با پیداکردن علت سرگیجه بعد از خوردن غذا، شما با کمک پزشکتان می‌توانید راه‌هایی پیدا کنید که احتمال تکرار این اتفاق را به حداقل برسانید.
 

علت‌های سرگیجه بعد از خوردن غذا

عوارض متعددی می‌توانند باعث سرگیجه بعد از خوردن غذا شوند. در برخی از افراد، سرگیجه می‌تواند ناشی از افت فشارخون در اثر بلندشدن ناگهانی از وضعیت نشسته یا دراز کشیده باشد که این عارضه به نام افت فشارخون وضعیتی معروف است.
برخی از علت‌های مربوط به غذاخوردن نیز شامل افت قند خون بعد از غذا یا افت فشارخون بعد از غذا، اثرات برخی از داروهای دیابت و بعضی از آلرژی‌های غذایی می‌شوند.

هیپوگلیسمی غیردیابتی
هیپوگلیسمی غیردیابتی عارضه‌ای نادر است که در آن سطح قند خون در افرادی که دیابت ندارند افت می‌کند. معمولاً سطح قند خون بعد از خوردن غذا بالا می‌رود. اما وقتی فرد دو تا پنج ساعت بعد از خوردن غذا دچار افت قند خون می‌شود، هیپوگلیسمی واکنشی نامیده می‌شود. این عارضه نوعی هیپوگلیسمی غیردیابتی است که می‌تواند باعث سرگیجه بعد از خوردن غذاهای پُرکربوهیدرات بشود.

علائم هیپوگلیسمی واکنشی:
. سرگیجه یا احساس سبکی در سر
. سردرد
. رعشه یا لرز
. اضطراب یا عصبی بودن
. تعریق ناگهانی
. خستگی و ضعف ناگهانی
. تندی یا بی‌نظمی ضربان قلب
. گرسنگی
افرادی که پیش‌دیابت دارند بیشتر مستعد هیپوگلیسمی واکنشی هستند. زیرا این افراد برای تولید میزان مناسبی از انسولین مشکل دارند. جراحی بای‌پس معده برای کاهش وزن نیز می‌تواند منجر به افت قندخون شود؛ زیرا باعث تغییراتی متابولیکی می‌شود که نتیجه‌شان تولید زیاد انسولین بعد از خوردن غذاست.

کسی که پیش‌دیابت دارد یا ریسک دیابت را دارد ممکن است بعد از خوردن غذا دچار سرگیجه شود؛ زیرا بدنش به میزان مناسب انسولین ترشح نمی‌کند و باعث افت قند خون می‌شود

داروهای دیابت
اگر شما بعد از دریافت انسولین یا دیگر داروهای دیابت، به‌اندازه کافی کربوهیدرات نخورید می‌تواند باعث افت قند خون و سرگیجه شود. گاهی زمان‌بندی درست کار سختی است؛ زیرا بعضی از غذاها سریع‌تر از بقیه جذب می‌شوند (مثلاً نوشیدنی‌ها سریع‌تر از غذاهای جامد جذب می‌شوند).
علائم افت قند خون:
. سرگیجه
. تندی ضربان قلب
. لرز یا رعشه
. تعریق ناگهانی
. اضطراب یا عصبی بودن
. گیجی و بی‌قراری
. گرسنگی
تزریق انسولین زیاد یا تزریق انسولین مستقیماً به عضله نیز می‌تواند باعث هیپوگلیسمی و سرگیجه بعد از خوردن غذا شود.

افت فشارخون
افت فشارخون بعد از خوردن غذا به نام هایپوتنشن بعد از غذا معروف است. بیش از یک‌سوم افراد سنین بالا به این عارضه دچارند.
هایپوتنشن بعد از غذا زمانی اتفاق می‌افتد که روده‌ها و معدهٔ فرد نیاز به خون بیشتری برای گوارش دارد، در نتیجه جریان خون به سمت دیگر قسمت‌های بدن از جمله مغز کاهش می‌یابد و باعث سرگیجه می‌شود. این عارضه اغلب مربوط به تغییراتی ناشی از افزایش سن است که توانایی بدن برای واکنش فوری نسبت به تغییرات ناگهانی فشارخون را کاهش می‌دهد. یکی از علت‌های اصلی، فشارخون بالاست که سبب سفتی عروق شده و این عروق نمی‌توانند در زمانی که لازم است به‌راحتی منقبض و منبسط شوند.
علائم هایپوتنشن بعد از غذا می‌تواند ناگهان ایجاد شده و باعث موارد زیر شود:
. سرگیجه یا احساس سبکی در سر
. ضعف ناگهانی
. تاریکی ناگهانی دید یا تونلی دیدن
. تغییراتی در شنوایی
. گیجی و پریشانی
. بی‌حالی و غش

