به گزارش قدس خراسان، تصورِ داشتن بچه‌های چندقلو ممکن است کمی در دل پدرها و مادرها به خصوص مادرها دلهره ایجاد کند و شرایط خاص بارداری را برای مادر سخت‌تر کند.
با این حال، افرادی هستند که به چندقلوزایی تمایل دارند و در سال‌های اخیر نیز به دلیل عوامل فراوان از جمله افزایش سن بارداری و همین طور روش‌های مختلف بارداری، تاحدی چندقلوزایی افزایش یافته است. براساس آمار، سال ۱۴۰۰ حدود هزار و ۲۰۰مورد چندقلوزایی، سال ۱۴۰۱، هزار و ۲۳۰ مورد و سال ۱۴۰۲، هزار و ۲۹۳مورد در بیمارستان‌های زیر پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد چندقلوزایی وجود داشته که نشان‌دهنده افزایش ۴.۸درصدی چندقلوزایی است.
مدیر جوانی جمعیت، سلامت خانواده و مدارس دانشگاه علوم پزشکی مشهد در گفت‌وگو با قدس خراسان درباره میزان بروز چندقلویی گفت: طبق شواهد، شیوع دوقلوزایی در جهان به طور متوسط، یک مورد در هر ۸۰ بارداری (۱.۲۵درصد) است. البته شیوع دوقلوزایی در گروه‌های قومی و نژادی تفاوت دارد.
محمد احمدیان درباره عوامل مؤثر بر چندقلویی خاطرنشان کرد: دوقلویی از نوع دوتخمکی بسیار شایع‌تر از نوع تک‌تخمکی (دوقلوهای همسان) است و میزان بروز آن تحت تأثیر نژاد، وراثت، سن مادر و به ویژه درمان ناباروری قرار می‌گیرد. در مقابل، شیوع تولدهای دوقلویی تک‌تخمکی (دوقلوهای همسان) در تمام دنیا، نسبتاً ثابت و حدود یک مورد به ازای هر ۲۵۰ تولد بوده و به طور عمده مستقل از عوامل دموگرافیک (جمعیت‌شناسی) است.
افراد قدبلند شانس بیشتری در چندقلوزایی دارند
وی با اشاره به عوامل مختلف مؤثر در چندقلوزایی افزود: ارث، نقش عمده‌ای در افزایش احتمال دوقلوزایی دارد. داشتن سابقه دوقلوزایی در خانواده خانم اهمیت داشته و این ژن، از طریق خانواده پدری یا مادری زن به ارث می‌رسد. چنین سابقه‌ای از طرف همسر (مرد) در افزایش شانس دوقلویی چندان اثری ندارد؛ ولی این ژن می‌تواند به دختر این شخص منتقل شود.
مدیر جوانی جمعیت، سلامت خانواده و مدارس دانشگاه علوم پزشکی مشهد ادامه داد: طی تحقیقات صورت گرفته مشخص شد مادران با افزایش وزن (BMI>۳۰ ) و قد بلند ( ۱۶۴ <سانتیمتر ) در معرض دوقلوزایی دو تخمکی بیشتری نسبت به افراد با وزن کم و قد کوتاه‌تر از ۱۵۵ سانتیمتر هستند؛ زیرا یکی از فاکتورهای رشد شبه‌انسولین آی‌جی‌اف با هورمون رشد انسان تحریک شده و به نوبه خود روی تخمک‌گذاری تأثیر مستقیم دارد. افراد قدبلند میزان بالاتری آی‌جی‌اف در بدن خود دارند و این یکی از عوامل دوقلوزایی است. همچنین تحقیقات نشان داده با رژیم غذایی، افزایش بارداری‌ها و افزایش سن، احتمال دوقلوزایی بیشتر می‌شود که آن هم به خاطر افزایش هورمون محرکه تخمدان با افزایش سن است. تغذیه شاید تأثیر مهمی در برخی مناطق جغرافیایی و در بعضی نژادها با وضعیت ساختاری خاص بدن زنان داشته باشد. مصرف مکمل اسیدفولیک، لبنیات، جگر و سیب‌زمینی شیرین نیز به دلیل داشتن مواد محرک رشد و تقسیم سلولی در بارداری دوقلویی مؤثر است.
در ژاپن، اروپا و آمریکا میزان دوقلویی بیشتر است
احمدیان با بیان این مطلب که در ژاپن، اروپا و آمریکا میزان دوقلویی بیشتر است، مسئله نژاد، منطقه جغرافیایی و مصرف قرص‌های ضد بارداری را در این زمینه مؤثر دانست و گفت: مکانیسم اثر این قرص‌ها برای پیشگیری از بارداری به خاطر مهار هورمون محرک تخمدان است. در دوره نخست پس از قطع قرص به دلیل برداشتن اثر مهاری آن، هورمون محرک تخمدان افزایش یافته و ممکن است شانس دوقلوزایی را بالا ببرد.
