یکی از مؤثرترین راهکارهای مقابله با خام‌فروشی و ایجاد تحول در ساختار اقتصادی کشور، توسعه پتروپالایشگاه‌ها و بهره‌گیری از ظرفیت‌های آن برای تولید محصولات متنوع و با ارزش افزوده بالاتر است. این رویکرد نه تنها به کاهش وابستگی به صادرات نفت خام کمک می‌کند، بلکه امکان تولید فرآورده‌های متعددی را فراهم می‌سازد که در بازارهای جهانی تقاضای زیادی دارند. با این سیاست، کشور می‌تواند به جای تکیه بر فروش نفت خام، محصولات متنوع‌تری را که در صنایع مختلف داخلی و خارجی کاربرد دارند، به بازارهای بین‌المللی عرضه کند و بدین ترتیب، اقتصاد خود را در برابر نوسانات و فشارهای خارجی مقاوم‌تر سازد.
از سوی دیگر، مجلس شورای اسلامی نیز برای تسهیل این فرآیند و جذب سرمایه‌گذاری بخش خصوصی، مشوق‌های مهمی را تصویب کرده است؛ از جمله تخصیص روزانه ۳۰۰ هزار بشکه نفت برای تهاتر با تجهیزات و اعطای مجوز تنفس خوراک در سال اول، که به طور مؤثر انگیزه لازم را برای حضور بخش خصوصی در این صنعت ایجاد می‌کند. این سیاست‌ها نه تنها به تولید محصولات با ارزش‌تر منجر می‌شود، بلکه ظرفیت کشور برای رقابت در بازارهای جهانی را به شکل قابل توجهی افزایش می‌دهد و به رشد و پایداری اقتصادی کمک می‌کند.
حسینعلی حاجی دلیگانی، نماینده دوره نهم، دهم، یازدهم و دوازدهم مجلس شورای اسلامی و عضو کمیسیون اقتصادی مجلس، به گفتگو نشستیم تا نظرات ایشان را درباره اهمیت توسعه پتروپالایشگاه‌ها و نقش بخش خصوصی در این حوزه جویا شویم.
همچنین، در این گفتگو به بررسی مشوق‌های ارائه‌شده توسط دولت و مجلس برای جذب سرمایه‌گذاران خصوصی، از جمله تخصیص ۳۰۰ هزار بشکه نفت برای تهاتر تجهیزات و اعطای مجوز تنفس خوراک، پرداختیم. با این هدف که به درک بهتری از نحوه اجرای این سیاست‌ها و چالش‌ها و فرصت‌های پیش‌رو در مسیر تحقق توسعه پایدار در صنعت پتروپالایشگاهی و فرآورده‌های نفتی دست یابیم.
حاجی دلیگانی با اشاره به اهمیت ایجاد امنیت اقتصادی تاکید می‌کند: یکی از راه‌های اساسی برای تقویت درآمدهای ارزی کشور و مقابله با اثرات تحریم‌های خارجی، توسعه پتروپالایشگاه‌ها و تبدیل نفت خام به محصولات متنوع و با ارزش افزوده است. این محصولات، علاوه بر اینکه در صنایع داخلی به عنوان مواد اولیه و واسطه‌ای نقش حیاتی ایفا می‌کنند، به عنوان کالاهای صادراتی نیز پتانسیل بالایی برای ورود به بازارهای بین‌المللی دارند. در واقع، با تبدیل نفت خام به فرآورده‌ها و مشتقات ارزشمند نفتی، می‌توانیم به جای صادرات مستقیم نفت خام، که بهره‌وری اقتصادی کمتری دارد، از ارزش افزوده‌ای که این محصولات به همراه دارند، بهره‌مند شویم. این امر نه تنها موجب افزایش درآمدهای ارزی می‌شود، بلکه امنیت اقتصادی کشور را نیز در برابر نوسانات بازار نفت و تحریم‌ها تقویت می‌کند.
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی خاطرنشان می‌کند: یکی از مهم‌ترین روش‌های تحقق این توسعه، بهره‌گیری از سرمایه‌های بخش خصوصی است. در برنامه هفتم توسعه و همچنین در دوره‌های مختلف مجلس، از جمله مجلس دهم، به این موضوع توجه ویژه‌ای شده و بر ضرورت ایجاد مشوق‌های جذاب برای سرمایه‌گذاران بخش خصوصی در این حوزه تاکید شده است. از جمله این مشوق‌ها می‌توان به تهاتر نفت خام برای واردات تجهیزات مورد نیاز پتروپالایشگاه‌ها و ارائه تسهیلاتی نظیر "تنفس خوراک" اشاره کرد. این سیاست‌ها نه تنها انگیزه لازم برای جذب سرمایه‌گذاران را ایجاد می‌کنند، بلکه به تقویت زیرساخت‌های صنعتی کشور و افزایش ظرفیت تولید فرآورده‌های نفتی با ارزش افزوده بالاتر کمک شایانی می‌کنند.
وی ادامه می‌دهد: در چارچوب سیاست‌های کلان کشور نیز توجه به جلوگیری از خام‌فروشی و تأکید بر تولید فرآورده‌های نفتی، پتروشیمی و محصولات پالایشگاهی و پتروپالایشگاهی، از اولویت‌های اصلی به شمار می‌رود. این فرآورده‌ها، که تنوع بالایی دارند، هم در صنایع داخلی به طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرند و هم در بازارهای بین‌المللی به دلیل تقاضای بالا، می‌توانند ارزآوری قابل توجهی برای کشور داشته باشند. تبدیل نفت خام به این محصولات، نه تنها از دیدگاه اقتصادی به معنای افزایش درآمدهای ارزی و کاهش وابستگی به نفت خام است، بلکه از نظر مقاوم‌سازی اقتصاد کشور در برابر تحریم‌ها و نوسانات جهانی نیز اهمیت دارد.
حاجی دلیگانی خاطرنشان می‌کند: نقش دولت در این مسیر بسیار حائز اهمیت است. دولت با برنامه‌ریزی منسجم و جدی باید زمینه‌های لازم را برای حضور و مشارکت بخش خصوصی در توسعه پتروپالایشگاه‌ها فراهم سازد. ارائه مشوق‌های لازم و تسهیلات حمایتی نظیر تهاتر نفت و تجهیزات، بهبود قوانین مرتبط با سرمایه‌گذاری و تضمین امنیت سرمایه‌گذاری‌ها، از جمله اقداماتی است که می‌تواند به توسعه این صنعت کمک کند. این اقدامات در نهایت نه تنها به افزایش تولید و رونق اقتصادی کشور منجر می‌شود، بلکه بسترهای لازم برای دستیابی به توسعه پایدار و رقابت‌پذیری در بازارهای جهانی را فراهم می‌آورد.
حاجی دلیگانی افزود: به طور خلاصه؛ توسعه پتروپالایشگاه‌ها با تبدیل نفت خام به محصولات متنوع و ارزشمند، یکی از راه‌های مطمئن‌تر کردن درآمد ارزی کشور و کاهش وابستگی به خام‌فروشی است. با جذب سرمایه‌های بخش خصوصی و ارائه مشوق‌هایی نظیر تهاتر نفت و تنفس خوراک، می‌توان تولید فرآورده‌های نفتی را افزایش داد. این امر علاوه بر ایجاد اشتغال برای جوانان تحصیل‌کرده، به رونق تولید داخلی و افزایش درآمدهای ارزی کمک می‌کند. دولت نیز باید با برنامه‌ریزی و حمایت از بخش خصوصی، نقش فعالی در توسعه این صنعت ایفا کند و امنیت اقتصادی را تضمین کند.
نظر شما