آلرژی غذایی
وقتی فرد آلرژی غذایی دارد و در تماس با این ماده غذایی قرار می‌گیرد، ممکن است در عرض چند دقیقه تا دو ساعت بعد از خوردن این غذا دچار سرگیجه و دیگر علائم شود:
. گزگز و خارش در دهان
. گرفتگی بینی
. کهیر یا بثورات پوستی
. تورم لب‌ها، صورت، زبان یا گلو
. خس‌خس سینه و مشکل در تنفس
. شکم‌درد
. اسهال
. تهوع و استفراغ
. سرگیجه و احساس سبکی در سر
. غش‌وضعف

محرک‌های غذایی
بعضی از غذاها ممکن است در افرادی که دچار عوارض یا بیماری‌های خاصی هستند باعث سرگیجه بعد از خوردن شوند. مثلاً افرادی که بیماری منیر (Ménières disease) دارند باید از خوردن غذاهای پرنمک پرهیز کنند زیرا نمک می‌تواند فشار گوش داخلی را بالا ببرد و سرگیجه ایجاد کند.
نوشیدنی‌های الکلی نیز یکی دیگر از این محرک‌ها هستند. زیرا الکل در خون می‌تواند بر گوش داخلی اثر بگذارد و احساس سرگیجه به فرد دهد. الکل در تداخل با داروهای دیابت نیز می‌تواند باعث افت قند خون شود.
عدم تحمل غذایی نیز می‌تواند باعث سرگیجه بعد از خوردن شود. مثلاً شواهد نشان داده‌اند عدم تحمل لاکتوز می‌تواند باعث احساس سبکی در سر و احساس بدحالی شبیه مسمومیت شود. همچنین کسی که به کافئین حساس است ممکن است بعد از مصرف نوشیدنی‌های کافئین‌دار دچار سرگیجه شود.
یک سری از غذاها یا عناصر غذایی ممکن است باعث میگرن شوند و از این طریق سرگیجه ایجاد کنند. شایع‌ترین این موارد:
. شراب قرمز
. آسپارتام
. شکلات
. لبنیات مانند پنیر
. سویا و محصولات سویا
. گوشت فراوری شده در نیترات بالا
 

درمان

درمان سرگیجه بعد از خوردن به علت آن بستگی دارد. اگر سرگیجه شما ناشی از افت قند خون باشد، راه‌حل این است که فوراً ۱۵ تا ۲۰ گرم کربوهیدرات بخورید یا بنوشید که چیزی معادل نصف فنجان آبمیوه یا شش تا هفت عدد آب‌نبات سفت می‌شود.
اگر علت سرگیجه آلرژی باشد، آنتی‌هیستامین‌ها می‌توانند اثرات هیستامین را خنثی کنند. بعضی از آنتی‌هیستامین‌ها مانند دیمن هیدرینات و دیفن‌هیدرامین و آنتی ورت معمولاً برای درمان سرگیجه و تهوع به کار می‌روند.
درمورد هیپوتنشن بعد از غذا، درمان خاصی وجود ندارد اما می‌توانید با درازکشیدن تا زمانی که سرگیجه‌تان متوقف شود، علائم را کاهش دهید.
 

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟

بیشتر موارد سرگیجه خودبه‌خود برطرف می‌شوند و نیاز به اقدام پزشکی ندارند؛ اما در صورت مشاهده علائم زیر علاوه بر سرگیجه بعد از خوردن غذا باید با اورژانس تماس بگیرید:
. درد در قفسه سینه
. شُلی تکلم
. ضعف
. غش
. سردرد شدید
اگر بدون داشتن علائم گفته شده همچنان بعد از خوردن غذا دچار سرگیجه می‌شوید بهتر است به پزشک مراجعه کنید، چون ممکن است این وضعیت، علامتی از یک عارضه درمان‌پذیر دیگر باشد.
 

