پتروپالایشگاه‌ها به عنوان یکی از اصلی‌ترین مسیرهای افزایش ارزش افزوده در صنعت نفت و گاز، نقشی محوری در کاهش وابستگی به خام‌فروشی و ایجاد محصولات با ارزش‌تر دارند. اما تحقق این اهداف نیازمند سرمایه‌گذاری‌های کلان است که دولت به تنهایی قادر به تأمین آن نیست.
در این میان، مشارکت بخش خصوصی به عنوان نیروی محرک اصلی، می‌تواند توسعه پتروپالایشگاه‌ها را تسریع کند و راه را برای دستیابی به اقتصاد مقاومتی هموار سازد. برای تشویق بخش خصوصی به سرمایه‌گذاری در این حوزه، برنامه هفتم توسعه گام‌های مهمی برداشته است.
یکی از مهم‌ترین تدابیر در این برنامه، امکان تهاتر نفت خام با واردات تجهیزات پتروپالایشگاهی است، که از یک سو فشار مالی بر سرمایه‌گذاران را کاهش می‌دهد و از سوی دیگر، زمینه تأمین فناوری‌های مورد نیاز را فراهم می‌کند. همچنین، اعطای تنفس خوراک در سال اول بهره‌برداری به سرمایه‌گذاران این پروژه‌ها، به عنوان یک مشوق مهم، می‌تواند سودآوری آنها را در کوتاه‌مدت تضمین کند.
این سیاست‌ها در کنار حمایت‌های قانونی، نشان‌دهنده اهمیت مشارکت بخش خصوصی در توسعه صنعت پتروپالایشگاهی و مقابله با خام‌فروشی است، که می‌تواند به عنوان یکی از ابزارهای کلیدی برای تقویت اقتصاد ملی به کار گرفته شود.
بررسی نقش حیاتی قوانین مصوب در جذب سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی
در همین راستا، با جعفر قادری، نماینده دوره‌های هشتم، نهم، یازدهم و دوازدهم مجلس شورای اسلامی و عضو فراکسیون جهش تولید مجلس، به گفتگو نشستیم تا دیدگاه‌های ایشان را درباره اهمیت مشارکت بخش خصوصی در توسعه پتروپالایشگاه‌ها و تدابیر حمایتی اتخاذ شده در برنامه هفتم توسعه بررسی کنیم.
در این گفتگو، ایشان به نقش حیاتی قوانین مصوب در جذب سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی و همچنین برنامه‌های مجلس برای تسهیل فرآیندهای مالی و تکنولوژیک، اشاره کردند. این گفتگو فرصتی بود تا از نزدیک با رویکردهای قانون‌گذاری و سیاست‌گذاری‌های حمایتی در این زمینه آشنا شویم و به بررسی چالش‌ها و فرصت‌های پیش رو برای توسعه این صنعت مهم بپردازیم.
برای اجرای پروژه‌های کلان دولت به تنهایی قادر به تامین مالی نخواهد بود
قادری با اشاره به مزایای ساخت پتروپالایشگاه، خاطرنشان می‌کند: پتروپالایشگاه‌ها به عنوان یکی از پیشرفته‌ترین و ارزشمندترین صنایع در حوزه نفت و گاز، نقش بی‌بدیلی در توسعه اقتصادی و افزایش ظرفیت تولید کشور دارند. این واحدهای پیچیده صنعتی، برخلاف پالایشگاه‌های سنتی که تنها به فرآوری نفت خام محدود می‌شوند، می‌توانند طیف گسترده‌ای از محصولات متنوع و با ارزش افزوده بالا را تولید کنند. از این رو، اهمیت استراتژیک آنها در اقتصاد ملی و حتی در عرصه‌های بین‌المللی غیرقابل انکار است. از جمله مزیت‌های پتروپالایشگاه‌ها این است که آنها قادرند نفت خام و میعانات گازی را به محصولاتی نظیر سوخت‌های پیشرفته، مواد پتروشیمیایی، و حتی محصولات واسطه‌ای که در صنایع پایین‌دستی استفاده می‌شوند، تبدیل کنند. این فرآیند، علاوه بر ایجاد ارزش افزوده قابل توجه، تنوع در محصولات تولیدی را به دنبال دارد که خود مزیتی بزرگ در شرایط تحریمی به شمار می‌رود.
عضو فراکسیون جهش تولید مجلس خاطرنشان می‌کند: یکی از مسائل کلیدی در تحقق این پروژه‌های بزرگ، مسئله تامین مالی است. هزینه‌های راه‌اندازی و بهره‌برداری از پتروپالایشگاه‌ها بسیار بیشتر از پالایشگاه‌های سنتی و حتی پتروشیمی‌هاست، زیرا این واحدها به فناوری‌های پیچیده‌تری نیاز دارند و فرآیند تولید آنها نیز به مراتب پیشرفته‌تر و گسترده‌تر است. از همین رو، برای اجرای این پروژه‌های کلان ملی، دولت به تنهایی قادر به تامین مالی و پشتیبانی لازم نخواهد بود.
مشارکت بخش خصوصی در تامین مالی پروژه‌ها ضامن موفقیت و پایداری آنها
این نماینده ادوار مجلس گفت: مشارکت بخش خصوصی در تامین مالی و اجرای این پروژه‌ها، نه تنها ضرورت است، بلکه می‌تواند ضامن موفقیت و پایداری آنها نیز باشد. ورود سرمایه‌گذاران خصوصی و حتی سرمایه‌های مردمی می‌تواند از یک سو هزینه‌های پروژه را تامین کند و از سوی دیگر، به توزیع عادلانه‌تر منافع و ایجاد اشتغال بیشتر کمک کند.