وی به عامل استفاده از داروهای تحریک‌کننده تخمدان در افزایش دوقلویی اشاره کرد و افزود: مکانیسم اثر این داروها، افزایش هورمون محرکه تخمدان است که در نتیجه آن، بیش از یک تخمک در یک دوره آزاد شده و منجر به دوقلو یا چندقلوهای غیرهمسان می‌شود. البته اثر آن‌ها در موارد مصرف قرص بیش از ۵ تا ۸درصد نیست. در صورت استفاده از آمپول‌های محرک، احتمال آن بیشتر شده و به ۲۰درصد می‌رسد که به علت افزایش تعداد فولیکول‌های در حال رشد است.
افزایش شانس چندقلوزایی با روش‌های کمک‌باروری
مدیر جوانی جمعیت، سلامت خانواده و مدارس دانشگاه علوم پزشکی مشهد با بیان این مطلب که هیچ پزشکی روش‌های کمک‌باروری را به منظور دوقلوزایی به فردی که از لحاظ باروری مشکلی ندارد، توصیه نمی‌کند، ادامه داد: استفاده از روش‌های کمک‌باروری مانند آی‌وی‌اف و آی‌یوآی ممکن است به طور ناخواسته شانس بارداری دوقلویی یا چندقلویی را افزایش دهند. در روش آی‌یوآی، اگر با داروهای تحریک تخمدان بیش از یک فولیکول رشد کند، ممکن است دو یا چندقلویی اتفاق بیفتد؛ اما این پدیده به عنوان یک عارضه در نظر گرفته می‌شود که حدود ۱۵-۱۰ درصد است. در روش آی‌وی‌اف احتمال دوقلویی، بیشتر و بستگی به تعداد جنین‌های منتقل شده به رحم دارد. این روش به دلیل اثر بر تقسیم سلولی جنین‌ها ممکن است موجب دوقلوهای تک‌تخمکی یا همسان بشود. با این حال هیچ پزشکی روش‌های کمک‌باروری را به منظور دوقلوزایی به فردی که از لحاظ باروری مشکلی ندارد، توصیه نمی کند. در واقع پزشکان فوق‌تخصص درمان ناباروری روش‌های کمک باروری را تنها برای کسانی که مشکل نازایی دارند، به کار می‌برند چون داروها چندان بدون عارضه نیستند.
احمدیان همچنین درباره برنامه‌های حمایتی در حوزه هزینه‌های مرتبط با چندقلوزایی افزود:۹۰ درصد هزینه‌های بیمه در بخش دولتی و حدود ۷۰درصد هزینه‌های درمان ناباروری و چندقلوزایی در بخش خصوصی زیر پوشش بیمه پایه قرار می‌گیرند و همچنین یکی از بیمه‌های تکمیلی، افزون بر پوشش بیمه پایه، مقداری از هزینه را زیر پوشش قرار می‌دهد.
مدیر جوانی جمعیت، سلامت خانواده و مدارس دانشگاه علوم پزشکی مشهد در گفت‌وگو با قدس خراسان درباره میزان بروز چندقلویی گفت: طبق شواهد، شیوع دوقلوزایی در جهان به طور متوسط، یک مورد در هر ۸۰ بارداری (۱.۲۵درصد) است. البته شیوع دوقلوزایی در گروه‌های قومی و نژادی تفاوت دارد.
محمد احمدیان درباره عوامل مؤثر بر چندقلویی خاطرنشان کرد: دوقلویی از نوع دوتخمکی بسیار شایع‌تر از نوع تک‌تخمکی (دوقلوهای همسان) است و میزان بروز آن تحت تأثیر نژاد، وراثت، سن مادر و به ویژه درمان ناباروری قرار می‌گیرد. در مقابل، شیوع تولدهای دوقلویی تک‌تخمکی (دوقلوهای همسان) در تمام دنیا، نسبتاً ثابت و حدود یک مورد به ازای هر ۲۵۰ تولد بوده و به طور عمده مستقل از عوامل دموگرافیک (جمعیت‌شناسی) است.
افراد قدبلند شانس بیشتری در چندقلوزایی دارند
وی با اشاره به عوامل مختلف مؤثر در چندقلوزایی افزود: ارث، نقش عمده‌ای در افزایش احتمال دوقلوزایی دارد. داشتن سابقه دوقلوزایی در خانواده خانم اهمیت داشته و این ژن، از طریق خانواده پدری یا مادری زن به ارث می‌رسد. چنین سابقه‌ای از طرف همسر (مرد) در افزایش شانس دوقلویی چندان اثری ندارد؛ ولی این ژن می‌تواند به دختر این شخص منتقل شود.
