود، در ایام پایانی ماه صفر هر روز از ساعت حدود 16:30 تا لحظاتی پیش از اذان مغرب، در 11 نقطه از اماکن و صحن‌های حرم مطهر رضوی به اجرای پاتوقی سرود می‌پردازند. شناسایی این گروه‌های سرود از طریق مکاتبات اداری با دفاتر و کانون‌های خدمت رضوی در استان‌ها و مناطق مختلف کشور و همکاری خادمان و خادمیاران رضوی در معرفی گروه‌های سرود واجدالشرایط انجام می‌شود. شناسایی این گروه‌ها در سطح شهر مشهد هم از طریق شناسایی و ارتباطی است که اداره آیین‌ها و مراسم با برخی از این گروه‌ها دارد.

همه این موارد و برنامه‌های بیان شده، نقش بسزایی در ارتقای کیفیت و محتوای شعر تراز رضوی در بارگاه مطهر امام هشتم(ع) داشته است. ضمناً همه مخاطبان، خانواده‌ها، نوجوانان، جوانان و... که استعداد یا تمایل در زمینه‌های شعر، دکلمه‌خوانی، مداحی و ذاکری، آوا و آهنگ، گروه سرود، اجرای مراسم و... دارند همه روزه می‌توانند به حوزه هنرهای تبلیغی اداره مراسم و آیین‌های معاونت تبلیغات اسلامی حرم مطهر رضوی واقع در صحن پیامبر اعظم(ص)، جنب ایوان ولی‌عصر(عج) (ایوان قبله) اتاق 227 مراجعه کرده و از راهنمایی کارشناسان این اداره بهره مند شوند.