وی ادامه می‌دهد: مجلس شورای اسلامی نیز با درک این ضرورت‌ها، گام‌های مهمی در این زمینه برداشته است. در طی سال‌های اخیر، قوانینی نظیر قانون تامین مالی تولید و زیرساخت، قانون حمایت از پتروپالایشگاه‌ها، و همچنین بخش‌هایی از قانون برنامه هفتم توسعه، به تصویب رسیده‌اند که هدف اصلی آنها تسهیل مشارکت بخش خصوصی و جذب سرمایه‌های داخلی و خارجی برای پروژه‌های بزرگ ملی است. این قوانین به نوعی چارچوب قانونی و مالی لازم برای تحقق این پروژه‌ها را فراهم کرده‌اند. اکنون وظیفه دولت است که با برنامه‌ریزی دقیق و اجرایی، از این ظرفیت‌های قانونی استفاده کند و بسترهای لازم را برای جذب سرمایه‌ها و هدایت آنها به سمت پروژه‌های مهم ملی همچون پتروپالایشگاه‌ها فراهم کند.
ورود بخش خصوصی به عرصه پتروپالایشگاه‌ها عامل رقابت‌پذیری صنعت نفت و گاز
نماینده مجلس شورای اسلامی خاطرنشان می‌کند: مزایای پتروپالایشگاه‌ها فراتر از مسائل اقتصادی است. این واحدهای صنعتی با تولید محصولات متنوع و با ارزش افزوده بالا، می‌توانند اقتصاد کشور را از وابستگی به صادرات نفت خام که همواره در معرض نوسانات بازارهای جهانی و فشارهای سیاسی است، جدا کنند. در شرایط تحریمی، صادرات نفت خام با چالش‌های زیادی مواجه است و اغلب کشورها برای خرید نفت ایران تحت فشار قرار دارند. اما محصولات پتروپالایشگاهی، به دلیل تنوع و ارزش بالاتری که دارند، راحت‌تر در بازارهای بین‌المللی به فروش می‌رسند و این موضوع می‌تواند به افزایش درآمدهای ارزی کشور کمک کند. علاوه بر این، تولیدات پتروپالایشگاهی نیازهای داخلی کشور را نیز به خوبی تامین می‌کنند و کشور را از واردات بسیاری از مواد پتروشیمیایی بی‌نیاز می‌سازند.
قادری اظهار داشت: بخش خصوصی با ورود به عرصه پتروپالایشگاه‌ها، نه تنها در کاهش خام‌فروشی و افزایش ارزش افزوده نقش دارد، بلکه می‌تواند به پویایی و رقابت‌پذیری صنعت نفت و گاز کشور کمک کند. حضور بخش خصوصی به معنای ورود سرمایه‌های جدید، مدیریت کارآمدتر و استفاده بهینه از فناوری‌های روز دنیا است. همچنین با ایجاد فضای رقابتی سالم، انگیزه برای نوآوری و بهبود فرآیندهای تولید افزایش می‌یابد. به همین دلیل، دولت باید با ایجاد مشوق‌های مالی و حمایتی، حضور بخش خصوصی را در این عرصه تقویت کند و از ظرفیت‌های موجود برای تحقق اهداف ملی استفاده کند.
امکان استفاده از دانش فنی داخلی یکی از مزایای مهم ساخت و توسعه پتروپالایشگاه‌ها
این نماینده مجلس ادامه می‌دهد: یکی دیگر از مزایای مهم توسعه پتروپالایشگاه‌ها، امکان استفاده از دانش فنی داخلی است. ایران در طی سال‌های اخیر به دانش و فناوری‌های پیشرفته‌ای در حوزه نفت و گاز دست یافته است و اکنون این دانش می‌تواند در ساخت و بهره‌برداری از پتروپالایشگاه‌ها به کار گرفته شود. این امر نه تنها از وابستگی کشور به تکنولوژی‌های خارجی می‌کاهد، بلکه می‌تواند به تقویت توان مهندسی داخلی و ارتقای صنایع وابسته منجر شود. در نتیجه، توسعه پتروپالایشگاه‌ها، به عنوان یکی از اولویت‌های استراتژیک کشور، می‌تواند به توسعه پایدار اقتصادی و صنعتی کمک شایانی کند.
قادری افزود: به طور خلاصه، پتروپالایشگاه‌ها با تولید طیف وسیعی از محصولات با ارزش افزوده بالا، نه تنها می‌توانند به تقویت اقتصاد داخلی کمک کنند، بلکه با ایجاد درآمدهای ارزی بیشتر، زمینه را برای کاهش فشارهای خارجی و تحریم‌های اقتصادی فراهم می‌کنند. به همین دلیل، دولت باید با جدیت به سمت توسعه این صنعت حرکت کند و با اجرای مشوق‌های مصوب شده ، بستر لازم را برای حضور فعال بخش خصوصی در این حوزه فراهم سازد. با تحقق این امر، ایران می‌تواند به یکی از بازیگران اصلی در بازارهای جهانی محصولات پتروپالایشگاهی تبدیل شود و از ظرفیت‌های بالقوه خود در این حوزه بهره‌برداری کامل کند.
نظر شما