مدیر جوانی جمعیت، سلامت خانواده و مدارس دانشگاه علوم پزشکی مشهد ادامه داد: طی تحقیقات صورت گرفته مشخص شد مادران با افزایش وزن (BMI>۳۰ ) و قد بلند ( ۱۶۴ <سانتیمتر ) در معرض دوقلوزایی دو تخمکی بیشتری نسبت به افراد با وزن کم و قد کوتاه‌تر از ۱۵۵ سانتیمتر هستند؛ زیرا یکی از فاکتورهای رشد شبه‌انسولین آی‌جی‌اف با هورمون رشد انسان تحریک شده و به نوبه خود روی تخمک‌گذاری تأثیر مستقیم دارد. افراد قدبلند میزان بالاتری آی‌جی‌اف در بدن خود دارند و این یکی از عوامل دوقلوزایی است. همچنین تحقیقات نشان داده با رژیم غذایی، افزایش بارداری‌ها و افزایش سن، احتمال دوقلوزایی بیشتر می‌شود که آن هم به خاطر افزایش هورمون محرکه تخمدان با افزایش سن است. تغذیه شاید تأثیر مهمی در برخی مناطق جغرافیایی و در بعضی نژادها با وضعیت ساختاری خاص بدن زنان داشته باشد. مصرف مکمل اسیدفولیک، لبنیات، جگر و سیب‌زمینی شیرین نیز به دلیل داشتن مواد محرک رشد و تقسیم سلولی در بارداری دوقلویی مؤثر است.
در ژاپن، اروپا و آمریکا میزان دوقلویی بیشتر است
احمدیان با بیان این مطلب که در ژاپن، اروپا و آمریکا میزان دوقلویی بیشتر است، مسئله نژاد، منطقه جغرافیایی و مصرف قرص‌های ضد بارداری را در این زمینه مؤثر دانست و گفت: مکانیسم اثر این قرص‌ها برای پیشگیری از بارداری به خاطر مهار هورمون محرک تخمدان است. در دوره نخست پس از قطع قرص به دلیل برداشتن اثر مهاری آن، هورمون محرک تخمدان افزایش یافته و ممکن است شانس دوقلوزایی را بالا ببرد.
وی به عامل استفاده از داروهای تحریک‌کننده تخمدان در افزایش دوقلویی اشاره کرد و افزود: مکانیسم اثر این داروها، افزایش هورمون محرکه تخمدان است که در نتیجه آن، بیش از یک تخمک در یک دوره آزاد شده و منجر به دوقلو یا چندقلوهای غیرهمسان می‌شود. البته اثر آن‌ها در موارد مصرف قرص بیش از ۵ تا ۸درصد نیست. در صورت استفاده از آمپول‌های محرک، احتمال آن بیشتر شده و به ۲۰درصد می‌رسد که به علت افزایش تعداد فولیکول‌های در حال رشد است.
افزایش شانس چندقلوزایی با روش‌های کمک‌باروری
مدیر جوانی جمعیت، سلامت خانواده و مدارس دانشگاه علوم پزشکی مشهد با بیان این مطلب که هیچ پزشکی روش‌های کمک‌باروری را به منظور دوقلوزایی به فردی که از لحاظ باروری مشکلی ندارد، توصیه نمی‌کند، ادامه داد: استفاده از روش‌های کمک‌باروری مانند آی‌وی‌اف و آی‌یوآی ممکن است به طور ناخواسته شانس بارداری دوقلویی یا چندقلویی را افزایش دهند. در روش آی‌یوآی، اگر با داروهای تحریک تخمدان بیش از یک فولیکول رشد کند، ممکن است دو یا چندقلویی اتفاق بیفتد؛ اما این پدیده به عنوان یک عارضه در نظر گرفته می‌شود که حدود ۱۵-۱۰ درصد است. در روش آی‌وی‌اف احتمال دوقلویی، بیشتر و بستگی به تعداد جنین‌های منتقل شده به رحم دارد. این روش به دلیل اثر بر تقسیم سلولی جنین‌ها ممکن است موجب دوقلوهای تک‌تخمکی یا همسان بشود. با این حال هیچ پزشکی روش‌های کمک‌باروری را به منظور دوقلوزایی به فردی که از لحاظ باروری مشکلی ندارد، توصیه نمی کند. در واقع پزشکان فوق‌تخصص درمان ناباروری روش‌های کمک باروری را تنها برای کسانی که مشکل نازایی دارند، به کار می‌برند چون داروها چندان بدون عارضه نیستند.
احمدیان همچنین درباره برنامه‌های حمایتی در حوزه هزینه‌های مرتبط با چندقلوزایی افزود:۹۰ درصد هزینه‌های بیمه در بخش دولتی و حدود ۷۰درصد هزینه‌های درمان ناباروری و چندقلوزایی در بخش خصوصی زیر پوشش بیمه پایه قرار می‌گیرند و همچنین یکی از بیمه‌های تکمیلی، افزون بر پوشش بیمه پایه، مقداری از هزینه را زیر پوشش قرار می‌دهد.
نظر شما