چگونه علت سرگیجه تشخیص داده می‌شود؟

برای تشخیص علت سرگیجه بعد از خوردن غذا، پزشک ابتدا علائمی را که دارید و سابقه پزشکی خودتان و خانواده‌تان را بررسی می‌کند.
اگر سرگیجه‌تان فقط بعد از خوردن غذا اتفاق می‌افتد، پزشک قند خون و فشارخون شما قبل و بعد از خوردن غذا را اندازه‌گیری می‌کند تا ببیند نوساناتی وجود دارد که ممکن است توجیه‌کننده علائمتان باشد یا نه. اگر پزشک مشکوک به آلرژی غذایی یا عدم تحمل غذایی باشد احتمالاً آزمایشات دیگری نیز تجویز خواهد کرد:
 . Mixed-meal tolerance test: برای این تست، یک شربت برای بالابردن قند خون که باعث شود بدنتان انسولین بیشتری بسازد به شما داده می‌شود. سپس پزشک طی پنج ساعت بعدی مکرراً قند خونتان را اندازه می‌گیرد تا ببیند قند خونتان افت دارد یا نه.
. 24-Hour ambulatory blood pressure monitoring (ABPM): در این آزمایش ابزاری به بدنتان متصل می‌شود که طی مدت‌زمان مشخصی بارهاوبارها قند خونتان را می‌سنجد و ثبت می‌کند.
. Allergy skin-prick test: این آزمایش شامل واردکردن مقدار بسیار کمی از آلرژن‌های غذایی به زیر پوست می‌شود. اگر آلرژی داشته باشید، بعد از ۱۵ دقیقه واکنش پوستی نشان خواهید داد.
. آزمایش خون آلرژی: این تست، سطح نوعی آنتی‌بادی به نام ایمیونوگلوبین E را که مختص غذایی خاص یا پروتئینی خاص در غذایی خاص است می‌سنجد.
. رژیم غذایی حذفی: این شیوه کمک می‌کند حساسیت‌های غذایی یا عدم تحمل غذایی به‌واسطه حذف یک سری از غذاها از رژیم غذایی‌تان برای مدت زمانی مشخص شناسایی شود. سپس این مواد غذایی یکی‌یکی دوباره وارد رژیم غذایی‌تان می‌شوند تا ببینید کدامشان باعث برگشت علائم می‌شود.
 

پیشگیری

. پیش از غذا و حین غذا به‌اندازه کافی آب بنوشید.
. مصرف کافئین و سدیم را محدود کنید.
. الکل ممنوع
. هر سه ساعت وعده‌های غذایی کوچک بخورید.
. وعده‌های غذایی شما باید شامل پروتئین و چربی و کربوهیدرات‌های باکیفیت و کافی باشد.
. اگر دیابت دارید باید بعد از غذا مراقب وضعیت قند خون خود باشید.
. کربوهیدرات‌های تصفیه شده مثل نان سفید و برنج سفید و نوشیدنی‌های قندی کمتر مصرف کنید.
. فشارخون و قند خونتان را کنترل کنید.
. با دستور و توصیه پزشک، داروهای دیابت یا فشار خونتان را مصرف کنید.
 

آیا سرگیجه بعد از خوردن غذا علامت دیابت است؟

کسی که پیش‌دیابت دارد یا ریسک دیابت را دارد ممکن است بعد از خوردن غذا دچار سرگیجه شود؛ زیرا بدنش به میزان مناسب انسولین ترشح نمی‌کند و باعث افت قند خون می‌شود.
 

وقتی باردارید علت سرگیجه بعد از خوردن غذا چیست؟

بعد از مدت طولانی نشستن اگر ناگهان از جایتان بلند شوید، فشار خونتان دچار افت ناگهانی شده و سرگیجه خواهید داشت. زنان بارداری که بعد از خوردن غذا دچار سرگیجه می‌شوند اغلب بعد از زایمان دیگر این مشکل را نخواهند داشت.

منبع: تبیان